سهام عادی چیست؟

سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخِص میزان مشارکت و تعهدات و
منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه‌سهم (برگه سهام) سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد. ماده ۲۴ لایحه اصلاحی قانون تجارت

سهام ممتاز (Preferred Stock) چیست

سهام ممتاز به سهامی گفته می شود که بر سهام بانام و بی نام در سود و سرمایه شرکت برتری دارند و در موقعی که شرکت نیاز به افزایش سرمایه داشته باشد ولی کسی حاضر به خرید نشود ممکن است سهام ممتاز منتشر نماید، همینطور وقتی شرکتی بخواهد تعدادی از اشخاص سرشناس و با اعتبار را وارد و سهیم در شرکت نماید.

به عنوان مثال اگر شرکت به اشخاص با تجربه و صاحب نظر و کارشناس در امر اقتصادی احتیاج داشته باشد سهامی به نام سهام ممتاز به آن ها داده و قیمت آن ها ر ا دریافت می کند و از جمله امتیازی که به دارندگان آن ها می دهد این است که در مجمع عمومی عادی برای هر سهم ممتاز دو حق رای وجود داشته باشد.

و یا اینکه به علت افزایش فوری سرمایه، سهامی منتشر نمایند که 10 % از منافع آن ابتدا بین دارندگان سهام ممتاز تقسیم و بقیه منافع بین سایر دارندگان سهام اعم از عادی و ممتاز تقسیم گردد و یا در صورت انحلال شرکت ابتدا قیمت اسمی سهام ممتاز پرداخت شود و بعد بقیه بین صاحبان سهام بانام و بی نام تقسیم گردد.

البته سهام ممتاز در صورتی قابل انتشار هستند که اساسنامه شرکت اجازه انتشار آن را داده باشد و یا اینکه مجمع عمومی فوق العاده آن را تصویب نماید سهام عادی چیست؟ و در این خصوص تبصره 2 ماده 24 قانون تجارت چنین می گوید :
«در صورتیکه برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مواد قانونی مزایایی قائل شوند اینگونه سهام ، ممتاز نامیده می شوند . »

سهام ممتاز جمع شونده

شرکت ها معمولاً در شرایط بحرانی و زمانی که در تنگنا قرار می‌گیرند، پرداخت سود سهامداران سهام عادی چیست؟ را به حال تعلیق درمی‌آورند و یک یا چند سال سودی به سهامداران پرداخت نمی‌کنند.

بااین‌حال ممکن است به سهامداران ممتاز این حق داده شده باشد که پرداخت های عقب‌مانده خود را قبل از اینکه سودی به سهامداران عادی پرداخت شود، دریافت کنند. سهام ممتازی که این ویژگی را دارند به سهام ممتاز جمع شونده معروف‌اند.

برای مثال اگر شرکتی سه سال متوالی زیان ده باشد و سودی به سهامداران پرداخت نکند، در پایان سال چهارم و هنگام پرداخت سود، ابتدا باید سود سه سال گذشته سهامداران ممتاز را پرداخت کند و سپس به سراغ پرداخت سود سهامداران عادی برود.

تعریف سهام ممتاز به همراه امتیازاتی که شامل می شود

یکی از اصطلاحاتی که در حوزه های ثبت شرکت و همچنین سرمایه گذاری در کسب و کار های مختلف امکان دارد به گوش افراد بخورد سهام ممتاز است، معمولا در کسب و کار هایی که به تازگی راه افتاده اند بسیاری از سرمایه گذاران و کسانی که قصد سرمایه گذاری در کسب و کار تازه راه افتاده را دارند معمولا از فردی که کسب و کار را راه انداخته طلب سهام ممتاز می کنند. به همین منظور قصد داریم تا در این مقاله به سهام ممتاز پرداخته و اطلاعاتی را در این خصوص ارائه کنیم تا در صورت مواجه شدن با چنین شرایطی اطلاعات لازم را داشته باشید.سهام عادی چیست؟

تعریف سهام ممتاز به همراه امتیازاتی که شامل می شود – سهام ممتاز چیست

سهام ممتاز از جمله سهام هایی است که در کسب و کار های مختلف وجود دارد و دارنده آن امتیازات ویژه ای را در خصوص آن کسب و کار دریافت می کنند. در این نوع از سهام ها قابلیت مالکیت را به فرد دارنده آن می دهد که می تواند آن را انتقال نیز بدهد و همچنین حقی محدود و ثابت از دارایی های کسب و کار و یا شرکت را نیز به وی می دهد. در زمانی که سود سهام کسب و کار و شرکت می خواهد محاسبه و ارائه شود در این زمان سهام ممتاز خود را نشان می دهد و فردی که سهام ممتاز را در اختیار دارد در خصوص دریافت سود سهام در رتبه بالاتری قرار گرفته و ابتدا سود به وی تعلق می گیرد همچنین میزان سودی که به فرد دارنده آن تعلق می گیرد نیز بیشتر از فردی است که سهام عادی دارد.

تعریف سهام ممتاز به همراه امتیازاتی که شامل می شود – امتیازات سهام ممتاز

امتیازات ویژه ای که سهام ممتاز به دارنده آن می دهد به صورت زیر است :

1. عدم پرداخت وجه سهام مورد نظر
2. اختصاص سود بیشتر به دارنده این سهام به نسبت سهام معمولی همان کسب و کار
3. در اولویت قرار گرفتن دارنده این نوع از سهام برای دریافت سود

باید اشاره کنیم که در صورتی که در کسب و کاری شرکت مورد نظر به صورت پی در پی و به مدت 2 سال زیان داده باشد و نتواند سود سهامداران را پرداخت کند در سال سوم که به سود برسد باید ابتدا سود سهامداران ممتاز در دوسال گذشته را پرداخت کند و پس از آن ها سود سهامداران عادی کسب و کار مورد نظر را پرداخت کند. همچنین در صورتی که قصد اصلی منحل کردن کسب و کار و یا شرکت مورد نظر باشد در این مواقع نیز معمولا سهامدارانی که دارنده سهام ممتاز کسب و کار موجود هستند دارای مقام بالاتری هستند و در تصمیم گیری ها دست بالاتری را دارند و معمولا حق رای آنان دو برابر افرادی است که سهام عادی آن کسب و کار را دارند.

تعریف سهام ممتاز به همراه امتیازاتی که شامل می شود

یکی از نکاتی که در خصوص سهام داران با سهام ممتاز وجود دارد این است که این دسته از سهامداران در عوض دریافت امتیازات ویژه از این نوع سهام یک حق از آن ها در کسب و کار موجود گرفته می شود و آن حق نیز حق رای است. این دسته از افراد در مجامع دارندگان سهام حق رای ندارند. همچنین باید اشاره کنیم که برخی از سهام های ممتاز امکان تبدیل شدن به سهام های عادی را نیز دارند و در صورتی که هیئت مدیره شرکت مورد نظر با این موضوع موافق باشد می تواند صورت بگیرد.

همچنین در خصوص تفاوتی که میان سهام عادی و همچنین ممتاز وجود دارد باید عرض کنیم که سهام ممتاز معمولا نسبت بیشتر از دارایی های شرکت و همچنین درآمد شرکت را بر عهده فرد قرار می دهد همچنین در زمان پرداخت سود نیز اولویت با آن ها است و همچنین در زمان رکود سهام های ممتاز اهمیت بالاتری به نسبت سهام عادی دارند.

امتیازات سهام ممتاز و کلیه نکات کاربردی آن که لازم است بدانید!

امتیازات سهام ممتاز معمولاً زمانی اعطا می‎‌شود سهام عادی چیست؟ که شرکت‌ها با بحران مالی روبرو هستند و برای جذب سرمایه نیاز دارند که از شیوه‌های تشویقی استفاده کنند. سهام ممتاز در واقع به سهام‌داران این اطمینان را می‌دهد که سرمایه‌شان کمتر دچار خطر می‌شود و آن‌ها را تشویق می‌کند با ریسک کمتری در شرکت مورد نظرشان سرمایه‌گذاری کنند.

سهام ممتاز چیست و چه تفاوتی با سهام عادی دارد؟

در تبصره 2 ماده 24 قانون لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت آمده است «درصورتی‌که برای بعضی از سهام شرکت، با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، این‌گونه سهام، سهام ممتاز نامیده می‌شود.»

در قانون مذکور هیچ اشاره‌ای نشده است که امتیازات سهام ممتاز چیست و صاحبان سهام چگونه می‌توانند آن را کسب کنند. با این حال، قانون تعیین تعداد، خصوصیات و امتیازات این‌گونه سهام را که باید در اظهارنامه و اساسنامه شرکت لحاظ شود، به سهام‌داران واگذار کرده است.

سهام ممتاز را می‌توان این‌گونه تعریف کرد:

سهام ممتاز نوعی از مالکیت سهام شرکت‌ها است که دارنده آن ادعای بیشتری بر روی دارایی‌ها یا سود شرکت نسبت به سهام‌داران عادی دارد.

تفاوت سهام ممتاز با سهام عادی

تفاوت اول: سهم سهام‌داران ممتاز، نسبت به سهام‌داران عادی، در دارایی‌ها و درآمدهای شرکت بیشتر است و همان‌طور که بعدتر خواهیم دید، دارندگان سهام ممتاز در هنگام تقسیم سود، از حق تقدم برخوردار خواهند بود.

تفاوت دوم: سود سهام ممتاز از سهام عادی معمولاً بالاتر است؛ به‌عنوان مثال، اگر در یک سال شرکت سود قابل تقسیمی نداشته باشد، در سال بعد سود سال قبل نیز به حساب دارندگان سهام ممتاز واریز خواهد شد. این در حالی است که دارندگان سهام عادی از سود بی‌بهره خواهند بود. البته پرداخت این‌گونه سودها شرایطی دارد که در همین مقاله، به‌عنوان سود ثابت قابل جمع‌آوری توضیح داده خواهد شد.

امتیازات سهام ممتاز چه زمانی اعطا می‌شود؟

در ماده 42 همان قانون آمده است: «هر شرکت سهامی می‌تواند به‌موجب اساسنامه و همچنین تا موقعی که شرکت منحل نشده است، طبق تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام، سهام ممتاز ترتیب دهد.»

چند نکته در این ماده حائز اهمیت است که نیاز به توضیح دارد:

امتیازات سهام ممتاز باید در اساسنامه شرکت‌ها قید شود. این موضوع از سه جنبه اهمیت دارد؛ یکی اینکه دارندگان سهام عادی باید بدانند که هنگام تصمیم‌گیری در خصوص این‌گونه سهام، به چه امتیازاتی رأی می‌دهند. از طرف دیگر، هرگونه تغییر در اساسنامه باید به تأیید مجمع عمومی فوق‌العاده برسد. پس تصمیم‌گیری در خصوص سهام ممتاز نیز باید حتماً به تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده برسد. همچنین، با خواندن اساسنامه است که مشتاقان خرید سهام ممتاز را از خصوصیات و کیفیات این‌گونه سهام مطلع می‌کند.

از طرف دیگر طبق بند 6 ماده 8 قانون مذکور، سهام ممتاز در هنگام تشکیل شرکت و در طرح اساسنامه که باید به امضای مؤسسین برسد، قابل پیش‌بینی است. پس سهام ممتاز از لحظه تشکیل شرکت تا قبل از انحلال شرکت قابل واگذاری خواهد بود.

حد نصاب لازم برای تصویب و اعطای سهام ممتاز، از آنجا که تصمیم‌گیری در خصوص سهام ممتاز در صلاحیت مجمع عمومی فوق‌العاده است، باید دارندگان حداقل بیش از نصف سهامی که حق رأی دارند یا اگر به این حد نصاب نرسید، حداقل یک سوم سهام‌دارانی که حق رأی دارند، حاضر باشند و تصمیمات این مجمع با اکثریت دو سوم آراء حاضر در جلسه معتبر خواهد بود.

دلایل اعطای امتیازات سهام ممتاز

اعطای سهام ممتاز در دو مرحله می‌تواند برای شرکت‌ها مفید باشد:

در مرحله تأسیس: در شرکت‌‌های تازه‌تأسیس و پرخطر که نیازمند تأمین مالی هستند، شرکت‌ها معمولاً با اعطای سهام ممتاز، سرمایه‌گذاران را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

در مرحله بحران مالی: در این مرحله نیز شرکت‌ها با اعطای سهام ممتاز، می‌توانند جذب سرمایه کنند.

انواع امتیازات سهام ممتاز

به‌طور کلی، امتیازات سهام ممتاز را می‌توان به دو دسته امتیازات مالی و غیرمالی تقسیم کرد. هرکدام از این دو دسته امتیاز مصادیق خاص خودش را دارد که شرکت‌ها بر اساس شرایطشان، در اظهارنامه یا اساسنامه خود یک یا چند مورد از این مصادیق را برای دارندگان این‌گونه سهام در نظر می‌گیرند.

امتیازات مالی سهام ممتاز

مهم‌ترین نوع امتیاز در سهام ممتاز همین امتیازات مالی است که از طرفی، باعث تشویق سرمایه‌گذاران می‌شود و از طرفی، برای شرکت‌ها هم این امکان را ایجاد می‌کند که با جذب سرمایه بیشتر، به اهدافشان سریع‌تر و آسان‌تر نائل آیند. انواع امتیازات مالی سهام ممتاز از قرار زیر است:

امتیاز مالی یک؛ سود ثابت سهام

یکی از شایع‌ترین امتیازات مالی سهام ممتاز، سود ثابت سهام است که در آن به دارندگان سهام ممتاز میزان ثابتی از سود تحقق‌یافته شرکت یا درصد مشخصی از ارزش اسمی اوراق سهام ممتاز تعلق خواهد گرفت.

این امتیاز معمولاً در جایی کاربرد دارد که سهام‌داران از میزان سودآوری شرکتی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، اطمینان کافی ندارند. در نتیجه، ترجیح می‌دهند که مبلغ ثابتی که معمولاً از سود عادی شرکت بیشتر است، عایدشان شود.

سؤالی که اینجا پیش می‌آید، این است که اگر در یک سال مالی سودی عاید شرکتی نشود، آیا در سال مالی بعد که شرکت به سودآوری رسید، سود ثابت سال جاری برای سال مالی قبل هم قابل محاسبه هست یا خیر؟ در اینجا باید اشاره کرد که سود ثابت سهام خود شامل دو نوع می‌شود:

سهام ممتاز جمع‌شونده

در این نوع امتیاز، شرکت می‌تواند سود سهام ممتاز را برای مدت نامعلومی و بی‌آنکه از قبل مشخص شده باشد، به تعویق اندازد و هیچ تعهدی هم به سرمایه‌گذاران نخواهد داشت. در این حالت، اگر شرکت سود سهام را به هر علتی پرداخت نکند، به تعداد سال‌های مالی که سود پرداخت نشده است، برای دارندگان سهام ممتاز مبلغ سودشان ذخیره می‌شود و شرکت هر زمان که قصد پرداخت سود را داشته باشد، باید ابتدا سود سال‌های ماقبل و سود سال جاری را به دارندگان سهام ممتاز بپردازد و پس از آن، مابقی را بین سهامداران عادی تقسیم کند.

این نوع از سهام ممتاز طرفداران زیادی دارد و بسیاری از سرمایه‌گذاران را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کند.

سهام ممتاز غیرجمع‌شونده

بر خلاف حالت بالا، در این نوع از سهام ممتاز، اگر شرکت در حالت بحران مالی باشد و سوددهی نداشته باشد و در نتیجه در پایان سال مالی امکان تقسیم سود بین سهام‌داران وجود نداشته باشد، به دارندگان سهام ممتاز هم چیزی تعلق نمی‌گیرد. به عبارت دیگر، این سود غیرقابل ذخیره و غیرقابل پرداخت در سال‌های پیش رو است. با این حال، هر زمان که شرکت به سوددهی برسد، در تقسیم سود همان سال مالی، دارندگان سهام ممتاز حق اولویت خواهند داشت.

امتیاز مالی دو؛ اولویت در دریافت سود

طبق ماده 239 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، «سود قابل تقسیم عبارت است از سود خالص سال مالی شرکت، منهای زیان‌های سال‌های مالی قبل و اندوخته قانونی و سایر اندوخته‎‌های اختیاری …»

حال شرکتی را در نظر بگیرید که پس از پرداخت هزینه‌های مذکور در ماده، مقدار سود قابل تقسیمش کفاف همه سهام‌داران را نکند. در این حالت، اول سهام‌داران ممتاز باید سود دریافت کنند و آنجه باقی ماند، بین سهام‌داران عادی قابل تقسیم است. به این نوع امتیاز، اولویت دریافت سود می‌گویند.

امتیاز مالی سه؛ حق تقدم در زمان انحلال

در این امتیاز همانطور که از نامش پیداست، سهام‌داران ممتاز هر زمان که شرکت به هر دلیلی منحل شود، در زمان تقسیم دارایی شرکت حق تقدم خواهند داشت.

این نکته را باید اضافه کرد که حق تقدم صرفاً در زمان انحلال نیست و هر زمان که شرکت ادغام شود یا به فروش برسد و دارایی‌های شرکت نقد شود، این حق تقدم قابل اعمال است.

امتیازات غیرمالی سهام ممتاز

همانطور که در بالا اشاره شد، غیر از امتیازات مالی، دارندگان سهام ممتاز برخی امتیازات غیرمالی نیز خواهند داشت. البته این مورد بستگی به این دارد که در اساسنامه چه چیزی مورد تصویب قرار گرفته باشد. انواع امتیازات غیرمالی سهام ممتاز از قرار زیر است:

امتیاز غیرمالی یک؛ حق رأی در مجامع عمومی

هرچند که در قانون تجارت ما حق رأی در شرکت‎های سهامی بسته به تعداد سهام است؛ اما می‌توان برای دارندگان سهام ممتاز، حق رأیی چندبرابر تعداد سهام‌شان در مجامع عمومی در نظر گرفت.

امتیاز غیرمالی دو؛ انتخاب هیأت مدیره از میان صاحبان سهام ممتاز

این امتیاز در واقع به دارندگان سهام ممتاز این امکان را می‌دهد که در تصمیمات هیأت مدیره کنترل و نظارت بیشتری داشته باشند. در واقع در این روش، حداکثر اعضای هیأت مدیره از بین صاحبان سهام ممتاز انتخاب خواهد شد و آنها در تصمیمات مهم شرکت از جمله انحلال شرکت، تصویب صورت‌های مالی، تقسیم سود و اخذ تصمیم در زمینه تغییرات سرمایه توسط سرمایه‌گذاران و تخصیص قسمتی از کرسی‌های اعضای هیأت مدیره نقش تعیین‌کننده‌ای خواهند داشت.

انواع سهام ممتاز با توجه به امتیازات اعطاءشده

حال که با انواع امتیازات سهام ممتاز آشنا شدید، لازم است برخی از مهمترین انواع سهام ممتاز را که معمولاً دربردارنده امتیازات مالی و غیرمالی به‌صورت توأمان است، مورد بررسی قرار می‌دهیم.

1. سهام ممتاز مشارکتی

در این سهام، به دارندگان سهام ممتاز این امکان داده می‌شود که علاوه بر سود ثابتی که دریافت می‌کنند، در باقیمانده سود شرکت با سهام‌داران عادی سهیم شوند. سهام مشارکتی خود به دو نوع تقسیم می‌شود:

• سهام ممتاز با حق مشارکت کامل در سود: در این حالت، دارندگان سهام ممتاز پس از دریافت سود معوقه ( اگر سهامشان جمع‌شونده باشد) و پس از دریافت سود سال مالی جاری خود، در باقیمانده سود با سهام‌داران عادی به‌نسبت مبلغ اسمی سهام‌شان شریک خواهند بود.
• سهام ممتاز با حق مشارکت محدود در سود: در این حالت، سهم قابل تقسیم دارندگان سهام ممتاز بعد از تقسیم سودشان، تا میزان مشخصی از سرمایه و دارایی شرکت خواهد بود.

2. سهام ممتاز با نرخ سود شناور

این نوع سهام همانطور که از نامش پیداست، برخلاف سهام با نرخ سود ثابت، میزان سودش مشخص نیست؛ بلکه میزان سود به عوامل متعددی بستگی دارد. نرخ سود این سهام بر پایه تورم یا نرخ سود بانکی یا شرایط بازار آینده محاسبه می‌شود. معمولاً در تعیین میزان سود این‌گونه سهام، پایین‌ترین و بالاترین میزان بهره در نظر گرفته می‌شود.

3. سهام ممتاز قابل بازخرید

سهام ممتاز قابل بازخرید، سهامی است که به سهام‌دار آن این تضمین داده شده است که دست‌کم مبلغ اسمی سهامش به او باز خواهد گشت و این‌گونه سهامداران باید اطمینان داشته باشند که در صورت عدم سود، قطعاً ضرری متحمل آنان نخواهد شد.

آیا امتیازات سهام ممتاز قابل نقل‌وانتقال است؟

در خصوص نقل و انتقال امتیازات سهام ممتاز، باید این موضوع را خاطرنشان کرد که در بسیاری از مواقع این‌گونه امتیازات به‌خاطر شخصیت طرف مقابل و شرایط وی به او اعطا می‌شود. به‌فرض مثال، دارنده سهام ممتاز تخصص با مهارتی ویژه دارد یا از شهرت خاصی برخوردار است که همگی برای شرکت و صاحبان سهام سودمند است. پس اگر سهام ممتاز به‌طور قراردادی یا قهری منتقل شود، معمولاً امتیازات آن سهام از بین رفته و تبدیل به یک سهام عادی خواهد شد. این موضوع باید حتماً در اظهارنامه و اساسنامه شرکت به‌صراحت قید شود.

توصیه آخر

اساسنامه یک شرکت، دستورالعمل و نحوه کارکرد یک شرکت است. قبل از هرگونه تصمیم‌گیری درخصوص خرید سهام، مطالعه اساسنامه شرکت الزامی است. قبول پذیره‌نویسی یا خرید اوراق مشارکت، نشان‌دهنده پذیرش اساسنامه شرکت ازجانب شما خواهد بود و پس از آن اظهار بی‌اطلاعی از مفاد اساسنامه مورد پذیرش واقع نخواهد شد.

سهام ممتاز چیست و چه تفاوتی با سهام عادی دارد؟

در پاسخ باید گفت تفاوت میان این دو اوراق بهادار، در میزان سودی است که دارندگان می‌توانند از آن کسب کنند. سهام ممتاز در برابر سهام عادی سود بیشتری را نصیب دارندگانش می‌کند. از سوی دیگر سهام ممتاز معاف از مالیات است و به این دلیل شرکت‌های بسیاری تمایل فراوانی برای انتشار این نوع از

در پاسخ باید گفت تفاوت میان این دو اوراق بهادار، در میزان سودی است که دارندگان می‌توانند از آن کسب کنند. سهام ممتاز در برابر سهام عادی سود بیشتری را نصیب دارندگانش می‌کند.

از سوی دیگر سهام ممتاز معاف از مالیات است و به این دلیل شرکت‌های بسیاری تمایل فراوانی برای انتشار این نوع از سهام دارند. مدیران چنین شرکت‌هایی در پی جذب سهام‌داران ممتاز هستند. اکنون بهتر است پیش از پرداختن به تفاوت‌های میان این دو نوع سهام، ابتدا چیستی و ماهیت سهام در بازار بورس را مرور کنیم. سپس به خصوصیات و امتیازات هر یک از این دو نوع سهام مذکور بپردازیم.

معنای سهم

لایحه قانونی اصلاح بخشی از قانون تجارت سهم را چنین معرفی می‌کند:

سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخِص میزان مشارکت و تعهدات و
منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه‌سهم (برگه سهام) سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.

ماده ۲۴ لایحه اصلاحی قانون تجارت

در تبصره شماره یک ماده مذکور، قید شده است که سهم می‌تواند بانام و یا بی‌نام باشد. تبصره دو در همین ماده نیز بیان می‌کند، در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، این گونه سهام «سهام ممتاز» نامیده می‌شود.

برای آگاهی از مجموع ارزش سهام باید سرمایه شرکت را در نظر گرفت. صاحب سهام نیز می‌تواند در دارایی خود هر گونه دخل و تصرفی را انجام دهد.

تعریف سهام عادی

سهام عادی (Common Stock) در واقع یک سند است. درصد مشخصی از این سند به اشخاص معینی تعلق می‌گیرد. این اشخاص با داشتن این سند می‌توانند سهام عادی چیست؟ از سود و مزایای شرکت بهره‌مند شوند. مالکان اصلی شرکت همان دارندگان سهام عادی هستند که هر یک حقوق و مزایایی دارند. بر این اساس، دارندگان این سهام می‌توانند:

• سود سهام را دریافت کنند.
• در مجامع بورسی عمومی و مجمع‌ فوق‌العاده رای دهند.
• از حق تقدم در خرید سهام جدید بهره‌مند شوند.
• پس از انحلال شرکت، سهم خود را از باقی‌مانده دارایی شرکت دریافت کنند.
• از فعالیت‌های شرکت مطلع شوند.

سهام ممتاز چیست؟

سهام ممتاز (Preferred Stock/ Share) همان‌طور که از نامش مشخص است، سهامی است که امتیازهای بیشتری در قیاس با سهام عادی دارد. طبق ماده ۴۲ لایحه اصلاحی:

هر شرکت سهامی می‌تواند به موجب اساسنامه و همچنین تا موقعی که شرکت
منحل نشده است، طبق تصویب مجمع عمومی‌فوق‌العاده صاحبان سهام، سهام ممتاز ترتیب دهد. امتیازات این گونه سهام و نحوه استفاده از آن باید به طور واضح تعیین گردد. هرگونه تغییر در ‌امتیازات وابسته به سهام ممتاز باید به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده
شرکت با جلب موافقت دارندگان (حداقل) نصف به علاوه یک این گونه سهام انجام‌گیرد.

این ماده بیان می‌کند که سهام ممتاز نوعی گواهی مالکیت قابل انتقال به غیر است که دارنده آن حقی ثابت و البته محدود از دارایی‌های شرکت دارد.

امتیازات سهام ممتاز که باید در اساس‌نامه ذکر شوند

برخی از امتیازهای سهام ممتاز باید در اساس‌نامه شرکت ذکر شوند. این امتیازها هم‌چنین باید به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام هم برسند. از جمله این امتیازات و ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خریداران می‌توانند هنگام پرداخت مبلغ اسمی سهم از تخفیف برخوردار شوند.
• دارندگان سهام ممتاز در مقایسه با سهام عادی سود بیشتری دریافت خواهند کرد.
• زمانی که صحبت از انحلال شرکت است، دارندگان سهام ممتاز پیش از انحلال مبلغ اسمی سهام خود را دریافت می‌کنند.
• سهام مذکور موجب ایجاد حق رای در خصوص انتخاب مدیران شرکت می‌شود. یعنی سهام‌داران ممتاز در مقایسه با سهام‌داران عادی نظرات و آرای برتری دارند.
• دارندگان سهام ممتاز از اعمال زیان عملکرد مستثنی می‌شوند.

به طور کلی تمامی سهم‌ها باید مانند یک‌دیگر باشند. اما قانون استثناهایی را نیز ایجاد کرده است. بر اساس این استثنا افرادی که سهام ممتاز دارند امتیازات خاصی نسبت به سایرین دارند. اگر به تعریف سهام ممتاز در قانون تجارت مراجعه کنیم، در می‌یابیم که این سهام تنها توسط شرکت‌های سهامی منتشر می‌شوند. دارنده این سهام می‌تواند از امتیازات خود استفاده کند. مثلا می‌تواند حق رای بیشتری داشته باشد و یا هنگام تقسیم سود در اولویت قرار بگیرد. حتی می‌تواند به عنوان یکی از اعضای هیئت مدیره نیز انتخاب شود.

امتیازات سهام ممتاز در مقابل سهام عادی چیست؟

دارندگان سهام ممتاز می‌توانند هم از امتیازات مالی بهره‌مند شوند و هم از امتیازات غیرمالی. در ادامه این دو مورد را بررسی می‌کنیم.

امتیازهای مالی

• درصد مشخصی از سود شرکت به شرکای ممتاز اختصاص خواهد یافت.
• در صورتی که شرکت سودده نباشد، به میزان همان مبلغ مشخص به دارندگان سهام ممتاز بدهکار خواهد شد. سود سهام ممتاز تضمینی است. این ویژگی را جمع‌شوندگی می‌گویند.سهام جمع‌شونده این ویژگی را دارد که اگر شرکت به هر دلیل در طی یک سال هیچ سودی پرداخت نکند، در انتهای سال دوم موظف است که ابتدا سود سهام‌داران ممتاز را پرداخت کند. پس از انجام این کار نوبت به سهام‌داران عادی خواهد رسید.
• هنگام تسویه حساب شرکت و تسویه مالی طلب‌کاران و دارندگان اوراق قرضه، ابتدا سهام‌داران ممتاز سهم خود را دریافت خواهند کرد. پرداخت هر گونه مبلغ به سهام‌داران عادی، منوط به پرداخت پول به سهام‌داران ممتاز است.
• حق تقدم در معامله‌ با شرکت در اختیار سهام‌داران ممتاز است. یعنی دارندگان این سهام، در مقایسه با سایر شرکا برای این‌که با سهام عادی چیست؟ شرکت طرف معامله شوند، در اولویت هستند.
• هنگام خرید سهام جدید نیز، سهام‌داران ممتاز بر سایرین حق تقدم دارند.
• زمانی که شرکت منحل می‌شود، پس از این‌که بدهی‌ها تسویه شد، اولویت با پرداخت حقوق دارندگان سهام ممتاز خواهد بود.

امتیازهای غیرمالی

• حق رای اضافی در برخی مسائل، امکانی است که در اختیار دارندگان سهام عادی چیست؟ سهام ممتاز قرار می‌گیرد.
• گاهی تصمیم‌گیری در مورد مسائلی خاص، منوط به رای سهام‌داران ممتاز است.
• گاهی پیش می‌آید که شرکت در انتخاب اعضای هیئت مدیره، گزینه‌های خود را تنها از میان دارندگان سهام ممتاز انتخاب می‌کند.

انتشار سهام ممتاز از سوی شرکت‌ها چگونه است؟

انتشار سهام ممتاز ممکن است یا در ابتدای تاسیس شرکت صورت گیرد یا پس از آغاز به کار آن و در زمان حیات شرکت.

در ابتدای تاسیس شرکت

اگر در ابتدای تاسیس، شرکت تصمیم بگیرد که سهام ممتاز منتشر کند، مقررات مربوط به انتشار سهام ممتاز که در قانون تجارت ذکر شده، باید رعایت شوند. برخی از این مقررات عبارتند از:

1. باید تعداد و خصوصیات و امتیازات سهام ممتازی که شرکت قصد انتشار آن را دارد، در اظهارنامه قید شود. (بند ۵ ماده ۷ لایحه قانونی اصلاح بخشی از قانون تجارت)
2. این موارد باید در اساسنامه شرکت نیز ذکر شود. (بند ۵ ماده ۸ لایحه قانونی اصلاح بخشی از قانون تجارت)
3. در خصوص شرکت سهامی خاص نیز همین‌طور است. یعنی اگر یک شرکت سهامی خاص می‌خواهد از ابتدای تاسیس اقدام به انتشار سهام ممتاز کند، باید کیفیت و شرح امتیازات و موجبات آن را در اظهارنامه خود قید کند. (بند ۲ ماده ۲۰ لایحه قانونی اصلاح بخشی از قانون تجارت)

پس از تاسیس شرکت

اما اگر مدتی از تاسیس شرکت می‌گذرد و حالا مدیران شرکت تصمیم به انتشار سهام ممتاز گرفته‌اند، می‌توانند از دو راه زیر برای انتشار این اوراق اقدام کنند:

صدور سهام ممتاز جدید پس از افزایش سرمایه

شرکت‌ها با افزایش سرمایه می‌توانند سهام جدیدی منتشر کنند. در این شرایط شرکت می‌تواند با هدف ترغیب خریداران برای خرید سهام شرکت، این سهام سهام عادی چیست؟ تازه را از نوع ممتاز منتشر کند.

تبدیل سهام عادی به سهام ممتاز

گاهی شرکت‌ها اقدام به صدور سهام جدید نمی‌کنند. بلکه سهام‌های موجود را که از نوع عادی هستند به سهام ممتاز تبدیل می‌کنند و امتیازاتی را برای آنان در نظر می‌گیرند. برای انتشار سهام ممتاز باید مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل شود. علت این مساله این است که انتشار سهام ممتاز، مستلزم تغییر در اساسنامه است.

در انتهای ماده ۴۲ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت آمده است:

هرگونه تغییر در امتیازات وابسته به سهام ممتاز باید به تصویب مجمع عمومی فوق العاده شرکت با جلب موافقت دارندگان نصف به علاوه یک این گونه سهام انجام سهام عادی چیست؟ گیرد.

اگر در شرکت، کسی بخواهد امتیازات سهام خود را تغییر بدهد، مانند این‌که برخی امتیازات مالی را به غیر مالی، یا برعکس تبدیل کند، و یا بخواهد امتیاز سهام را از خود سلب کند، باید مجمع عمومی فوق‌العاده آن را تصویب کند. هم‌چنین اکثریت مطلق صاحبان سهام ممتاز نیز باید آن را تصویب کنند.

جمع‌بندی

به بخش های مشخصی از سرمایه شرکت ها سهم گفته می‌شود. سهام می‌تواند ازنوع بانام، بی‌نام یا ممتاز باشد. سهام ممتاز در مقایسه با سهام عادی از مزایای بیشتر برخوردار است و دارندگان آن میزان نفوذ بیشتری در تصمیم‌گیری‌های شرکت دارند. به طور کلی هنگام پرداخت سود و انحلال شرکت، اولویت سهام‌داران ممتاز بالاتر از سهام‌داران عادی است. از دیگر وجوه تمایز سهامداران ممتاز و عادی تقدم سهامداران ممتاز برای معامله با شرکت، خرید سهام جدید و رای‌دهی در تصمیمات مدیریتی شرکت است.

سهام ممتاز شرکت سهامی خاص

هنگام تشکیل شرکتهای سهامی توسط مؤسسین و پذیره نویسان، انتشار سهام نقش مهمی در تجمیع سرمایه ایفا می نماید. در این میان یکی از انواع سهام که دارای ویژگیهای متمایزی می باشد، سهام ممتاز است. در ماده ۲۴ لایحه اصلاح قانون تجارت سهم چنین تعریف شده است: «سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد».

به صورت کلی سهم، به دو نوع سهم عادی (common stock)و سهم ممتاز (preferred stock) تقسیم بندی می شود.

سهم ممتاز چیست؟

سهام، سندی است که بیانگر حق شریک در شرکت سهامی است و این حق چنانچه در اساسنامه معین شود قابل نقل و انتقال است و این خصیصه بارز سهام ممتاز را هم دربرمیگیرد. هدف شرکت از انتشار سهام ممتاز از یک طرف افزایش سرمایه جهت توسعه فعالیت شرکت و از سوی دیگر ایجاد جذابیت بیشتر برای دارندگان آنها، جهت مداومت در فعالیت شرکت و اعطای سود معین نسبت به دیگر سهام می باشد.

در لایحه قانون تجارت، قانونگذار تعریف دقیقی از سهام ممتاز ارائه نکرده است، تنها اشاره قانونگذار به این نوع سهام در تبصره ۲ماده ۲۴ل. ا. ق. ت می باشد که مقرر می دارد: «در صورتیکه برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، این گونه سهام، سهم ممتاز نامیده می شوند». به عبارت دیگر میتوان گفت سهام ممتاز، سهامی است که هنگام صدور، بر اساس اظهارنامه یا اساسنامه، نسبت به دیگر سهام شرکت امتیاز اضافی مثل پرداخت سود سهام به صورت ثابت، اولویت در بازپرداخت سرمایه هنگام انحلال شرکت، حق رأی بیشتر نسبت به دیگر سهامداران را برای سهامدار ایجاد می کند.

به طور کلی می توان گفت سود سهام ممتاز از سود ناشی از فعالیت شرکت پرداخت می شود مگر این که در اساسنامه یا هنگام انتشار چنین سهامی، خلاف این مطلب تصریح شده باشد. از سوی دیگر سهامدار ممتاز حق شرکت در هر نوع منافع شرکت را دارا نیست مگر این که اساسنامه چنین شرطی را مقرر نماید.

انواع سهام ممتاز:

انواع مختلف سهام ممتاز را می توان در اساسنامه پیش بینی نمود. در این صورت سهام عادی چیست؟ ضروری است شرایطی را که باعث انتشار سهام ممتاز می شود در اساسنامه مشخص و حقوق معین سهامدار ممتاز روشن گردد.

1. سهام ممتازی که به دارنده آن اولویت در کسب سود و همچنین بهره مندی از درصد بیشتری از سود شرکت را می دهد. مثلاً امتیاز سهام از این قرار است که ابتدا نسبت ۵ درصد از سود به صاحب یا صاحبان سهام مزبور تعلق گرفته و سپس باقیمانده سود به صورت مساوی بین سهامداران تقسیم می شود و ممکن است سهامداران ممتاز هم در میان آنها قرار گیرند.
2. سهام ممتازی که به مالک بهره مندی از سود سالیانه را اختصاص می دهد، خواه شرکت کسب سود نموده باشد یا دچار خسران و ضرر گردد.

البته مشهور فقها بر ممنوع بودن این گونه سهام ممتاز توافق دارند. این یک امر مسلم است که صدور چنین سهامی باطل باشد، زیرا پرداخت سود سالیانه زمانی متصور است که شرکت در اثر فعالیت های تدریجی خود اکتساب سود نماید و زمانیکه شرکت سودی را کسب نکرده یا هنگامی که دچار خسران و ضرر گردد، تعیین چنین سهام ممتازی مخالف نظم عمومی و مقررات قانونی است. همچنان که ماده ۲۳۹ لایحه اصلاحی قانون تجارت در مورد سود قابل تقسیم مقرر می دارد: «سود قابل تقسیم عبارت است از سود خالص سال مالی شرکت منهای زیانهای سال مالی قبل و اندوخته قانونی مذکور در ماده ۲۳۸و سایر اندوخته های اختیاری به علاوه سود قابل تقسیم سالهای قبل که تقسیم نشده است».

1. سهام ممتازی که به مالکانش هنگام تصفیه شرکت و قبل از دیگر سهامداران حق استرداد کل مبلغ سهم را می دهد، یا در تقسیم دارایی باقیمانده شرکت، پس از پرداخت بدهی‌های آن به اشخاص ثالث، سهم بیشتری به نسبت سهام عادی به صاحبان سهام ممتاز داده شود.
2. سهام ممتازی که به سهامداران قدیم در صورت تمایل به اختصاص دادن مبلغ بیشتر از سرمایه شرکت، حق سهیم شدن در سود بیشتر نسبت به دیگر سهامداران یا سهامداران جدید را می دهد.
3. کسب حق رأی متعدد از طریق سهام ممتاز بدین ترتیب که سهام ممتاز می تواند در مجمع عمومی نسبت به سهام عادی دارای رأی بیشتری باشد و این نوع زیادت، در شرایط مختلف متفاوت است، و اساسنامه شرکت چنین حقی را معین می کند.
4. امکان انتخاب اعضای هیات مدیره و مدیرعامل تنها از میان دارندگان سهام ممتاز.

شرایط ایجاد سهام عادی چیست؟ سهام ممتاز:

به موجب قانون، سهام ممتازه موقعی قابل انتشار است که اساسنامه شرکت اجازه انتشار آن را داده باشد و یا در هر زمان و تا پیش از انحلال شرکت مجمع عمومی فوق العاده ایجاد سهام ممتاز را تصویب نماید.

به موجب ماده ۴۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت هرگونه تغییر در امتیازات سهام ممتاز ، باید به تصویب مجمع عمومی فوق العاده و یا توافق نصف بعلاوه یک دارندگان سهام ممتاز برسد.

صرف انتشار برگه سهامی با عنوان سهام ممتاز کافی نیست و امتیازات خاص هر کدام از این سهام ها، خصوصیات و نحوه استفاده از آن باید به طور واضح و به محض انتشار مشخص شود.شایان ذکر است که میتوان سهام ممتاز را به سهام عادی تبدیل کرد؛ تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی پس از ابطال سهام ممتاز صورت می گیرد. بعلاوه اینکه کلیه سهام یک شرکت سهامی ، نمی تواند سهام ممتاز باشد، زیرا در این صورت هیچ کدام از سهام به دیگری رجحان نداشته و عادی محسوب می شوند.

ویژگی های سهام ممتاز

• سهام ممتاز نوعی سهام سرمایه ای است.
• سهام ممتاز غالباً از حق رأی در تصمیم گیری های شرکت برخوردار نیست.
• سود سهام ممتاز نسبت به سود سهام عادی اولویت دارد و حتی درصورت ورشکستگی شرکت نیز باید پرداخت گردد.
• در اساسنامه شرکت سهامی ممکن است درصد سود بیشتری به سهام ممتار تعلق بگیرد.
• سهام عادی شرکت می تواند به صورت سهام بانام یا سهام بی نام صادر شود ولی سهام ممتاز الزاماً بانام است.

مؤسسه وکلای بین المللی بیان امروز، در زمینه حقوق شرکت ها به ارائه خدمات به اشخاص خارجی و ایرانی حقیقی و حقوقی می پردازد. از جمله این خدمات میتوان به مشاوره و ثبت انواع شرکت، تأسیس شعبه و تأسیس نمایندگی شرکت خارجی در ایران اشاره کرد. این موسسه با بهره مندی از وکلای پایه یک دادگستری و مشاوران حقوقی مجرب و متخصص، آماده ارائه خدمات حقوقی حقوقی مورد نیاز به منظور سرمایه گذاری و ثبت شرکت در ایران است.