اوراق قرضه چیست؟

در لایحه اصلاحی سال ۴۷ قانون تجارت برای صدور اوراق قرضه شرایطی پیش بینی شده است که طبق آن:

اوراق قرضه چیست؟ + نکات مهمی که باید بدانید

اوراق قرضه به نوعی از سرمایه گذاری گویند که در آن سرمایه گذار به شخص حقوقی یا نهادی (شرکتی یا دولتی) پول قرض داده و شرکت سرمایه پذیر (اعتبار گیرنده) متعهد می شود تا وجه یا اعتبار مورد نظر را در برهه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره ای ثابت بازپرداخت نماید. اوراق قرضه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار شرکت سهامی می باشد. اوراق قرضه اسنادی هستند که براساس آن ها ناشر متعهد میشود مبالغ معینی (بهرة سالانه) را در فاصله های زمانی مشخص به دارندة پرداخت کند و در سررسید، اصل مبلغ را بازپرداخت کند. اوراق قرضه یک ابزار بدهی طولانی مدت برای تأمین مالی است و با تعهدات مشخصی همراه است. دارندگان اوراق قرضه برخلاف صاحبان سهام عادی، ادعای مالکیت یا حق رأی در شرکت ندارند و در واقع فقط وام دهندگان به ناشر هستند. آن ها پول خود را به ناشر قرض می دهند و در مقابل بهره دریافت می کنند و در سررسید هم اصل سرمایۀ خود را پس میگیرند. دارندگان اوراق قرضه سهامدار شرکت نیستند. بدین ترتیب حق رأی و دخالت در امور شرکت را ندارند آنها طلبکار شرکت محسوب می شوند.

به زبا ن ساده تر می‌توان بیان کرد که دارندگان این اوراق، طلبکاران شرکت به حساب می‌آیند و اما زمانی که شما خرید اوراق با درآمد ثابت را به عنوان راهی برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید، به شرکت صادرکننده اوراق، پول قرض می‌دهید. و در مقابل شرکت متعهد می‌شود تا در طول مدت وام، به شما بهره بپردازد. و البته مقدار و دوره پرداخت بهره به شرایط اوراق اوراق قرضه چیست؟ منتشره بستگی خواهد داشت. هر چه این اوراق بلندمدت‌تر باشد، بهره دریافتی بالاتر خواهد بود. پرداخت بهره اوراق با درآمد ثابت، به صورت ماهانه، سه ماهه، نیم‌ساله و سالانه است. و زمانی که این اوراق به موعد سررسید خود برسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت می‌کند. بنابراین خرید اوراق با درآمد ثابت مانند خرید سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. با این تفاوت که با خرید سهام، شما مالکیت بخشی از شرکت را به خود اختصاص می‌دهید و بازدهی سرمایه‌گذاری شما به میزان سودی که شرکت کسب می‌کند، بستگی دارد و دقیقأ به همین دلیل است که خرید سهام، پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است. اما اوراق قرضه، به طور معمول نرخ بهره ثابت دارند و به همین دلیل، ریسک کم‌تری را به خود اختصاص می‌دهند. نکته دیگری که در رابطه با اوراق با درآمد ثابت باید بدانید این است که، این اوراق قابل مبادله هستند و اگر شخصی اوراق با درآمد ثابت خود را کم‌تر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، گفته می‌شود فروش با تنزیل صورت گرفته است و اگر بالاتر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، بیان می‌شود که اوراق با صرف به فروش رفته است.

انواع اوراق قرضه با درآمد ثابت:

1. اوراق قرضه دولتی
2. اوراق قرضه شهرداری
3. اوراق قرضه شرکتی

اوراق قرضه دولتی:

برای تامین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورتحساب‌ها، دولت‌ها اوراق قرضه صادر می‌کنند. اوراق قرضه‌ی کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر، اوراق قرضه‌ی کشورهای در حال توسعه، دارای ریسک بالاتری هستند. دولت آمریکا اوراق قرضه‌ی خود را از طریق خزانه‌داری و چندین نهاد دولتی مختلف صادر می‌‌کند. در آمریکا به اوراق قرضه‌ای که موعد سررسید آنها کمتر از یک سال باشد، اصطلاحا T-bills، اوراق قرضه با سررسید بین ۱ تا ۱۰ سال را T-notes و بیش از ۱۰ سال را اوراق خزانه‌داری می‌گویند. در برخی موارد، بهره‌ی دریافتی از این اوراق شامل مالیات بر درآمد نمی‌شود.

اوراق قرضه شهرداری:

این اوراق با هدف تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه پروژه‌ها، توسط شهرها، کشورها و مناطق مختلف صادر می‌شوند. شهرداری‌ها معمولأ زمانی به صدور اوراق با درآمد ثابت اقدام اوراق قرضه چیست؟ می‌کنند که به پولی بیش‌تر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. و به جهت اجرای پروژه‌هایی مانند ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و… این اوراق را منتشر می‌کنند و از مردم وام می‌گیرند.

اوراق قرضه شرکتی:

این نوع از اوراق توسط یک شرکت یا یک کسب و کار صادر می گردد که به منظور تامین مالی و جبران هزینه های آنها صورت می گیرد. ریسک این نوع از اوراق از ریسک اوراق قرضه دولتی بیشتر می باشد اما دارای سود بیشتری است. نکته جالب توجه دیگر در این گونه از اوراق، تنوع بالای آنها می باشد که تعداد گزینه های بیشتری برای خرید وجود دارد اما از عیوب آن می توان به مالیاتی که به آنها تعلق می گیرد اشاره نمود.

ویژگی های اوراق قرضه:

1. دارنده این اوراق بستانکار شرکت محسوب می گردد که حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعیین می گردد.
2. دارنده این اوراق حق هیچ نوع مالکیتی در شرکت را ندارد و سود سهمی که به سهامداران پرداخت می شود، به وی تعلق نمی گیرد.
3. این اوراق دارای سر رسید مشخص هستند که برخی از آنها در یک مقطع معین زمانی سررسید می شوند و برخی دیگر نیز به تدریج.
4. این اوراق معمولا دارای ارزش اسمی مشخصی هستند.
5. اگر ناشر این نوع از اوراق ورشکست شود، دارندگان اوراق حق تقدم نسبت به صاحبان سهام برای دریافت اصل و فرع سرمایه خود دارند.
6. بعضی از شرکت ها با هدف ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه گذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه همراه با وثیقه می نمایند.
7. دارندگان این اوراق حق رای ندارند مگر در مواردی مانند انتشار اوراقی دیگر و یا ادغام شرکت با سایر شرکت ها.
8. اگر این اوراق عرضه خصوصی شوند، فقط ناشر و خریدار حق فروش دارند.

اوراق مشارکت:

اوراق مشارکت به اوراق بهاداری می گویند که بیانگر مشارکت دارنده‌ اوراق در یک طرح مشخص است. در واقع این شخص، سرمایه خود را در اختیار شرکت، کارخانه ها و … قرار داده است تا آن سازمان بتواند توسعه یابد و سود سرمایه گذار را به وی پرداخت نماید.

ویژگی های اوراق مشارکت:

• قابلیت خرید و فروش در بازار ثانویه را دارد.
• بازده بدون ریسک برای سرمایه گذاران دارد.
• مالکیت بدون حق رای برای دارندگان اوراق دارد.
• دارای معافیت مالیاتی برای سرمایه گذاری در اوراق مشارکت می باشد.
• دارای تضمین سود و اصل مبلغ سرمایه گذاری برای دارندگان اوراق است
• پرداخت سود دوره های معین با کوپن های ماهانه، سه ماهه یا سالانه صورت می گیرد.
• پرداخت سود به صورت علی الحساب و سود قطعی در سررسید می باشد.
• سود ۱۸تا۲۲درصد برای اوراق مشارکت تعیین شده است که ممکن است درصد های دیگری نیز پیشنهاد گردد.

اوراق صکوک چیست:

از آنجا که اوراق قرضه مبتنی بر قرض با بهره است، از دیدگاه اسلام ربا محسوب شده و حرام است؛ لذا در کشورهای اسلامی نمی‌توان از این اوراق جهت تامین مالی استفاده کرد. برای رفع این مشکل در ابتدا به انتشار اوراق مشارکت پرداخته شد؛ اما از آنجا که این اوراق به پشتوانه یک طرح فیزیکی منتشر می‌شود و زمانی که شرکت‌ها برای خرید دارایی و تامین نقدینگی دچار مشکل شوند، اوراق مشارکت کاربردی ندارند، متخصصان مالی ابزار مالی جدید را طراحی نمودند. در نهایت با ایجاد بانکداری اسلامی، ابزارهای مالی اسلامی یا همان صکوک ایجاد گردید.

صکوک جمع کلمه صک و به معنای اسناد است. این لغت در فارسی مترادف چک در نظر گرفته می شود. ابزارهای مالی اسلامی یا همان صکوک، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی هستند. این اوراق بر پایه یکی از قراردادهای مورد تایید اسلامی طراحی شده‌ و دارندگان آن به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها هستند. صکوک ابزار نوینی است که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه به‌کار گرفته می‌شود این اوراق مبتنی بر دارایی با درآمد ثابت یا متغیر قابل معامله در بازار ثانویه و بر اساس اصول شریعت است. اوراق صکوک باید خود دارای ارزش بوده و نمی‌توانند بر اساس فعالیت‌های سفته بازی باشند.

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار شرکت سهامی می باشد، در این قسمت به تعریف انواع آن ، شرایط انتشار آن ، حقوق دارندگان آن و . می پردازیم . خاطر نشان می شویم ، در صورت نیاز به هر گونه مشاوره در این رابطه ، می توانید با کارشناسان مجرب ما در فکر برتر در ارتباط باشید.

ورقه قرضه ، ورقه قابل معامله ایست که معرف مبلغی وام است با بهره معین که تمامی آن یا اجزاء آن در موعد یا مواعد معینی باید مسترد گردند، برای ورقه قرضه ممکن است علاوه بر بهره حقوق دیگری نیز شناخته شود ( ماده 52 ل.ا.ق.ت) تعریفی از آن در ماده 2 قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه 2/ 7/ 1348 آمده بدین صورت است : ( اوراق قرضه اوراق بی نام یا با نامی است که برای تامین قسمتی از اعتبارات مورد نیاز عمرانی یا دفاعی انتشار می یابد ).
دارندگان اوراق قرضه سهامدار شرکت نیستند. بنابراین حق رای و دخالت در امور شرکت را ندارند آن ها طلبکار شرکت محسوب می شوند.

• شرایط انتشار اوراق قرضه

وجود شرایطی برای انتشار اوراق قرضه ضروری است از جمله :
1- انتشار اوراق قرضه باید در اساسنامه پیش بینی شده یا مجمع عمومی فوق العاده به پیشنهاد هیات مدیره ، انتشار اوراق را تصویب کند. ( ماده 56 ل.ا.ق.ت)
2- تمام سرمایه ثبت شرکت باید تادیه شده و همچنین دو سال تمام از ثبت شرکت گذشته باشد و دو ترازنامه سهامی عام نیز توسط مجمع عمومی تصویب شده باشد. ( ماده 55 ل.ا.ق.ت)
3- اوراق باید متحد الشکل بوده ، مبلغ اسمی اوراق قرضه و نیز قطعات اوراق قرضه ( در صورت تجزیه باید متساوی باشد ) و توسط دو نفری که برای امضای سهام تعیین شده امضا شده باشد. ( تبصره ماده 56 و ماده 58 ل.ا.ق.ت)
4- تنها شرکت های سهامی عام حق انتشار اوراق قرضه را دارند .
5- اطلاعیه انتشار اوراق قرضه مشتمل بر نکات ماده 58 ل.ا.ق.ت ، پس از امضا به انضمام تصمیم گیری راجع به فروش اوراق قرضه و شرایط آن ، به مرجع ثبت شرکت ها اعلام می گردد. مرجع به هزینه شرکت ها آن را در روزنامه رسمی آگهی می کند و پس از آن شرکت آن را در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های شرکت در آن منتشر می گردد منتشر می کند . ( ماده 58 و 59 ل.ا.ق.ت )
6- اوراق قرضه باید مشتمل بر نکات ذیل باشد : ( ماده 6 ل.ا.ق.ت )
_ نام شرکت
_ شماره و تاریخ ثبت شرکت
_ مبلغ سرمایه
_ مدت شرکت
_ مبلغ اسمی و شماره ترتیب و تاریخ صدور ورقه قرضه
_ تاریخ و شرایط بازپرداخت قرضه و نیز شرایط بازخرید ورقه قرضه
_ تضمیناتی که احتمالاَ برای قرضه در نظر گرفته شده است .
_ در صورت قابلیت تعویض اوراق قرضه با سهام شرایط و ترتیبات که باید برای تعویض رعایت شود با ذکر نام اشخاص یا موسساتی که تعهد تعویض اوراق قرضه را کرده اند.
_ در صورت قابلیت تبدیل ورقه قرضه بر سهام مهلت و شرایط آن ( ماده 60 ل. ا. ق. ت)

• انواع اوراق قرضه

می توان اوراق قرضه را به ساده و مرکب تقسیم کرد : اوراق قرضه مرکب خود به دو دسته قابل تعویض با سهم و تبدیل به سهام تقسیم می شود :
اوراق قرضه ساده : اوراقی است که پس از انتشار تغییر صورت نمی دهد و تا استرداد کامل وجه آن به صورت ورقه قرضه باقی می ماند.
اوراق قرضه مرکب : اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام و اوراق قرضه قابل تعویض با سهام را می توان اوراق قرضه مرکب دانست.
انتشار اوراق قرضه قابل تعویض همزمان با افزایش سرمایه شرکت به عمل می آید ( ماده 61 ل.ا.ق.ت ) اما اوراق قرضه قابل تبدیل افزایش سرمایه زمانی به عمل می آید که صاحبان اوراق بخواهند آن ها را به سهام تبدیل کنند. ( ماده 70 ل.ا.ق.ت )

اوراق قرضه چیست؟
• حقوق صاحبان اوراق قرضه

1-حق دریافت مبلغ اسمی اوراق قرضه
2- حق دریافت بهره ، که مطابق بند 9 ماده 58 ل.ا.ق.ات در اطلاعیه انتشار باید میزان بهرع مشخص باشد.
3- حقوق دیگر مذکور در ماده 52 ل.ا.ق.ت که می تواند شامل حق تبدیل ورقه با سهم شرکت و حق تعویض اوراق با سهام باشد.
ثبت شرکت فکر برتر

اوراق قرضه چیست؟ و معرفی انواع آن

به احتمال زیاد تا به حال عبارت اوراق قرضه به گوشتان خورده است و برایتان در این راستا سوال پیش آمده که اوراق قرضه چیست و در چه زمینه‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ در پاسخ به این سوال باید متذکر شد که ما امروزه با توجه به شرایط موجود، توان انجام برخی از کارها مانند خرید خانه، ماشین، ادامه تحصیل و موارد این‌چنینی را نداریم و مجبور می‌شویم گاهی اوقات به دریافت وام بپردازیم تا شرایط برایمان راحت‌تر شود. بسیاری از کسب و کارها نیز چنین شرایطی دارند، یعنی آن‌ها می‌توانند برای تامین بودجه مالی لازم برای فعالیت‌های خود هزینه‌ای را به عنوان وام دریافت کنند؛ اما دقت داشته باشید که وام مورد نظر آن‌ها در توان بانک نیست از همین جهت باید به شکل دیگری اقدام کنند. دریافت اوراق قرضه از راه‌هایی به حساب می‌آید که کسب و کارها می‌توانند از طریق آن مبلغ مورد نیاز خود را تامین کنند. به نوعی باید گفت اوراق قرضه نوعی وام است که کسب و کارها می‌توانند به استفاده از آن بپردازند و فعالیت‌های خود را از طریق آن شروع و ادامه دهند.

آشنایی با اوراق قرضه

استفاده از اوراق قرضه در ایران به این شکل است که گویا شما به شرکت صادرکننده‌ای که اوراق را برای شما صادر کرده است، پولی را قرض داده‌اید و این شرکت نیز در قبال آن به شما وامی را می‌دهد که از طریق آن امور خود را انجام دهید. دقت داشته باشید که نرخ بهره‌وری برای این نوع از وام، بلند مدت است و پرداخت های آن به طور معمول به صورت نیم ساله انجام می‌شود. البته این مدت زمان گاهی اوقات به یک سال، سه ماه و حتی یک ماه نیز می‌رسد. حال در راستای پاسخ به سوال اوراق قرضه چیست، شاید برای شما سوال پیش آید که در زمان سررسید مهلت، چه اتفاقی می‌افتد که باید متذکر شد در چنین زمانی، صادر کننده، اصل پولی را که از فرد گرفته بوده است، بازپرداخت می‌کند.

انواع اوراق قرضه

حال تا به اینجا در رابطه با پاسخ سوال اوراق قرضه چیست؟ اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دادیم؛ اما توجه داشته باشید که این نوع از اوراق انواع گوناگونی دارند که باید از آن‌ها مطلع باشید. در ادامه این موضوع را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد تا با آن‌ها آشنا شوید.

اوراق قرضه دولتی

دولت برای انجام امور گوناگونی چون تامین مالی برنامه‌های گوناگون، پرداخت لیست‌های حقوق، پرداخت صورت‌حساب‌ها و … به صادرات اوراق قرضه پرداخته است. باید متذکر شد که اوراق قرضه کشورهایی چون آمریکا، ثبات دارند و می‌توان استفاده از آن‌ها را یک سرمایه‌گذاری امن دانست. البته در طرف دیگر اوراق کشورهایی وجود دارد که در حال توسعه هستند. از همین جهت ریسک اوراق قرضه که چنین شکلی دارد، بیشتر خواهد بود.

اوراق قرضه شهرداری

نوع دیگر از اوراق که برای تامین هزینه‌های مربوط به پروژه‌های گوناگون صادر می‌شود، اوراق قرضه شهرداری است که توسط ایالات، شهرها، کشورها و مناطق مختلف به تولید می‌رسد. از جمله هزینه‌هایی که توسط این نوع از اوراق تامین می‌شود، می‌توان هزینه مربوط به ساخت مدارس، بیمارستان‌ها، دفاتر اداری، فرودگاه‌ها، نیروگاه‌ها و … را نام برد. در رابطه اوراق قرضه چیست؟ با اوراق قرضه شهرداری نکته‌ای وجود دارد و آن این است که سود حاصل از آن، شامل مالیات نمی‌شود.

اوراق قرضه شرکتی

اوراق قرضه شرکتی در جهت تامین هزینه‌های مربوط به کسب و کار صادر می‌شود. نکته که در رابطه با این نوع از اوراق قرضه وجود دارد، این است که ریسک آن نسبت به اوراق دولتی بیشتر خواهد بود؛ اما از آنجایی که می‌تواند شما را صاحب پول بیشتری کند، مناسب‌تر به نظر می‌رسد. البته معایبی نیز برای این نوع از اوراق وجود دارد و آن معاف نبودن اوراق از مالیات است.

نحوه انتشار اوراق قرضه

شرکت سهامی عام در برخی از شرایط خاص می‌تواند اقدام به صدور اوراق قرضه کند. حال نکته‌ای که در رابطه با این اوراق وجود دارد، این است که شما می‌توانید آن‌ها را همچون سهام معامله، واگذار و یا همچنین در دفتر نقل و انتقالات به ثبت برسانید. حال در رابطه با انتشار این اوراق نیز نکات و شرایطی وجود دارد که در ادامه به نحوه چگونگی آن خواهیم پرداخت. دقت داشته باشید که انتشار اوراق قرضه در کشور اوراق قرضه چیست؟ ما از سمت و سوی دولت و موسساتی که به آن‌ها وابسته است، انجام می‌شود. همچنین باید بدانید که انتشار این دسته از اوراق در بخش‌های خصوصی به دلیل آنکه به سرمایه‌های عظیم نیازی ندارند، رایج و متداول نیست.
انتشار این دست از اوراق زمانی صورت می‌گیرد که یک شرکت سهام عام خود را که به ثبت رسیده است، به طور کامل پرداخت کرده باشد و دو سال از آن نیز بگذرد. در چنین شرایطی اوراق قرضه برای فرد و شرکت منتشر می‌شود. همچنین در این راستا ترازنامه‌های مربوط به دو سال گذشته نیز باید توسط مجمع عمومی تصویب و به ثبت رسیده باشند تا مشکلی برای انتشار وجود نداشته باشد.

اوراق قرضه قابل بازخرید

تا به اینجا توضیحاتی در رابطه با پاسخ به سوال اوراق قرضه چیست در اختیارتان قرار گرفته است. حال تصمیم داریم اطلاعاتی را در رابطه با بازخرید اوراق قرضه در اختیارتان قرار دهیم. به احتمال زیاد شما نیز تا به حال عبارت اوراق قرضه قابل بازخرید را شنیده باشید. منظور از چنین اوراقی در واقع این است که صادر کننده قبل از رسیدن به تاریخ سررسید که برای اوراق اعلام شده است، آن را بازخرید کند. این موضوع می‌تواند به شرکت‌هایی که صادر کننده هستند این امکان را بدهد که بدهی‌های خود را زودتر بپردازند.
دقت داشته باشید که اگر نرخ بهره بازار مناسب باشد، به احتمال زیاد یک شرکت تجاری امکان دارد به بازخرید اوراق قرضه بپردازد و در ادامه نرخ سود مطلوب تری را از طریق وام به دست آورد. همچنین باید متذکر شد که اوراق قرضه قابل بازخرید انواع گوناگونی دارند که به صادرکننده اجازه می‌دهند که اوراق را متناسب با شرایطی که در آن قرار دارند انتخاب کنند. البته دقت داشته باشید که تمامی اوراق قابل بازخرید نیستند که در این راستا می‌توان به اوراق قرضه خزانه اشاره کرد. توجه داشته باشید که اوراق قرضه شهرداری در بیشتر مواقع و اوراق قرضه شرکتی در برخی از مواقع قابل بازخرید نیستند. دقت داشته باشید که شما باید پیش از اقدام به بازخرید اوراق، در رابطه با این موضوع اطلاعات لازم را داشته باشید تا دچار مشکل نشوید. در راستای پرداختن به جواب اوراق قرضه چیست، باید به مواردی که گفته شد، اشاره داشت. شما می‌توانید در صورت نیاز، این اوراق را تهیه کنید و به استفاده از آن بپردازید تا مشکل مالی شما برطرف شود و بهترین نتیجه را به دست آورید.

برای یادگیری “انواع اوراق” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

اوراق قرضه و انواع آن به زبان ساده

اوراق قرضه همچنان که از نام آن پیداست نوعی قرض و وام به حساب می آید. در واقع صدور اوراق قرضه توسط شرکت های تجاری به این معناست که آنان از شما قرض و وام می گیرند و در قبال آن بهره به شما می دهند.

به عبارتی شما قرض می دهید به شرکت برای تامین مالی شرکت و در قبال آن تا مدتی مثلا یک سال شرکت مزبور به قرض دهنده بهره می دهد تا وقتی که سر رسید تمام شود. آن وقت شرکت کل مبلغ را که قرض گرفته پس می دهد.

در ادامه از این اوراق قرضه سخن خواهیم گفت البته باید دانست در حال حاضر اوراق قرضه توسط شورای نگهبان خلاف شرع اعلام شده و می توان گفت محمل قانونی ندارد و جایگزین آن اوراق مشارکت است‌.

دسترسی سریع به عناوین:

اوراق قرضه چیست؟

گاه پیش می آید که ما برای خرید وسیله یا هر چیز دیگری دچار کمبود مالی و کمبود سرمایه می شویم و برای آن ناچار به قرض گرفتن هستیم.

حال مثال همین قضیه در مورد شرکت ها جاری است ممکن است شرکت ها منبع مالی برای پیشبرد امور خود نیاز داشته باشند اما یا بانک جوابگوی این همه سرمایه نیست یا به دلیل دیگر شرکت برای تامین منابع مالی خود دست به صدور اوراق قرضه می زند و آن منبع مالی و سرمایه مورد نیاز را از مردم قرض می گیرد.

وقتی فردی اقدام به خرید اوراق قرضه می کند؛ در واقع پول خود را به شرکت قرض می دهد و در مقابل این خرید اوراق یا در مقابل این قرض دادن از مزایایی و امتیاز هایی برخوردار می شود.

فرض کنید مدت اوراق قرضه یک ساله است در این مدت که فرد پول خود را قرض داده یعنی اوراق قرضه خریداری کرده است تا پایان یک سال که پول خود را کامل پس می گیرد از بهره آن پول برخوردار می باشد.

شرکت عرضه کننده اوراق قرضه هم مکلف است طبق آنچه از ابتدا پیش بینی شده طی دوره های مختلف مبلغی به عنوان بهره یا سود به دارنده این اوراق پرداخت کنند.

تفاوت اوراق قرضه با سهام

هم خرید اوراق قرضه هم خرید سهام، نوعی سرمایه گذاری است اما آنچنان که پیداست در اوراق قرضه نرخ ثابتی برای سود وجود دارد و در هر حال به این قرض، سودی تعلق می گیرد اما در سهام که این هم نوعی سرمایه گذاری است، سود ثابتی وجود ندارد و بستگی به شرکت و پیشرفت آن دارد و ریسک بیشتری خواهد داشت.

تفاوت دیگری که وجود دارد در این است که در سهام، فرد سهام دار خریدار سهام در واقع مالک بخشی از سهام شرکت است و در سود و زیان آن شریک می باشد اما در اوراق قرضه، فرد چون به شرکت قرض داده صرفا طلبکار شرکت به حساب اوراق قرضه چیست؟ می آید.

نکته ای که باید دوباره بر آن تاکید کرد این است که در اوراق قرضه به این دلیل که دارای نرخ سود ثابت است؛ توسط شورای نگهبان غیر شرعی اعلام شده است و در حال حاضر چنین اوراقی رسما وجود ندارد اما اوراق مشارکت جایگزین آن شده است با ماهیتی متفاوت.

شرایط صدور اوراق قرضه

در لایحه اصلاحی سال ۴۷ قانون تجارت برای صدور اوراق قرضه شرایطی پیش بینی شده است که طبق آن:

1. نوع شرکت باید سهامی عام باشد، پس سایر شرکت ها از صدور اوراق قرضه ممنوع بودند.
2. از تاریخ ثبت شرکت دو سال گذشته باشد.
3. در اساسنامه این اجازه داده شده که شرکت حق دارد اوراق قرضه صادر کند یا اگر پیش بینی نشده این امر در مجمع عمومی فوق العاده به تصویب برسد.
4. شرط دیگر این بود که شرکت تنها زمانی می تواند اوراق قرضه صادر کند که تمام سرمایه ثبت شده شرکت پرداخت شده باشد.
5. و این که حداقل دو نوبت ترازنامه و حساب سود ک زیان شرکت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب برسد.

انواع اوراق قرضه

اوراق قرضه ممکن است ساده باشد یا مرکب در اوراق قرضه ساده فرد تنها طلبکار است و به وی بهره ای تعلق می گیرد اما در اوراق قرضه مرکب امتیازات بیشتری دارد مثلا ممکن است که وی سهام دار شرکت نیز بشود، یعنی به جای طلبکار بودن شریک شرکت خواهند شد. در ادامه به این مورد خواهیم پرداخت.

۱- اوراق قرضه قابل تبدیل با سهام: در اینجا که صدور چنین اوراقی نیازمند تصویب مجمع عمومی فوق العاده است. این مجمع باید مدت و شرایطی را که در آن افراد می توانند اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند؛ مشخص کند و علاوه بر آن اجازه افزایش سرمایه را نیز به هیئت مدیره بدهد.

انتشار این اوراق همانند اوراق قرضه ساده و عادی است منتها در اطلاعیه ذکر می کنند که این اوراق قابل تبدیل به سهام شرکت می باشند. تبدیل این اوراق به سهام شرکت تابع میل و اراده دارنده اوراق قرضه است.

۲- اوراق قرضه قابل تعویض با سهام: در اوراق قرضه قابل تعویض با سهام شرکت، مجمع عمومی فوق العاده خود سرمایه شرکت را به مبلغی حداقل به میزان اوراق قرضه افزایش می دهد که این افزایش سرمایه موقتا توسط یک یا چند بانک یا موسسه مالی و اعتباری پذیره نویسی می گردد تا دارنده اوراق قرضه بتواند تا قبل از سر رسید آن اقدام به تعویض ورقه قرضه با سهم نماید.

در واقع در زمانی که شرکت نیاز به تامین مالی فوری دارد قانون اجازه داده است که با تصویب شورای پول و اعتبار و با انعقاد قراردادی، پول مورد احتیاج را به اینگونه شرکت ها اعطا کند مشروط به این که قرارداد مزبور و مصوبه مجمع عمومی فوق العاده دایر بر افزایش سرمایه شرکت را همزمان با انتشار اوراق قرضه قابل تعویض به سهام شرکت تصویب نماید.

تفاوت اوراق مشارکت و اوراق قرضه

همانطور که گفتیم اوراق قرضه به این دلیل که دارای نرخ سود ثابت است توسط شورای نگهبان غیر شرعی اعلام شده و منسوخ گردیده است و جایگزین آن اوراق مشارکت است.

در اوراق مشارکت در واقع بر خلاف اوراق قرضه، فرد در یک طرح مشخص مشارکت می کند و به عبارتی شخص سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و… می دهد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و سود سرمایه گذار را نیز پرداخت کند.

اوراق مشارکت، اوراق بهادار بانامی است که با قیمت و مدت معین و برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح های مورد نظر دولت، شهرداری ها، شرکت های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی جهت تامین مالی آن ها منتشر شده است و بازپرداخت آن توسط دولت با بانک ها تضمین می شود.

اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی به سرمایه گذاران واگذار می شود‌.

نتیجه گیری

اوراق قرضه اوراقی است که افراد با خریداری آن مبلغی به شرکت های تجاری وام و قرض می دهند و بابت این قرض، سود و بهره معین دریافت می کنند.

به دلیل همین داشتن سود و بهره معین، اوراق قرضه که در لایحه اصلاحی قانون تجارت پیش بینی شده بود توسط شورای نگهبان خلاف شرع دانسته شد.

جایگزینی که برای اوراق قرضه وجود دارد؛ اوراق مشارکت است، در اوراق مشارکت، فرد در یک طرح، مشارکت می کند و در سود و زیان آن سهیم است و دارای ویژگی های خاص دیگر است برخلاف اوراق قرضه که توضیح داده شد.

سوالات متداول

اوراق قرضه به زبان ساده چیست؟

به زبان ساده می توان گفت ممکن است شرکت برای انجام امری نیاز به پول داشته باشد؛ لذا با صدور اوراق مشارکت این پول را از مردم قرض می گیرد و در عوض آن به ایشان سود و بهره می پردازد.

آیا اوراق قرضه امری شرعی به حساب می آید؟

اوراق قرضه به این دلیل که متضمن سودی معین با بهره معین می باشد توسط شورای نگهبان خلاف شرع اعلام شده و در حال حاضر محمل قانونی ندارد.

تفاوت اوراق قرضه و سهام در چیست؟

در اوراق قرضه فرد با قرض دادن طلبکار شرکت می شود اما در سهام فرد مالک بخشی از سهام شرکت می باشد.

اوراق قرضه چیست؛ آشنایی با انواع و اصطلاحات آن

بسیاری از ما بدون گرفتن وام، توان خرید چیزهایی مثل خودرو، خانه یا ادامه‌ی تحصیل نداریم. همان‌طور که مردم برای به دست آوردن چیزی پول قرض می‌کنند، کسب‌و‌کارها نیز چنین کاری انجام می‌دهند. کسب‌و‌کارها معمولا برای تأمین مالی فعالیت‌های خود، حضور در بازاری جدید، نوآوری و رشد، به وام نیاز دارند. اما مقدار مورد نیاز آنها غالبا از توان بانک‌ بالاتر است. بنابراین روش دیگر برای شرکت‌ها، تأمین مالی با استفاده از صدور اوراق قرضه برای افرادی است که‌ می‌خواهند آن را خریداری کنند. در نتیجه، اوراق قرضه همان وام است. نوشته زیر را بخوانید تا دقیقا ببینید که اوراق قرضه چیست.

وقتی شما اوراق قرضه خریداری می‌کنید، در واقع به شرکت صادرکننده‌ی این اوراق پول قرض داده‌اید. در مقابل، شرکت در طول مدت وام، به شما بهره می‌پردازد. مقدار و دوره‌ی پرداخت بهره به شرایط اوراق قرضه بستگی دارد. نرخ بهره معمولا در اوراق قرضه‌ی بلندمدت بالاتر است. پرداخت بهره معمولا به صورت نیم‌ساله صورت می‌گیرد؛ اما پرداخت‌ به صورت سالانه، سه‌ماهه یا حتی ماهانه نیز وجود دارد. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت می‌‌کند.

برای شما به عنوان قرض‌دهنده، اوراق قرضه درست مانند سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. اما تفاوت در این است که سهام، وام نیست. سهام یعنی مالکیت در یک شرکت، بازدهی‌اش هم به میزان سود آن شرکت بستگی دارد. به همین علت، سهام پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است و کاملا منعکس‌کننده‌ی موفقیت یک شرکت است. در طرف دیگر، اوراق قرضه غالبا دارای نرخ بهره‌ی ثابت هستند. بعضی از اوراق قرضه دارای نرخ شناور هستند به این معنا که نرخ بهره‌ی آنها بسته به شرایط بازار تنظیم می‌شود.

اوراق قرضه را مثل سهام می‌توان مبادله کرد. وقتی شخصی اوراق قرضه‌ی خود را با قیمتی پایین‌تر از ارزش اسمی سهام (face value) بفروشد، گفته می‌شود که فروش با تنزیل (discount) انجام گرفته است. اما اگر با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی فروخته شود، گفته می‌شود که با صرف (premium) به فروش رسیده است.

انواع اوراق قرضه

• اوراق قرضه‌ی دولتی: برای تأمین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورت‌حساب‌ها، دولت‌ها اوراق قرضه صادر می‌کنند. اوراق قرضه‌ی کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر، اوراق قرضه‌ی کشورهای در حال توسعه، دارای ریسک بالاتری هستند. دولت آمریکا اوراق قرضه‌ی خود را از طریق خزانه‌داری و چندین نهاد دولتی مختلف صادر می‌‌کند. در آمریکا به اوراق قرضه‌ای که موعد سررسید آنها کمتر از یک سال باشد، اصطلاحا T-bills، اوراق قرضه با سررسید بین ۱ تا ۱۰ سال را T-notes و بیش از ۱۰ سال را اوراق خزانه‌داری می‌گویند. در برخی موارد، بهره‌ی دریافتی از این اوراق شامل مالیات بر درآمد نمی‌شود.
• اوراق قرضه‌ی شهرداری: این اوراق توسط ایالات، شهرها، کشورها و مناطق مختلف برای تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه‌ی پروژه‌ها صادر می‌شود. اوراق قرضه‌ی شهرداری هزینه‌های ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و غیره را از نظر مالی تأمین می‌‌کند. شهرداری‌ها معمولا زمانی به صدور اوراق قرضه اقدام می‌کنند که به پولی بیشتر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. یکی از مزیت‌های اوراق قرضه‌ی شهرداری این است که سود حاصل از آن، معاف از مالیات است.
• اوراق قرضه‌ی شرکتی: اوراق قرضه‌ی شرکتی توسط کسب‌و‌کار و برای کمک به تأمین هزینه‌ی آنها صادر می‌شود. با وجود اینکه ریسک این اوراق بالاتر از اوراق قرضه‌ی دولتی است، اما پول بیشتری می‌توان از آن کسب کرد. همچنین تعداد گزینه‌ها برای انتخاب از میان اوراق قرضه‌ی شرکتی بیشتر است. اما از معایب این اوراق، معاف نبودن از مالیات است.

به ویژه در خصوص سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه‌ی شرکتی، در نظر گرفتن ریسک اوراق بسیار مهم است. هیچ سرمایه‌گذاری دوست ندارد که پول خود را صرف اوراق قرضه‌ی کم‌بازدهی کند که احتمال ورشکستگی شرکت آن ۵۰-۵۰ باشد. برای خرید اوراق قرضه‌ی شرکتی باید درباره‌ی وضعیت مالی صادرکننده و چشم‌انداز اقتصادی آن تحقیق کرد. این تحقیقات می‌توانند شامل میزان جریان نقدی، بدهی، نقدینگی و برنامه‌ی کسب‌و‌کار شرکت باشد.

با اینکه انجام چنین تحقیقاتی ممکن است سرگرم‌کننده باشد، اما بسیاری از ما زمان و مهارت کافی برای تحلیل صحیح وضعیت مالی یک شرکت را نداریم. خوشبختانه شرکت‌هایی مانند شرکت خدمات سرمایه‌گذاری مودی (Moody) و شرکت استاندارد اند پورز (Standard and Poor’s) این کار را انجام می‌دهند. کارشناسان آنان، به بررسی وضعیت شرکت‌ها می‌پردازند و رتبه‌ی آنها را تعیین می‌‌کنند.

خدمات رتبه‌بندی هر کدام از این شرکت‌ها، فرمول خاص خود را برای سنجش میزان ریسک و مقیاس‌بندی رتبه‌ها دارد. معمولا مقیاس‌بندی رتبه‌ها با حروف الفبا انجام می‌شود یعنی رتبه‌ی AAA به اوراق قرضه‌ی ایمن و کم‌ریسک اختصاص می‌یابد و رتبه‌ی D به پرریسک‌ترین اوراق قرضه داده می‌شود. اوراق قرضه‌ی ایمن مثل اوراق قرضه‌ی دولت آمریکا معمولا اوراق کم‌بازده هستند. به این معنا که شما می‌توانید از بازگشت بهره و اصل پول مطمئن باشید، اما مقدار بهره‌ی آن کم است.

در طرف دیگر این طیف، اوراقی به نام اوراق قرضه‌ی بنجل قرار دارند که از نظر اعتباری، رتبه‌ی پایین و ریسک بالایی دارند. شرکت‌های صادرکننده‌ی این اوراق، برای جذب سرمایه‌گذاران، وعده‌ی بازده‌ی بالا را می‌‌دهند. اگر شما اوراق قرضه‌‌‌ی بنجل خریداری کنید، هیچ تضمینی برای بازگشت پول شما وجود ندارد. اما اگر پول شما برگردد، همراه با بهره‌ی بسیار خوبی خواهد بود.

اصطلاحات اوراق قرضه

اوراق قرضه ممکن است دارای ویژگی‌هایی باشند که به نفع فروشنده یا خریدار یا هر دوی آنها باشد. در اینجا به برخی از اصطلاحاتی که پیش از انتخاب اوراق قرضه باید با آن آشنا باشید، اشاره می‌کنیم:

• موعد سررسید (Maturity): اوراق قرضه دارای طول عمر هستند. بسته به نوع اوراق قرضه، این طول عمر می‌تواند از ۱ ماه تا ۵۰ سال طول بکشد.
• فراخوانی (Callability): این اصطلاح به این معناست که شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق هر زمانی که بخواهد اوراق قرضه را فراخوانی می‌کند. به عبارت دیگر، شرکت پیش از موعد سررسید اقدام به بازخرید اوراق قرضه می‌کند. یک شرکت ممکن است زمانی به این اقدام دست بزند که نرخ بهره در حال نزول باشد که در این شرایط اوراق قرضه‌ی جدیدی صادر می‌کند تا بتواند پول بیشتری حفظ کند. این کار همیشه هم برای خریدار بد نیست؛ زیرا بهره‌ی بیشتری به اصل پول اوراق قرضه اضافه می‌شود.
• امکان فروش (Put Provision): همانند فراخوانی که فروشنده پیش از موعد سررسید می‌تواند اقدام به بازخرید اوراق قرضه کند، برخی از اوراق دارای شرایطی هستند که به خریدار امکان می‌دهند اوراق قرضه را پیش از موعد سررسید با همان ارزش اصلی اوراق، به فروشنده بفروشد. این کار را در هر زمان نمی‌توان انجام داد، با این حال فروشنده باید از پیش برای آن زمان‌بندی کند. گاهی اوقات کسانی که مالک اوراق هستند، هنگامی که نرخ بهره رو به افزایش است آن را به فروش می‌رسانند تا بتوانند پول خود را در جایی که می‌توانند درآمد بیشتری کسب کنند، سرمایه‌گذاری نمایند.
• اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل (Convertible Bonds): گاهی اوقات اوراق قرضه را می‌توان به سهام شرکت صادرکننده تبدیل کرد. هنگامی که اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل صادر می‌شود، دقیقا زمان و قیمتی که می‌توان آن را به سهام تبدیل کرد، مشخص می‌شود. این نوع از اوراق قرضه معمولا در ابتدا نرخ بهره پایینی را عرضه می‌کنند اما سهام عادی بالقوه بیشتری را به دست می‌دهند.
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده (Secured Bonds): اوراق قرضه‌ای را که توسط یک وثیقه تضمین می‌شوند، اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده می‌نامند. این یعنی شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق قرضه، پول یا دارایی کافی برای پوشش ارزش اوراق صادرشده را دارد. اگر شرکت صادرکننده ورشکست شود، پول یا دارایی‌های شرکت به افراد خریدار اوراق داده می‌شود.
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌نشده (Unsecured Bonds): این اوراق توسط وثیقه تضمین نمی‌شوند. تنها تضمین این اوراق، اعتبار شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق است. اوراق قرضه‌ی دولتی تضمین‌نشده‌اند؛ زیرا خودشان دارای اعتبار کافی هستند.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت نوعی اوراق قرضه است که در ایران توسط دولت، شهرداری و شرکت‌های دولتی یا خصوصی برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی کشور منتشر می‌شود. دستور‌العمل و ضوابط انتشار این اوراق بر عهده‌ی بانک مرکزی است. تنها تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه در این است که پول‌های دریافتی از صدور این اوراق تنها باید در طرح‌های مشخص عمرانی، تولیدی یا خدماتی به کار گرفته شوند؛ اما در اوراق قرضه، برای صادرکننده محدودیت خاصی وجود ندارد.