کاربرد نقدینگی

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟ + کاربرد استخر نقدینگی در دیفای

استخر نقدینگی به کاربران اکوسیستم دیفای اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتال را به‌صورت آنچین در یک صرافی غیرمتمرکز بدون نیاز به بازارسازهای سنتی یا مدل صرافی مبتنی بر دفتر سفارش، معامله کنند. استخر نقدینگی یک عنصر کلیدی در دنیای دیفای است که در عملکرد بازارسازهای خودکار، زراعت بازده، پروتکل‌های وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر نقش بسیار مهمی دارد.

در بازارساز خودکار (AMM) به‌جای استفاده از مدل‌های مبتنی بر دفتر سفارش، معاملات آنچینِ کاربران به‌صورت خودکار و بدون مجوز از طریق یک استخر نقدینگی (liquidity pool) انجام می‌شوند. استخرهای نقدینگی علاوه‌بر تأمین پیوسته نقدینگی، بازارهایی آسان، دسترس‌پذیر، متنوع، شفاف و سریع برای مبادله ارزهای دیجیتال در اکوسیستم دیفای (Defi) فراهم کرده‌اند.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

برای درک ماهیت استخر نقدینگی نیاز است به ضرورت وجود نقدینگی در بازار پی برده باشیم. نقدینگی در بازار رمز ارز به معنای درجه‌ی آسانیِ مبادله رمز ارز با یک ارز دیگر بدون اثرگذاری بر قیمت آن‌هاست. بدون وجود نقدینگی کافی، خرید و فروش دارایی به قیمت دلخواه دشوار است و در کل هزینه‌های معاملاتی برای دو طرف معامله بالاتر است.

استخر نقدینگی درواقع مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند است که با هدف تسهیل معاملات غیرمتمرکز استفاده می‌شود. این مفهوم، بخش جدایی‌ناپذیرِ پلتفرم‌های بازارساز خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، زراعت بازده، دارایی‌های سینتتیک، بیمه آنچین و بازی بلاک‌چین است.

ایده استخر نقدینگی به‌ خودی خود آسان است؛ یک مخزن دیجیتال که وجوه کاربران از طریق یک قرارداد هوشمند در آن قفل می‌شود. اما در یک محیط غیرمتمرکزِ بدون مجوز، چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟ اجازه دهید در ادامه ببینیم که چگونه صنعت دیفای توانسته با استفاده از استخرهای نقدینگی، خود را به همه نشان دهد.

استخر نقدینگی و دیفای (DeFi)

پیش از راه‌اندازی اولین نمونه‌های بازارساز خودکار (AMM)، نقدینگی ناکافی یک معضل جدی در دنیای مالی غیرمتمرکز کاربرد نقدینگی و صرافی‌های آن بود. این موضوع به‌ویژه برای انواع جدید صرافی‌ غیرمتمرکز (DEX) با تعداد محدودی کاربر، جدی‌تر بود. به‌ علاوه، به‌علت توان عملیاتی محدود و هزینه گس‌ تراکنش در بلاک‌چین، پیاده‌سازی معاملات آنچین مبتنی بر دفتر سفارش و صف خریدار و فروشنده، غیرممکن بود. سوال اصلی این بود که چگونه می‌توان این مشکل را بدون استفاده از واسطه‌های بازارساز که با طبیعت غیرمتمرکز رمز ارزها در تناقض است، رفع و رجوع کرد؟

درست همین‌جا بود که اولین بازارساز‌های خودکار با استفاده از مفهوم استخر نقدینگی راه‌اندازی شدند؛ یک پروتکل صرافی غیرمتمرکز که با حذف فرد از یک طرف تراکنش، نقدینگی مبادله رمز ارز را با استفاده از قرارداد هوشمند تأمین می‌کند. در این مدل، قیمت دارایی‌ها به‌جای دفتر سفارش، توسط یک الگوریتم قیمت‌گذاری تعیین می‌شود.

دسترس‌پذیری بازار‌های مالی با پیدایش استخرهای نقدینگی به‌شدت افزایش یافته است. به دلیل ماهیت بدون مجوز بلاک‌چین‌هایی که این استخرها در آن‌ها مستقر هستند، هرکسی می‌تواند به نقدینگی استخر کاربرد نقدینگی اضافه کند. همه می‌توانند تأمین‌کننده نقدینگی باشند.

یکی از نخستین پروتکل‌های به‌کار‌گیرنده نوآوری استخر نقدینگی پروژه‌ی بنکور (Bancor) بود. این مفهوم اما با محبوبیت پروتکل یونی‌سواپ توجه بیشتری را به خود معطوف کرد. پروژه‌های سوشی‌سواپ، کِرو (Curve) و بلنسِر (Balancer) از صرافی‌های غیرمتمرکز دیگری هستند که از استخرهای نقدینگی روی شبکه اتریوم استفاده می‌کنند. به همین صورت در بلاک‌چین بایننس، پروژه‌های پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ و برگر سواپ و در بلاک‌چین سولانا پروژه‌های Raydium و Serum از این نوآوری بهره می‌برند.

استخر نقدینگی در برابر دفتر سفارش

برای درک تمایز استخر نقدینگی اجازه دهید ابتدا به سنگ بنای پلتفرم‌های معاملات الکترونیک آنلاین یعنی دفتر سفارش نگاهی بیندازیم. دفتر سفارش، به بیان ساده، یک مجموعه از سفارش‌های باز لحظه‌ای (Real-time) است که نشان‌دهنده قیمت‌هایی است که خریدار و فروشنده متمایل به انجام معامله در آن‌ها هستند.

سیستمی که سفارش‌های خریدار و فروشنده را با هم جور می‌کند موتور تطابق (matching engine) نام دارد. به هر حال جدا از بحث‌های فنی موتور تطابق، این مفهوم دفتر سفارش است که هسته اصلی اغلب صرافی‌های متمرکز است. این مدل برای تسهیل مبادلات با کارایی بالا، بسیار عالی است و به ایجاد بازارهای مالی پیچیده رنگ واقعیت پاشیده است.

معاملات در دنیای مالی غیرمتمرکز به‌صورت آنچین انجام می‌شوند و خبری از وجود یک واسطه متمرکز که وجوه و نقدینگی دراختیار او باشد، نیست. این یعنی برای پیاده‌سازی مدل صرافی سفارش‌محور در این دنیای غیرمتمرکز مشکل جدی وجود دارد. هرگونه تعامل با دفتر سفارش نیازمند هزینه تراکنش بلاک‌چین (برای مثال هزینه گس) است که هزینه‌های معاملاتی را به‌شدت بالا می‌برد. کار بازارسازها که نقدینگی کافی برای بازار جفت‌های معاملاتی ایجاد می‌کنند، پرهزینه خواهد شد.

به علاوه سریع‌ترین بلاک‌چین‌ها نیز توان عملیاتی کافی برای انجام معاملات روزانه میلیارد دلاری را ندارند. این یعنی ایجاد یک صرافی سفارش‌محورِ آنچین روی یک بلاک‌چین در عمل امکان‌پذیر نیست. البته گرچه می‌توان از زنجیره‌های جانبی (sidechains) یا راه‌حل‌های لایه دو استفاده کرد، اما باز هم شبکه در شکل فعلی خود قادر به انجام این حجم از فعالیت‌ها نیستند.

لازم به ذکر است که صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که به‌خوبی با دفتر سفارش آنچین کار می‌کنند. صرافی غیرمتمرکز بایننس و پروژه صرافی سرام (Serum) در بلاک‌چین سولانا، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از معاملات بی‌واسطه سریع و ارزان پشتیبانی می‌کنند.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

برای درک مناسب از استخر نقدینگی بهتر است نحوه کارکرد آن را در بازارسازهای خودکار (AMM) بررسی کنیم. برخلاف بازارهای سنتی، در این بازار شما درواقع با نقدینگی یک استخر (برای مثال استخر ETH/DAI) به معامله می‌پردازید. به زبان ساده، برای این‌که یک خریدار بتواند خرید کند، نیاز نیست در همان زمان فروشنده‌ای با همان قیمت وجود داشته باشد. اگر یک صرافی سفارش‌محور (برای مثال صرافی غیرمتمرکز بایننس) را یک مرکز معاملات فرد‌به‌فرد تصور کنیم، می‌توان گفت که معاملات در یک بازارساز خودکار، فرد ‌به ‌قرارداد هستند. از همین نظر، خبری از دفتر سفارش و انواع مختلف سفارش (مثل سفارش بازار، سفارش محدود و سفارش توقف) نیست.

تأمین‌کنندگان نقدینگی برای مشارکت دارای انگیزه هستند زیرا به‌عنوان پاداش، درصد مشخصی از کارمزدهای انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند که متناسب با سهم آن‌ها از کل نقدینگی استخر است. آن‌ها توکن‌های LP را به‌عنوان نماینده‌ای از توکن‌های قفل‌شده خود دریافت می‌کنند. وقتی بخواهند دارایی خود را از استخر خارج کنند، باید آن‌ها را بسوزانند.

برای مثال وقتی در پلتفرم یونی‌سواپ ترید می‌کنید، این فعالیت توسط الگوریتم قرارداد هوشمندِ حاکم بر استخر، مدیریت می‌شود. قیمت‌گذاری نیز براساس تریدهای انجام‌شده در استخر نقدینگی تعیین می‌شود. هرچه نقدینگی بیشتری در یک استخر باشد، سفارش‌های بزرگتر دچار لغزش قیمتی (slippage) کمتری می‌شوند. همین پیامد به‌نوبه‌ی خود می‌تواند باعث جذب بیش از پیش تأمین‌کنندگان نقدینگی به پروتکل موردنظر شود.

مزایای استخر نقدینگی

• بازارهای مالی با سادگی استفاده، دسترس‌پذیری بیشتر و تنوع بیشتر دارایی‌ها
• ورود و خروج آسان به موقعیت‌های جفت‌های معاملاتی که در کاربرد نقدینگی صرافی‌های معمول نقدینگی کمی دارند
• عرضه پیوسته نقدینگی با یک روش غیرمتمرکز
• استفاده از قراردادهای هوشمند و امکان برنامه‌نویسی براساس خواسته‌ها
• ارائه فرصت کسب درآمد از طریق دارایی‌های هولدشده برای تأمین‌کنندگان نقدینگی
• عدم نگرانی برای پیدا کردن طرف مقابل معامله در قیمت دلخواهتان
• قطعیت‌پذیری بالای تراکنش‌ها نسبت به مدل دفتر سفارش

کاربرد استخر نقدینگی چیست؟

این نوآوری بسیار ساده است و می‌تواند با اهداف متفاوتی به‌کار گرفته شود:

رایج‌ترین کاربرد استخر نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بازارساز کاربرد نقدینگی خودکار (AMM) است. پلتفرم یونی‌سواپ یکی از این موارد است. تأمین‌کنندگان نقدینگی، ارزشی برابر از دو توکن را در یک استخر قفل می‌کنند تا در ساخت یک بازار و تأمین نقدینگی آن شریک باشند. در ازای آن، از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر، سهمی متناسب با مشارکت خود دریافت می‌کنند.

استخر لیکوئیدیتی پایه اصلی برای زراعت بازده (yield farming) با استخراج نقدینگی مثل پلتفرم Yearn است. این پلتفرم جایی است که در آن کاربران وجوه خود را به استخرهایی اضافه می‌کنند که برای تولید بازده استفاده می‌شوند. استخرها، پلتفرم‌ها و بازارهای دیفای متعددی وجود دارند که هر یک به کاربران در ازای تأمین نقدینگی، با نرخ‌های متفاوتی پاداش می‌دهند. توکن‌های LP یک استخر می‌توانند در استخرهای نقدینگی دیگری استفاده شوند زیرا پروژه‌ها توکن‌های استخر پروژه‌های دیگر را در پروتکل خود ادغام می‌کنند و این زنجیره‌ها پیچیده و پیچیده‌تر می‌شوند. ایده‌ی زراعت بازده این است که چگونه کاربران دیفای، توکن‌های خود را در پروتکل‌های غیرمتمرکز گوناگون کاربرد نقدینگی قفل کنند تا بتوانند پاداش و درآمد خود را حداکثر کنند.

توزیع توکن‌های جدید به یک جامعه‌ی مورد هدف یک مشکل دشوار برای پروژه‌های کریپتو است. استفاده از استخراج نقدینگی یکی از موفق‌ترین رویکردها به این چالش بوده است. توکن‌ها به‌صورت الگوریتمی بین کاربرانی که وجوه خود را در یک استخر نقدینگی قرار داده‌اند، توزیع می‌شوند. سپس، توکن‌های به‌تازگی صادرشده به‌ تناسب سهم کاربر از استخر، برای آن‌ها ارسال می‌شوند.

استخرهای نقدینگی می‌توانند در حکم‌رانی پروتکل‌ها نیز استفاده شوند. برخی مواقع، به حد بالایی از توکن‌های رأی‌دهی نیاز است تا یک پروپوزال حکم‌رانی تصویب شود. اگر توکن‌ها با هم در یک استخر نقدینگی ترکیب شوند، مشارکت‌کنندگان می‌توانند انگیزه‌های مشترک جمعی را که برای آینده پروتکل مهم است، به شکل موثرتری دنبال کنند.

یک کاربرد دیگر استخر نقدینگی، در حوزه بیمه غیرمتمرکز در برابر خطرات قرارداد هوشمند است. به‌تازگی برای پیاده‌سازی این نوآوری از راه‌حل استخرهای نقدینگی استفاده شده است.

صدور دارایی سینتتیک (دارایی ترکیبی) در یک بلاک‌چین به استفاده از استخر نقدینگی نیاز دارد. کاربران وجوهی را به‌عنوان وثیقه به یک استخر اضافه می‌کند، پروتکل آن را به یک اوراکل قابل‌اعتماد وصل می‌کند و قرارداد هوشمند توکن‌هایی را به کاربر می‌دهد که به دارایی دلخواه کاربر، برای مثال سهام یک شرکت خاص مثل اپل یا مایکروسافت، متصل است.

در نهایت به‌نظر می‌رسد که کاربران‌ فراوانی هنوز کشف نشده‌اند. همه‌ی این‌ها به نبوغ و مهارت توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان در دنیای بلاک‌چین و کریپتو بستگی دارد.

ریسک و خطرات استخر نقدینگی

اگر برای یک بازارساز خودکار تأمین نقدینگی می‌کنید، ضروری است که نسبت به مفهوم زیان موقت (impermanent loss) آگاه و هشیار باشید. در یک جمله، به زیان دلاری تأمین‌کنندگان نقدینگی برای استخرهای نقدینگی یک بازارساز خودکار نسبت به هولد کردن ساده توکن‌ها، زیان موقت می‌گویند. زیان موقت زمانی سنگین می‌شود که نسبت ارزش بین دو توکن قفل‌شده در یک استخر نقدینگی تغییر بزرگی داشته باشد.

برای مثال، فرض کنید قیمت اتر برابر با هزار تتر باشد. شما یک عدد اتر و 1000 عدد تتر را در یک استخر نقدینگی پروتکل یونی‌سواپ قفل می‌کنید. فرض کنید حالا در این استخر 10 اتر و 10هزار تتر وجود دارد. این یعنی شما 10درصد از نقدینگی کل (000,10*10) را دارید. حال اگر در دنیای بیرون از این استخر، ارزش اتر بالا رود و به چهارهزار تتر برسد چه؟ چون طبق فرمول، ارزش کل لیکوئیدی نباید تغییر کند، درواقع حالا در استخر 5 اتر و 20هزار تتر وجود دارد. حال اگر شما توکن‌های خود را از استخر خارج کنید، ده درصد خود را از نقدینگی استخر خواهید گرفت. این یعنی 0.5 اتر و 2هزار تتر. با نرخ مبادله جدید، جمع ارزش دارایی شما 4هزار دلار است. اما اگر اصلا در این استخر تأمین‌کننده نقدینگی نمی‌شدید، الآن 5هزار دلار می‌داشتید. این یک مثال برای فهم پدیده زیان موقت بود.

موضوع مهم دیگر، ریسک قراردادهای هوشمند است. وقتی وجوهی را در یک استخر نقدینگی قفل می‌کنید، با این‌که به لحاظ فنی واسطه‌ای آن‌ها را دراختیار ندارد، اما قرارداد هوشمند به تنهایی متصدی آن‌هاست. برای مثال اگر یک باگ فنی یا نوعی روش برای سوءاستفاده از قرارداد هوشمند یک پروتکل وام فوری باشد، وجوه کاربران می‌تواند برای همیشه ناپدید شود.

به علاوه همواره مراقب پروژه‌هایی باشید که تیم توسعه آن‌ها اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر لیکوئیدیتی را دارند. گاهی برنامه‌نویسان می‌توانند کلمه عبور یا برخی دسترسی‌های انحصاری را در درون کدهای قرارداد هوشمند تعبیه کنند. با این وجود، پتانسیل انجام اقدامات خراب‌کارانه برای آن‌ها وجود دارد.

جمع‌بندی

استخر نقدینگی یک نوآوری پرکاربرد در دنیای دیفای است که بر مشکل نقدینگی محدود در مدل‌های سنتی صرافی غیرمتمرکز غلبه کرده است. با حذف دفتر سفارش، برای انجام معامله نیازی به طرف مقابل نیست و کاربران درواقع با یک مخزن ارز معامله می‌کنند که توسط یک قرارداد هوشمند اداره می‌شود. تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های خود را در یک استخر قفل می‌کنند و متناسب با سهم خود، درصدی مشخص از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند. دارایی‌های قفل‌شده در استخر برای انجام معاملات غیرمتمرکز در دنیای دیفای استفاده می‌شوند.

استخر نقدینگی، یک راه‌حل غیرمتمرکز قوی برای مشکل نقدینگی در بازار دیفای شد و در ادامه نقش برجسته‌ای در رشد صنعت دیفای داشت. با این‌که پیدایش استخر نقدینگی بنا به نیاز بود اما درنهایت روش مبتکرانه‌ای برای تأمین نقدینگی به‌صورت الگوریتمی و غیرمتمرکز ارائه داد.

در پایان شایان ذکر است که قبل از تصمیم‌گیری، شناخت کارکردهای خاص انواع استخر نقدینگی موجود در بازار اهمیت بالایی دارد. در کل، استخرهایی بهترین انتخاب هستند که به اندازه کافی برای حذف ریسک و نوسانات نرخ مبادله بزرگ باشند، سابقه طولانی داشته و حجم مبادلات روزانه بالایی دارند.

این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟ + کاربرد استخر نقدینگی در دیفای

استخر نقدینگی به کاربران اکوسیستم دیفای اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتال را به‌صورت آنچین در یک صرافی غیرمتمرکز بدون نیاز به بازارسازهای سنتی یا مدل صرافی مبتنی بر دفتر سفارش، معامله کنند. استخر نقدینگی یک عنصر کلیدی در دنیای دیفای است که در عملکرد بازارسازهای خودکار، زراعت بازده، پروتکل‌های وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر نقش بسیار مهمی دارد.

در بازارساز خودکار (AMM) به‌جای استفاده از مدل‌های مبتنی بر دفتر سفارش، معاملات آنچینِ کاربران کاربرد نقدینگی به‌صورت خودکار و بدون مجوز از طریق یک استخر نقدینگی (liquidity pool) انجام می‌شوند. استخرهای نقدینگی علاوه‌بر تأمین پیوسته نقدینگی، بازارهایی آسان، دسترس‌پذیر، متنوع، شفاف و سریع برای مبادله ارزهای دیجیتال در اکوسیستم دیفای (Defi) فراهم کرده‌اند.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

برای درک ماهیت استخر نقدینگی نیاز است به ضرورت وجود نقدینگی در بازار پی برده باشیم. نقدینگی در بازار رمز ارز به معنای درجه‌ی آسانیِ مبادله رمز ارز با یک ارز دیگر بدون اثرگذاری بر قیمت آن‌هاست. بدون وجود نقدینگی کافی، خرید و فروش دارایی به قیمت دلخواه دشوار است و در کل هزینه‌های معاملاتی برای دو طرف معامله بالاتر است.

استخر نقدینگی درواقع مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند است که با هدف تسهیل معاملات غیرمتمرکز استفاده می‌شود. این مفهوم، بخش جدایی‌ناپذیرِ پلتفرم‌های بازارساز خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، زراعت بازده، دارایی‌های سینتتیک، بیمه آنچین و بازی بلاک‌چین است.

ایده استخر نقدینگی به‌ خودی خود آسان است؛ یک مخزن دیجیتال که وجوه کاربران از طریق یک قرارداد هوشمند در آن قفل می‌شود. اما در یک محیط غیرمتمرکزِ بدون مجوز، چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟ اجازه دهید در ادامه ببینیم که چگونه صنعت دیفای توانسته با استفاده از استخرهای نقدینگی، خود را به همه نشان دهد.

استخر نقدینگی و دیفای (DeFi)

پیش از راه‌اندازی اولین نمونه‌های بازارساز خودکار (AMM)، نقدینگی ناکافی یک معضل جدی در دنیای مالی غیرمتمرکز و صرافی‌های آن بود. این موضوع به‌ویژه برای انواع جدید صرافی‌ غیرمتمرکز (DEX) با تعداد محدودی کاربر، جدی‌تر بود. به‌ علاوه، به‌علت توان عملیاتی محدود و هزینه گس‌ تراکنش در بلاک‌چین، پیاده‌سازی معاملات آنچین مبتنی بر دفتر سفارش و صف خریدار و فروشنده، غیرممکن بود. سوال اصلی این بود که چگونه می‌توان این مشکل را بدون استفاده از واسطه‌های بازارساز که با طبیعت غیرمتمرکز رمز ارزها در تناقض است، رفع و رجوع کرد؟

درست همین‌جا بود که اولین بازارساز‌های خودکار با استفاده از مفهوم استخر نقدینگی راه‌اندازی شدند؛ یک پروتکل صرافی غیرمتمرکز که با حذف فرد از یک طرف تراکنش، نقدینگی مبادله رمز ارز را با استفاده از قرارداد هوشمند تأمین می‌کند. در این مدل، قیمت دارایی‌ها به‌جای دفتر سفارش، توسط یک الگوریتم قیمت‌گذاری تعیین می‌شود.

دسترس‌پذیری بازار‌های مالی با پیدایش استخرهای نقدینگی به‌شدت افزایش یافته است. به دلیل ماهیت بدون مجوز بلاک‌چین‌هایی که این استخرها در آن‌ها مستقر هستند، هرکسی می‌تواند به نقدینگی استخر اضافه کند. همه می‌توانند تأمین‌کننده نقدینگی باشند.

یکی از نخستین پروتکل‌های به‌کار‌گیرنده نوآوری استخر نقدینگی پروژه‌ی بنکور (Bancor) بود. این مفهوم اما با محبوبیت پروتکل یونی‌سواپ توجه بیشتری را به خود معطوف کرد. پروژه‌های سوشی‌سواپ، کِرو (Curve) و بلنسِر (Balancer) از صرافی‌های غیرمتمرکز دیگری هستند که از استخرهای نقدینگی روی شبکه اتریوم استفاده می‌کنند. به همین صورت در بلاک‌چین بایننس، پروژه‌های پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ و برگر سواپ و در بلاک‌چین سولانا پروژه‌های Raydium و Serum از این نوآوری بهره می‌برند.

استخر نقدینگی در برابر دفتر سفارش

برای درک تمایز استخر نقدینگی اجازه دهید ابتدا به سنگ بنای پلتفرم‌های معاملات الکترونیک آنلاین یعنی دفتر سفارش نگاهی بیندازیم. دفتر سفارش، به بیان ساده، یک مجموعه از سفارش‌های باز لحظه‌ای (Real-time) است که نشان‌دهنده قیمت‌هایی است که خریدار و فروشنده متمایل به انجام معامله در آن‌ها هستند.

سیستمی که سفارش‌های خریدار و فروشنده را با هم جور می‌کند موتور تطابق (matching engine) نام دارد. به هر حال جدا از بحث‌های فنی موتور تطابق، این مفهوم دفتر سفارش است که هسته اصلی اغلب صرافی‌های متمرکز است. این مدل برای تسهیل مبادلات با کارایی بالا، بسیار عالی است و به ایجاد بازارهای مالی پیچیده رنگ واقعیت پاشیده است.

معاملات در دنیای مالی غیرمتمرکز به‌صورت آنچین انجام می‌شوند و خبری از وجود یک واسطه متمرکز که وجوه و نقدینگی دراختیار او باشد، نیست. این یعنی برای پیاده‌سازی مدل صرافی سفارش‌محور در این دنیای غیرمتمرکز مشکل جدی وجود دارد. هرگونه تعامل با دفتر سفارش نیازمند کاربرد نقدینگی هزینه تراکنش بلاک‌چین (برای مثال هزینه گس) است که هزینه‌های معاملاتی را به‌شدت بالا می‌برد. کار بازارسازها که نقدینگی کافی برای بازار جفت‌های معاملاتی ایجاد می‌کنند، پرهزینه خواهد شد.

به علاوه سریع‌ترین بلاک‌چین‌ها نیز توان عملیاتی کافی برای انجام معاملات روزانه میلیارد دلاری را ندارند. این یعنی ایجاد یک صرافی سفارش‌محورِ آنچین روی یک بلاک‌چین در عمل امکان‌پذیر نیست. البته گرچه می‌توان از زنجیره‌های جانبی (sidechains) یا راه‌حل‌های لایه دو استفاده کرد، اما باز هم شبکه در شکل فعلی خود قادر به انجام این حجم از فعالیت‌ها نیستند.

لازم به ذکر است که صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که به‌خوبی با دفتر سفارش آنچین کار می‌کنند. صرافی غیرمتمرکز بایننس و پروژه صرافی سرام (Serum) در بلاک‌چین سولانا، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از معاملات بی‌واسطه سریع و ارزان پشتیبانی می‌کنند.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

برای درک مناسب از استخر نقدینگی بهتر است نحوه کارکرد آن را در بازارسازهای خودکار (AMM) بررسی کنیم. برخلاف بازارهای سنتی، در این بازار شما درواقع با نقدینگی یک استخر (برای مثال استخر ETH/DAI) به معامله می‌پردازید. به زبان ساده، برای این‌که یک خریدار بتواند خرید کند، نیاز نیست در همان زمان فروشنده‌ای با همان قیمت وجود داشته باشد. اگر یک صرافی سفارش‌محور (برای مثال صرافی غیرمتمرکز بایننس) را یک مرکز معاملات فرد‌به‌فرد تصور کنیم، می‌توان گفت که معاملات در یک بازارساز خودکار، فرد ‌به ‌قرارداد هستند. از همین نظر، خبری از دفتر سفارش و انواع مختلف سفارش (مثل سفارش بازار، سفارش محدود و سفارش توقف) نیست.

تأمین‌کنندگان نقدینگی برای مشارکت دارای انگیزه هستند زیرا به‌عنوان پاداش، درصد مشخصی از کارمزدهای انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند که متناسب با سهم آن‌ها از کل نقدینگی استخر است. آن‌ها توکن‌های LP را به‌عنوان نماینده‌ای از توکن‌های قفل‌شده خود دریافت می‌کنند. وقتی بخواهند دارایی خود را از استخر خارج کنند، باید آن‌ها را بسوزانند.

برای مثال وقتی در پلتفرم یونی‌سواپ ترید می‌کنید، این فعالیت توسط الگوریتم قرارداد هوشمندِ حاکم بر استخر، مدیریت می‌شود. قیمت‌گذاری نیز براساس تریدهای انجام‌شده در استخر نقدینگی تعیین می‌شود. هرچه نقدینگی بیشتری در یک استخر باشد، سفارش‌های بزرگتر دچار لغزش قیمتی (slippage) کمتری می‌شوند. همین پیامد به‌نوبه‌ی خود می‌تواند باعث جذب بیش از پیش تأمین‌کنندگان نقدینگی به پروتکل موردنظر شود.

مزایای استخر نقدینگی

• بازارهای مالی با سادگی استفاده، دسترس‌پذیری بیشتر و تنوع بیشتر دارایی‌ها
• ورود و خروج آسان به موقعیت‌های جفت‌های معاملاتی که در صرافی‌های معمول نقدینگی کمی دارند
• عرضه پیوسته نقدینگی با یک روش غیرمتمرکز
• استفاده از قراردادهای هوشمند و امکان برنامه‌نویسی براساس خواسته‌ها
• ارائه فرصت کسب درآمد از طریق دارایی‌های هولدشده برای تأمین‌کنندگان نقدینگی
• عدم نگرانی برای پیدا کردن طرف مقابل معامله در قیمت دلخواهتان
• قطعیت‌پذیری بالای تراکنش‌ها نسبت به مدل دفتر سفارش

کاربرد استخر نقدینگی چیست؟

این نوآوری بسیار ساده است و می‌تواند با اهداف متفاوتی به‌کار گرفته شود:

رایج‌ترین کاربرد استخر نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بازارساز خودکار (AMM) است. پلتفرم یونی‌سواپ یکی از این موارد است. تأمین‌کنندگان نقدینگی، ارزشی برابر از دو توکن را در یک استخر قفل می‌کنند تا در ساخت یک بازار و تأمین نقدینگی آن شریک باشند. در ازای آن، از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر، سهمی متناسب با مشارکت خود دریافت می‌کنند.

استخر لیکوئیدیتی پایه اصلی برای زراعت بازده (yield farming) با استخراج نقدینگی مثل پلتفرم Yearn است. این پلتفرم جایی است که در آن کاربران وجوه خود را به استخرهایی اضافه می‌کنند که برای تولید بازده استفاده می‌شوند. استخرها، پلتفرم‌ها و بازارهای دیفای متعددی وجود دارند که هر یک به کاربران در ازای تأمین نقدینگی، با نرخ‌های متفاوتی پاداش می‌دهند. توکن‌های LP یک استخر می‌توانند در استخرهای نقدینگی دیگری استفاده شوند زیرا پروژه‌ها توکن‌های استخر پروژه‌های دیگر را در پروتکل خود ادغام می‌کنند و این زنجیره‌ها پیچیده و پیچیده‌تر می‌شوند. ایده‌ی زراعت بازده این است که چگونه کاربران دیفای، توکن‌های خود را در پروتکل‌های غیرمتمرکز گوناگون قفل کنند تا بتوانند پاداش و درآمد خود را حداکثر کنند.

توزیع توکن‌های جدید به یک جامعه‌ی مورد هدف یک مشکل دشوار برای پروژه‌های کریپتو است. استفاده از استخراج نقدینگی یکی از موفق‌ترین رویکردها به این چالش بوده است. توکن‌ها به‌صورت الگوریتمی بین کاربرانی که وجوه خود را در یک استخر نقدینگی قرار داده‌اند، توزیع می‌شوند. سپس، توکن‌های به‌تازگی صادرشده به‌ تناسب سهم کاربر از استخر، برای آن‌ها ارسال می‌شوند.

استخرهای نقدینگی می‌توانند در حکم‌رانی پروتکل‌ها نیز استفاده شوند. برخی مواقع، به حد بالایی از توکن‌های رأی‌دهی نیاز است تا یک پروپوزال حکم‌رانی تصویب شود. اگر توکن‌ها با هم در یک استخر نقدینگی ترکیب شوند، مشارکت‌کنندگان می‌توانند انگیزه‌های مشترک جمعی را که برای آینده پروتکل مهم است، به شکل موثرتری دنبال کنند.

یک کاربرد دیگر استخر نقدینگی، در حوزه بیمه غیرمتمرکز در برابر خطرات قرارداد هوشمند است. به‌تازگی برای پیاده‌سازی این نوآوری از راه‌حل استخرهای نقدینگی استفاده شده است.

صدور دارایی سینتتیک (دارایی ترکیبی) در یک بلاک‌چین به استفاده از استخر نقدینگی نیاز دارد. کاربران وجوهی را به‌عنوان وثیقه به یک استخر اضافه می‌کند، پروتکل آن را به یک اوراکل قابل‌اعتماد وصل می‌کند و قرارداد هوشمند توکن‌هایی را به کاربر می‌دهد که به دارایی دلخواه کاربر، برای مثال سهام یک شرکت خاص مثل اپل یا مایکروسافت، متصل است.

در نهایت به‌نظر می‌رسد که کاربران‌ فراوانی هنوز کشف نشده‌اند. همه‌ی این‌ها به نبوغ و مهارت توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان در دنیای بلاک‌چین و کریپتو بستگی دارد.

ریسک و خطرات استخر نقدینگی

اگر برای یک بازارساز خودکار تأمین نقدینگی می‌کنید، ضروری است که نسبت به مفهوم زیان موقت (impermanent loss) آگاه و هشیار باشید. در یک جمله، به زیان دلاری تأمین‌کنندگان نقدینگی برای استخرهای نقدینگی یک بازارساز خودکار نسبت به هولد کردن ساده توکن‌ها، زیان موقت می‌گویند. زیان موقت زمانی سنگین می‌شود که نسبت ارزش بین دو توکن قفل‌شده در یک استخر نقدینگی تغییر بزرگی داشته باشد.

برای مثال، فرض کنید قیمت اتر برابر با هزار تتر باشد. شما یک عدد اتر و 1000 عدد تتر را در یک استخر نقدینگی پروتکل یونی‌سواپ قفل می‌کنید. فرض کنید حالا در این استخر 10 اتر و 10هزار تتر وجود دارد. این یعنی شما 10درصد از نقدینگی کل (000,10*10) را دارید. حال اگر در دنیای بیرون از این استخر، ارزش اتر بالا رود و به چهارهزار تتر برسد چه؟ چون طبق فرمول، ارزش کل لیکوئیدی نباید تغییر کند، درواقع حالا در استخر 5 اتر و 20هزار تتر وجود دارد. حال اگر شما توکن‌های خود را از استخر خارج کنید، ده درصد خود را از نقدینگی استخر خواهید گرفت. این یعنی 0.5 اتر و 2هزار تتر. با نرخ مبادله جدید، جمع ارزش دارایی شما 4هزار دلار است. اما اگر اصلا در این استخر تأمین‌کننده نقدینگی نمی‌شدید، الآن 5هزار دلار می‌داشتید. این یک مثال برای فهم پدیده زیان موقت بود.

موضوع مهم دیگر، ریسک قراردادهای هوشمند است. وقتی وجوهی را در یک استخر نقدینگی قفل می‌کنید، با این‌که به لحاظ فنی واسطه‌ای آن‌ها را دراختیار ندارد، اما قرارداد هوشمند به تنهایی متصدی آن‌هاست. برای مثال اگر یک باگ فنی یا نوعی روش برای سوءاستفاده از قرارداد هوشمند یک پروتکل وام فوری باشد، وجوه کاربران می‌تواند برای همیشه ناپدید شود.

به علاوه همواره مراقب پروژه‌هایی باشید که تیم توسعه آن‌ها اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر لیکوئیدیتی را دارند. گاهی برنامه‌نویسان می‌توانند کلمه عبور یا برخی دسترسی‌های انحصاری را در درون کدهای قرارداد هوشمند تعبیه کنند. با این وجود، پتانسیل انجام اقدامات خراب‌کارانه برای آن‌ها وجود دارد.

جمع‌بندی

استخر نقدینگی یک نوآوری پرکاربرد در دنیای دیفای است که بر مشکل نقدینگی محدود در مدل‌های سنتی صرافی غیرمتمرکز غلبه کرده است. با حذف دفتر سفارش، برای انجام معامله نیازی به طرف مقابل نیست و کاربران درواقع با یک مخزن ارز معامله می‌کنند که توسط یک قرارداد هوشمند اداره می‌شود. تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های خود را در یک استخر قفل می‌کنند و متناسب با سهم خود، درصدی مشخص از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند. دارایی‌های قفل‌شده در استخر برای انجام معاملات غیرمتمرکز در دنیای دیفای استفاده می‌شوند.

استخر نقدینگی، یک راه‌حل غیرمتمرکز قوی برای مشکل نقدینگی در بازار دیفای شد و در ادامه نقش برجسته‌ای در رشد صنعت دیفای داشت. با این‌که پیدایش استخر نقدینگی بنا به نیاز بود اما درنهایت روش مبتکرانه‌ای برای تأمین نقدینگی به‌صورت الگوریتمی و غیرمتمرکز ارائه داد.

در پایان شایان ذکر است که قبل از تصمیم‌گیری، شناخت کارکردهای خاص انواع استخر نقدینگی موجود در بازار اهمیت بالایی دارد. در کل، استخرهایی بهترین انتخاب هستند که به اندازه کافی برای حذف ریسک و نوسانات نرخ مبادله بزرگ باشند، سابقه طولانی داشته و حجم مبادلات روزانه بالایی دارند.

این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.

توکن نقدینگی چیست؟ کاربرد LPT در دیفای

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) یکی از انواع صرافی‌های ارز دیجیتال هستند که بسیاری از کاربران به جای صرافی‌های متمرکزی چون بایننس، کوین بیس و… از آن‌ها استفاده می‌کنند. توکن نقدینگی مفهومی است که در دیفای و این دسته از صرافی‌ها کاربرد دارد.

• 1) مفهوم نقدینگی در دیفای
• 2) تأمین کنندگان نقدینگی (LP) چه افرادی هستند؟
• 3) استخر نقدینگی چیست؟
• 4) توکن نقدینگی چیست؟
• 5) توکن‌های نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟
• 6) کاربرد بازارسازهای خودکار در تأمین نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز
• 7) مزرعه توکن نقدینگی و استراتژی کشت سود چیست؟
• 8) آیا سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی امن است؟
• 9) کلام آخر: توکن نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز گردش مالی ایجاد می‌کند

یونی سواپ مشهورترین DEX ارز دیجیتال است که نقدینگی آن در سال ۲۰۲۱ یک تریلیون دلار دارایی دیجیتال بوده است. این حم نقدینگی در یونی سواپ نشان می‌دهد صرافی‌های غیرمتمرکز در سال ۲۰۲۱ با استقبال خوبی روبرو بوده‌اند. یونی سواپ یک پروتکل مبتنی بر اتریوم است که با استفاده از قراردادهای هوشمند، رمز ارزهای مختلف را در استخرهای نقدینگی نگهداری می‌کند. بنابراین کاربران می‌توانند تراکنش‌هایشان را به صورت مستقیم از ولت‌های اتریوم انجام دهند و نیازی به واسطه‌ای چون سرور مرکزی صرافی ندارند.

برخی از کاربران دارایی‌های دیجیتال خود را برای تأمین نقدینگی در اختیار پروتکل یونی سواپ یا سایر صرافی‌های غیرمتمرکز قرار می‌دهند و در ازای این کار بخشی از کارمزد تراکنش‌ها را به عنوان پاداش می‌گیرند. به عنوان مثال در استخر نقدینگی یونی سواپ که Ethereum-USDC نام دارد، تأمین کنندگان نقدینگی به طور متوسط سالانه ۲۵ درصد نرخ بهره دریافت می‌کنند. توکن‌های نقدینگی ارزهای دیجیتالی هستند که برای این شیوه سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله درباره این توکن‌ها و عملکرد آن‌ها در حوزه دیفای بیشتر توضیح خواهیم داد.

مفهوم نقدینگی در دیفای

مفهوم نقدینگی در بازارهای مالی مختلف وجود دارد. در دیفای نقدینگی یعنی امکان اینکه یک دارایی را بدون تغییر قیمت شدید به دارایی دیگر تبدیل کنید وجود داشته باشد. به عنوان مثال در تجارت سنتی، پول کاربرد نقدینگی فیات بیشترین میزان نقدینگی را دارد، زیرا با استفاده از آن می‌توان دارایی‌های ارزشمندی چون طلا، سهام، اوراق بهادار و… خرید.

زمانی که وارد بازار ارزهای دیجیتال می‌شویم، دیگر ارز فیات نقدینه‌ترین دارایی نیست؛ زیرا همه ارزهای دیجیتال را نمی‌توان با دلار یا یورو خرید. نقدینه‌ترین دارایی در بازار ارزهای دیجیتال بیت کوین است؛ زیرا تمام صرافی‌ها از آن پشتیبانی می‌کنند و جفت ارز معاملاتی بیت کوین با اکثر توکن‌ها و کوین‌های بازار در صرافی‌ها عرضه می‌شود.

در اکوسیستم دیفای، اتر نقدینه‌ترین دارایی محسوب می‌شود؛ زیرا پروژه‌های دیفای بر بستر بلاکچین اتریوم فعالیت می‌کنند و توکن بومی این شبکه هم اتر است. بنابراین حتی اگر یک پروژه توکن منحصر به خودش را هم توسعه داده باشد، می‌توان آن را با اتر خریداری کرد.

مشکل نقدینگی در اکوسیستم دیفای چگونه حل شد؟

تا پیش از ایجاد توکن نقدینگی، امکان دسترسی به دارایی‌هایی که بر بستر اتریوم بودند، وجود نداشت. بنابراین تعداد زیادی از توکن‌های موجود روی شبکه به عنوان بخشی از مکانیزم حاکمیتی قفل می‌شدند. یعنی اگر یک ارز دیجیتال به عنوان توکن حاکمیتی مورد استفاده قرار می‌گرفت، دیگر امکان انجام تراکنش با استفاده از آن وجود نداشت. این موضوع نقدینگی پلتفرم‌های دیفای را کاهش داده و انجام تراکنش را برای کاربران سخت‌ کرده بود. بازارسازهای خودکار با استفاده از توکن‌های نقدینگی توانستند تا حد زیادی این مشکل اکوسیستم دیفای را از بین ببرند.

با استفاده از توکن‌های نقدینگی، دارایی‌های دیجیتال می‌توانند در تراکنش‌ها هم مورد استفاده قرار بگیرند و قفل نمی‌شوند. در واقع کاربران به جای اینکه دارایی‌هایشان را در پلتفرم دیفای قفل کنند، یک توکن نقدینگی برای اثبات مالکیتشان نگه می‌دارند و دارایی‌هایشان وارد گردش مالی دیفای می‌شود و به آن‌ها سود می‌رساند.

تأمین کنندگان نقدینگی (LP) چه افرادی هستند؟

سرمایه‌گذاران و تریدرهای ارز دیجیتال می‌توانند تأمین‌کنندگان نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز باشند. این افراد دارایی‌هایشان را در استخرهای نقدینگی صرافی‌ها به اشتراک می‌گذارند و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. به این سود «استخراج نقدینگی (Liquidity mining)» یا «کارمزد بازارسازی» می‌گویند.

کارمزدی که به تأمین‌کنندگان نقدینگی تعلق می‌گیرد، به صورت نرخ بهره پرداخت می‌شود و بر اساس میزان نقدینگی که تأمین کننده در استخر به اشتراک گذاشته و تعداد معاملاتی که در استخر نقدینگی انجام شده، تعیین می‌شود. صرافی‌های غیرمتمرکز از جمله یونی سواپ معمولا نشان نمی‌دهند که تأمین کنندگان دقیقا چه مقدار سود به دست می‌آورند. البته این افراد می‌توانند از طریق فرمول‌های موجود، مقدار حدودی سود خود را محاسبه کنند. صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ به طور متوسط بین ۲ تا ۵۰ درصد سود سالانه به تأمین‌کنندگان نقدینگی ارائه می‌دهد.

استخر نقدینگی چیست؟

استخرهای نقدینگی با استفاده از قراردادهای هوشمند بلاکچین اتریوم امکان انجام تراکنش‌های غیرمتمرکز را برای کاربران DEXها فراهم می‌کنند. تأمین‌کنندگان با استفاده از ولت‌های اتریوم می‌توانند دارایی‌هایشان را در این استخرها به اشتراک بگذارند و در ازای آن توکن نقدینگی دریافت کنند.

توکن نقدینگی چیست؟

هر صرافی غیرمتمرکز، توکن‌های مخصوصی به نام توکن‌های نقدینگی (Liquidity pool token) که به اختصار با LP token خوانده می‌شود، ارائه می‌دهد. مثلا در صرافی یونی سواپ این توکن‌ها از نوع ERC-20 و مبتنی بر بلاکچین اتریوم هستند. توکن‌های نقدینگی ثابت می‌کنند که شما صاحب درصدی از استخر نقدینگی پلتفرم DEX هستید و هر زمان که بخواهید، می‌توانید دارایی‌هایتان را از استخر خارج کنید. معمولا همه پروتکل‌ها امکان برداشت ارزهای دیجیتال در لحظه‌ای که کاربر درخواست می‌دهد را فراهم می‌کنند. البته برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز، برای افرادی که خیلی زود نقدینگی‌شان را از استخر خارج می‌کنند، جریمه‌های مالی در نظر می‌گیرد.

یونی سواپ در سال ۲۰۲۱ از نسخه سوم خود رونمایی کرد. در این نسخه، توکن‌های نقدینگی به جای ERC-20، توکن‌های غیرمثلی (NFT) هستند. این توکن‌ها صرفا برای بازی‌های کریپتویی یا کلکسیون‌های هنری مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و برای هر پروژه‌ای که در آن دارایی‌های منحصر به فرد و غیرقابل معاوضه وجود داشته باشد، کاربردی هستند.

توکن‌های نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟

اولین نکته‌ای که باید بدانید این است که کارمزد تراکنش‌های صرافی‌های غیرمتمرکز به صورت مستقیم به استخر نقدینگی منتقل می‌شود. بنابراین ارزش توکن‌های نقدینگی که تأمین کنندگان نگهداری می‌کنند، متناسب با رشد استخر نقدینگی، افزایش پیدا می‌کند.

پیش از اینکه از توکن‌های غیرمثلی برای نشان دادن سهم نقدینگی استفاده شود، همه توکن‌های نقدینگی ارزش یکسانی داشتند و تأمین‌کنندگان برای به اشتراک‌گذاری دارایی‌هایشان در استخرهای نقدینگی باید توکن نقدینگی خریداری می‌کردند. آن‌ها نمی‌توانستند محدوده قیمت تعیین کنند و باید مطابق با کاربرد نقدینگی شرایطی که در بازار وجود داشت عمل می‌کردند. اما NFTها در این زمینه عملکرد متفاوتی دارند.

در NFTها این قابلیت وجود دارد که هر توکن ارزش متفاوتی داشته باشد. بنابراین تأمین کنندگان می‌توانند برای ارز دیجیتالی که در اختیار استخر نقدینگی قرار می‌دهند، محدوده قیمت تعیین کنند. به عنوان مثال تصور کنید قرار است اترهای خود را در استخر نقدینگی اتریوم به اشتراک بگذارید. با توککن نقدینگی NFT خودتان می‌توانید تعیین کنید که اترها تنها در صورتی در استخر معامله شوند که قیمت اتر بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ هزار دلار باشد. در این صورت اگر قیمت اتر از ۳۰۰۰ دلار کم‌تر یا از ۴۰۰۰ هزار دلار بیشتر شود، قرارداد هوشمند، به صورت خودکار دارایی‌های شما را به قیمتی که در بازه ثبت شده در NFT وجود داشته باشد، می‌فروشد. سپس آن را از استخر نقدینگی خارج می‌کند و به ولت شما برمی‌گرداند. آنچه گفته شد مفهوم «دستور تعیین محدودیت درآمد از کارمزد» نام دارد.

کاربرد بازارسازهای خودکار در تأمین نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز

بازارسازهای خودکار (AMM) جایگزین دفتر سفارش در صرافی‌های متمرکز هستند. صرافی‌های متمرکزی چون بایننس یا کوین بیس با استفاده از سفارشات فروش ثبت شده توسط سرمایه‌گذاران نقدینگی مورد نیاز برای پلتفرم‌هایشان را تأمین می‌کنند. صرافی‌های متمرکز تاحدودی بر دارایی تریدرهای فعال در پلتفرم‌هایشان نظارت دارند؛ بنابراین می‌توانند با استفاده از سفارشات کاربران، نقدینگی را تأمین کنند.

در صرافی‌های غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند قیمت ارزهای دیجیتال را محاسبه می‌کنند. قیمت هر ارز با تقسیم مقدار کل دارایی‌های موجود در استخر نقدینگی بر تعداد توکن‌های موجود در استخر به دست می‌آید. توکن‌های نقدینگی هم روی بازارسازهای خودکار اجرا می‌شوند تا مشخص کنند نقدینگی موجود در استخرها به چه کسانی تعلق دارد.

در استخرهای نقدینگی باید بین قیمت ارز دیجیتال موجود در آن و ارزش دلار آمریکا، نسبت ۵۰/۵۰ وجود داشته باشد تا استخر در تعادل باقی بماند، بنابراین می‌تواند از فرمول زیر برای محاسبه قیمت یک دارایی دیجیتال در استخر استفاده کرد:

مزرعه توکن نقدینگی و استراتژی کشت سود چیست؟

همانطور که گفتیم توکن‌های نقدینگی نشان می‌دهند که بخشی از دارایی‌های استخر نقدینگی صرافی غیرمتمرکز متعلق به شماست. اگر بخواهید دارایی‌هایتان را از استخر خارج کنید، باید از این توکن‌ها استفاده کنید، تا پیش از آن هم می‌توانید از این توکن‌ها در مزرعه نقدینگی استفاده کنید و سود به دست آورید.

کشت سود در مزرعه یک استراتژی سرمایه‌گذاری است که در آن سرمایه‌گذاران دارایی‌هایشان را بین استخرهای نقدینگی مختلف جابجا می‌کنند تا بیشترین میزان سود را به دست آورند. سرمایه‌گذاران با وثیقه‌گذاری توکن‌ها و وام گرفتن در پلتفرم‌های دیفای از جمله Compound یا MakerDao، پوزیشن‌هایشان را لوریج می‌کنند و از این طریق می‌توانند استراتژی کسب سود از مزرعه توکن نقدینگی را پیاده‌ کنند.

در برخی از پلتفرم‌ها امکان به اشتراک‌گذاری توکن نقدینگی در استخرهای نقدینگی جداگانه هم وجود دارد. البته اکثر این پلتفرم‌ها هنوز کوچک هستند و معمولا افراد ریسک‌پذیر به سراغ آن‌ها می‌روند، زیرا ممکن است قراردادهای هوشمند در این پلتفرم‌های کوچک شکسته شود و دارایی سرمایه‌گذاران از دست برود.

سرمایه‌گذارانی که ترجیح می‌دهند روی دارایی‌هایشان ریسک نکنند، آن‌ها را در یک استخر نقدینگی به اشتراک می‌گذارند و از استراتژی مرزعه استفاده نمی‌کنند.

آیا سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی امن است؟

همه افراد فعال در بازار ارزهای دیجیتال می‌دانند که قراردادهای هوشمند اتریوم یک بار سابقه هک شدن دارند. این موضوع باعث ترس برخی از سرمایه‌گذاران می‌شود و تنها به همین دلیل است که توکن نقدینگی نمی‌گیرند. قراردادهای هوشمند کنونی کاملا امن هستند و یک تریلیون دلار دارایی که اکنون در بستر صرافی‌های غیرمتمرکز در گردش است، گواهی امنیت کامل آن‌هاست.

نمی‌توان گفت در حال حاضر امکان هک کردن قراردادهای هوشمند وجود ندارد. علت اصلی امنیت آن‌ها این است که اگر هکرها بخواهند به این قراردادها حمله کنند، به بودجه و منابع بسیاری نیاز خواهند داشت. حتی ممکن است ارزش منابعی که خرج می‌کنند، نسبت به آنچه به دست می‌آورند خیلی بیشتر باشد. به همین دلیل است که افراد سودجو، قراردادهای هوشمند را رها می‌کنند و آن‌ها را امن باقی می‌گذارند.

کلام آخر: توکن نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز گردش مالی ایجاد می‌کند

توکن‌های نقدینگی و سودی که از آن‌ها به دست می‌آید، سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کند تا دارایی‌هایشان را در استخرهای نقدینگی نگه دارند. هرچه حجم و تعداد تراکنش‌های یک استخر بیشتر باشد، گردش مالی آن بیشتر خواهد بود. رشد استخرهای نقدینگی به نفع تأمین‌کنندگان هم هست و سود آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد.

Server Error in '/fa/journal' Application.

Description: An error occurred during the compilation of a resource required to service this request. Please review the following specific error details and modify your source code appropriately.

Compiler Error Message: BC30456: 'ToSafeString' is not a member of 'String'.

Source Error:

Source File: C:\inetpub\wwwroot\newsid\fa\journal\Dispatch.aspx.vb Line: 31

Warning: BC40056: Namespace or type specified in the Imports 'SID.Website' doesn't contain any public member or cannot be found. Make sure the namespace or the type is defined and contains at least one public member. Make sure the imported element name doesn't use any aliases.
Source Error:

C:\inetpub\wwwroot\newsid\fa\journal\Dispatch.aspx.vb

Version Information: Microsoft .NET Framework Version:4.0.30319; ASP.NET Version:4.8.4494.0

توکن نقدینگی چیست؟ کاربرد LPT در دیفای

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) یکی از انواع صرافی‌های ارز دیجیتال هستند که بسیاری از کاربران به جای صرافی‌های متمرکزی چون بایننس، کوین بیس و… از آن‌ها استفاده می‌کنند. توکن نقدینگی مفهومی است که در دیفای و این دسته از صرافی‌ها کاربرد دارد.

• 1) مفهوم نقدینگی در دیفای
• 2) تأمین کنندگان نقدینگی (LP) چه افرادی هستند؟
• 3) استخر نقدینگی چیست؟
• 4) توکن نقدینگی چیست؟
• 5) توکن‌های نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟
• 6) کاربرد بازارسازهای خودکار در تأمین نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز
• 7) مزرعه توکن نقدینگی و استراتژی کشت سود چیست؟
• 8) آیا سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی امن است؟
• 9) کلام آخر: توکن نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز گردش مالی ایجاد می‌کند

یونی سواپ مشهورترین DEX ارز دیجیتال است که نقدینگی آن در سال ۲۰۲۱ یک تریلیون دلار دارایی دیجیتال بوده است. این حم نقدینگی در یونی سواپ نشان می‌دهد صرافی‌های غیرمتمرکز در سال ۲۰۲۱ با استقبال خوبی روبرو بوده‌اند. یونی سواپ یک پروتکل مبتنی بر اتریوم است که با استفاده از قراردادهای هوشمند، رمز ارزهای مختلف را در استخرهای نقدینگی نگهداری می‌کند. بنابراین کاربران می‌توانند تراکنش‌هایشان را به صورت مستقیم از ولت‌های اتریوم انجام دهند و نیازی به واسطه‌ای چون سرور مرکزی صرافی ندارند.

برخی از کاربران دارایی‌های دیجیتال خود را برای تأمین نقدینگی در اختیار پروتکل یونی سواپ یا سایر صرافی‌های غیرمتمرکز قرار می‌دهند و در ازای این کار بخشی از کارمزد تراکنش‌ها را به عنوان پاداش می‌گیرند. به عنوان مثال در استخر نقدینگی یونی سواپ که Ethereum-USDC نام دارد، تأمین کنندگان نقدینگی به طور متوسط سالانه ۲۵ درصد نرخ بهره دریافت می‌کنند. توکن‌های نقدینگی ارزهای دیجیتالی هستند که برای این شیوه سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله درباره این توکن‌ها و عملکرد آن‌ها در حوزه دیفای بیشتر توضیح خواهیم داد.

مفهوم نقدینگی در دیفای

مفهوم نقدینگی در بازارهای مالی مختلف وجود دارد. در دیفای نقدینگی یعنی امکان اینکه یک دارایی را بدون تغییر قیمت شدید به دارایی دیگر تبدیل کنید وجود داشته باشد. به عنوان مثال در تجارت سنتی، پول فیات بیشترین میزان نقدینگی را دارد، زیرا با استفاده از آن می‌توان دارایی‌های ارزشمندی چون طلا، سهام، اوراق بهادار و… خرید.

زمانی که وارد بازار ارزهای دیجیتال می‌شویم، دیگر ارز فیات نقدینه‌ترین دارایی نیست؛ زیرا همه ارزهای دیجیتال را نمی‌توان با دلار یا یورو خرید. نقدینه‌ترین دارایی در بازار ارزهای دیجیتال بیت کوین است؛ زیرا تمام صرافی‌ها از آن پشتیبانی می‌کنند و جفت ارز معاملاتی بیت کوین با اکثر توکن‌ها و کوین‌های بازار در صرافی‌ها عرضه می‌شود.

در اکوسیستم دیفای، اتر نقدینه‌ترین دارایی محسوب می‌شود؛ زیرا پروژه‌های دیفای بر بستر بلاکچین اتریوم فعالیت می‌کنند و توکن بومی این شبکه هم اتر است. بنابراین حتی اگر یک پروژه توکن منحصر به خودش را هم توسعه داده باشد، می‌توان آن را با اتر خریداری کرد.

مشکل نقدینگی در اکوسیستم دیفای چگونه حل شد؟

تا پیش از ایجاد توکن نقدینگی، امکان دسترسی به دارایی‌هایی که بر بستر اتریوم بودند، وجود نداشت. بنابراین تعداد زیادی از توکن‌های موجود روی شبکه به عنوان بخشی از مکانیزم حاکمیتی قفل می‌شدند. یعنی اگر یک ارز دیجیتال به عنوان توکن حاکمیتی مورد استفاده قرار می‌گرفت، دیگر امکان انجام تراکنش با استفاده از آن وجود نداشت. این موضوع نقدینگی پلتفرم‌های دیفای را کاهش داده و انجام تراکنش را برای کاربران سخت‌ کرده بود. بازارسازهای خودکار با استفاده از توکن‌های نقدینگی توانستند تا حد زیادی این مشکل اکوسیستم دیفای را از بین ببرند.

با استفاده از توکن‌های نقدینگی، دارایی‌های دیجیتال می‌توانند در تراکنش‌ها هم مورد استفاده قرار بگیرند و قفل نمی‌شوند. در واقع کاربران به جای اینکه دارایی‌هایشان را در پلتفرم دیفای قفل کنند، یک توکن نقدینگی برای اثبات مالکیتشان نگه می‌دارند و دارایی‌هایشان وارد گردش مالی دیفای می‌شود و به آن‌ها سود می‌رساند.

تأمین کنندگان نقدینگی (LP) چه افرادی هستند؟

سرمایه‌گذاران و تریدرهای ارز دیجیتال می‌توانند تأمین‌کنندگان نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز باشند. این افراد دارایی‌هایشان را در استخرهای نقدینگی صرافی‌ها به اشتراک می‌گذارند و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. به این سود «استخراج نقدینگی (Liquidity mining)» یا «کارمزد بازارسازی» می‌گویند.

کارمزدی که به تأمین‌کنندگان نقدینگی تعلق می‌گیرد، به صورت نرخ بهره پرداخت می‌شود و بر اساس میزان نقدینگی که تأمین کننده در استخر به اشتراک گذاشته و تعداد معاملاتی که در استخر نقدینگی انجام شده، تعیین می‌شود. صرافی‌های غیرمتمرکز از جمله یونی سواپ معمولا نشان نمی‌دهند که تأمین کنندگان دقیقا چه مقدار سود به دست می‌آورند. البته این افراد می‌توانند از طریق فرمول‌های موجود، مقدار حدودی سود خود را محاسبه کنند. صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ به طور متوسط بین ۲ تا ۵۰ درصد سود سالانه به تأمین‌کنندگان نقدینگی ارائه می‌دهد.

استخر نقدینگی چیست؟

استخرهای نقدینگی با استفاده از قراردادهای هوشمند بلاکچین اتریوم امکان انجام تراکنش‌های غیرمتمرکز را برای کاربران DEXها فراهم می‌کنند. تأمین‌کنندگان با استفاده از ولت‌های اتریوم می‌توانند دارایی‌هایشان را در این استخرها به اشتراک بگذارند و در ازای آن توکن نقدینگی دریافت کنند.

توکن نقدینگی چیست؟

هر صرافی غیرمتمرکز، توکن‌های مخصوصی به نام توکن‌های نقدینگی (Liquidity pool token) که به اختصار با LP token خوانده می‌شود، ارائه می‌دهد. مثلا در صرافی یونی سواپ این توکن‌ها از نوع ERC-20 و مبتنی بر بلاکچین اتریوم هستند. توکن‌های نقدینگی ثابت می‌کنند که شما صاحب درصدی از استخر نقدینگی پلتفرم DEX هستید و هر زمان که بخواهید، می‌توانید دارایی‌هایتان را از استخر خارج کنید. معمولا همه پروتکل‌ها امکان برداشت ارزهای دیجیتال در لحظه‌ای که کاربر درخواست می‌دهد را فراهم می‌کنند. البته برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز، برای افرادی که خیلی زود نقدینگی‌شان را از استخر خارج می‌کنند، جریمه‌های مالی در نظر می‌گیرد.

یونی سواپ در سال ۲۰۲۱ از نسخه سوم خود رونمایی کرد. در این نسخه، توکن‌های نقدینگی به جای ERC-20، توکن‌های غیرمثلی (NFT) هستند. این توکن‌ها صرفا برای بازی‌های کریپتویی یا کلکسیون‌های هنری مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و برای هر پروژه‌ای که در آن دارایی‌های منحصر به فرد و غیرقابل معاوضه وجود داشته باشد، کاربردی هستند.

توکن‌های نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟

اولین نکته‌ای که باید بدانید کاربرد نقدینگی این است که کارمزد تراکنش‌های صرافی‌های غیرمتمرکز به صورت مستقیم به استخر نقدینگی منتقل می‌شود. بنابراین ارزش توکن‌های نقدینگی که تأمین کنندگان نگهداری می‌کنند، متناسب با رشد استخر نقدینگی، افزایش پیدا می‌کند.

پیش از اینکه از توکن‌های غیرمثلی برای نشان دادن سهم نقدینگی استفاده شود، همه توکن‌های نقدینگی ارزش یکسانی داشتند و تأمین‌کنندگان برای به اشتراک‌گذاری دارایی‌هایشان در استخرهای نقدینگی باید توکن نقدینگی خریداری می‌کردند. آن‌ها نمی‌توانستند محدوده قیمت تعیین کنند و باید مطابق با شرایطی که در بازار وجود داشت عمل می‌کردند. اما NFTها در این زمینه عملکرد متفاوتی دارند.

در NFTها این قابلیت وجود دارد که هر توکن ارزش متفاوتی داشته باشد. بنابراین تأمین کنندگان می‌توانند برای ارز دیجیتالی که در اختیار استخر نقدینگی قرار می‌دهند، محدوده قیمت تعیین کنند. به عنوان مثال تصور کنید قرار است اترهای خود را در استخر نقدینگی اتریوم به اشتراک بگذارید. با توککن نقدینگی NFT خودتان می‌توانید تعیین کنید که اترها تنها در صورتی در استخر معامله شوند که قیمت اتر بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ هزار دلار باشد. در این صورت اگر قیمت اتر از ۳۰۰۰ دلار کم‌تر یا از ۴۰۰۰ هزار دلار بیشتر شود، قرارداد هوشمند، به صورت خودکار دارایی‌های شما را به قیمتی که در بازه ثبت شده در NFT وجود داشته باشد، می‌فروشد. سپس آن را از استخر نقدینگی خارج می‌کند و به ولت شما برمی‌گرداند. آنچه گفته شد مفهوم «دستور تعیین محدودیت درآمد از کارمزد» نام دارد.

کاربرد بازارسازهای خودکار در تأمین نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز

بازارسازهای خودکار (AMM) جایگزین دفتر سفارش در صرافی‌های متمرکز هستند. صرافی‌های متمرکزی چون بایننس یا کوین بیس با استفاده از سفارشات فروش ثبت شده توسط سرمایه‌گذاران نقدینگی مورد نیاز برای پلتفرم‌هایشان را تأمین می‌کنند. صرافی‌های متمرکز تاحدودی بر دارایی تریدرهای فعال در پلتفرم‌هایشان نظارت دارند؛ بنابراین می‌توانند با استفاده از سفارشات کاربران، نقدینگی را تأمین کنند.

در صرافی‌های غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند قیمت ارزهای دیجیتال را محاسبه می‌کنند. قیمت هر ارز با تقسیم مقدار کل دارایی‌های موجود در استخر نقدینگی بر تعداد توکن‌های موجود در استخر به دست می‌آید. توکن‌های نقدینگی هم روی بازارسازهای خودکار اجرا می‌شوند تا مشخص کنند نقدینگی موجود در استخرها به چه کسانی تعلق دارد.

در استخرهای نقدینگی باید بین قیمت ارز دیجیتال موجود در آن و ارزش دلار آمریکا، نسبت ۵۰/۵۰ وجود داشته باشد تا استخر در تعادل باقی بماند، بنابراین می‌تواند از فرمول زیر برای محاسبه قیمت یک دارایی دیجیتال در استخر استفاده کرد:

مزرعه توکن نقدینگی و استراتژی کشت سود چیست؟

همانطور که گفتیم توکن‌های نقدینگی نشان می‌دهند که بخشی از دارایی‌های استخر نقدینگی صرافی غیرمتمرکز متعلق به شماست. اگر بخواهید دارایی‌هایتان را از استخر خارج کنید، باید از این توکن‌ها استفاده کنید، تا پیش از آن هم می‌توانید از این توکن‌ها در مزرعه نقدینگی استفاده کنید و سود به دست آورید.

کشت سود در مزرعه یک استراتژی سرمایه‌گذاری است که در آن سرمایه‌گذاران دارایی‌هایشان را بین استخرهای نقدینگی مختلف جابجا می‌کنند تا بیشترین میزان سود را به دست آورند. سرمایه‌گذاران با وثیقه‌گذاری توکن‌ها و وام گرفتن در پلتفرم‌های دیفای از جمله Compound یا MakerDao، پوزیشن‌هایشان را لوریج می‌کنند و از این طریق می‌توانند استراتژی کسب سود از مزرعه توکن نقدینگی را پیاده‌ کنند.

در برخی از پلتفرم‌ها امکان به اشتراک‌گذاری توکن نقدینگی در استخرهای نقدینگی جداگانه هم وجود دارد. البته اکثر این پلتفرم‌ها هنوز کوچک هستند و معمولا افراد ریسک‌پذیر به سراغ آن‌ها می‌روند، زیرا ممکن است قراردادهای هوشمند در این پلتفرم‌های کوچک شکسته شود و دارایی سرمایه‌گذاران از دست برود.

سرمایه‌گذارانی که ترجیح می‌دهند روی دارایی‌هایشان ریسک نکنند، آن‌ها را در یک استخر نقدینگی به اشتراک می‌گذارند و از استراتژی مرزعه استفاده نمی‌کنند.

آیا سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی امن است؟

همه افراد فعال در بازار ارزهای دیجیتال می‌دانند که قراردادهای هوشمند اتریوم یک بار سابقه هک شدن دارند. این موضوع باعث ترس برخی از سرمایه‌گذاران می‌شود و تنها به همین دلیل است که توکن نقدینگی نمی‌گیرند. قراردادهای هوشمند کنونی کاملا امن هستند و یک تریلیون دلار دارایی که اکنون در بستر صرافی‌های غیرمتمرکز در گردش است، گواهی امنیت کامل آن‌هاست.

نمی‌توان گفت در حال حاضر امکان هک کردن قراردادهای هوشمند وجود ندارد. علت اصلی امنیت آن‌ها این است که اگر هکرها بخواهند به این قراردادها حمله کنند، به بودجه و منابع بسیاری نیاز خواهند داشت. حتی ممکن است ارزش منابعی که خرج می‌کنند، نسبت به آنچه به دست می‌آورند خیلی بیشتر باشد. به همین دلیل است که افراد سودجو، قراردادهای هوشمند را رها می‌کنند و آن‌ها را امن باقی می‌گذارند.

کلام آخر: توکن نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز گردش مالی ایجاد می‌کند

توکن‌های نقدینگی و سودی که از آن‌ها به دست می‌آید، سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کند تا دارایی‌هایشان را در استخرهای نقدینگی نگه دارند. هرچه حجم و تعداد تراکنش‌های یک استخر بیشتر باشد، گردش مالی آن بیشتر خواهد بود. رشد استخرهای نقدینگی به نفع تأمین‌کنندگان هم هست و سود آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد.