تاریخچه تشکیل بورس

تاریخچه بورس در جهان

شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس: برای آشنایی با تاریخچه پیدایش بورس در جهان بهتر است ابتدا به تاریخچه پیدایش واژه بورس اشاره کنیم. به اعتقاد اغلب کارشناسان تاریخچه پیدایش واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی باز می‌گردد. در آن زمان بازرگانان، صرافان و کسبه شهر «بروژ» در بلژیک در میدانی به نام «تربورس» در مقابل خانه اشراف زاده‌ای به نام «واندر بورس» جمع می‌شدند و به مبادله اسناد تجاری و اوراق بهادار می‌پرداختند.

به همین علت از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار، کالا و. می‌کردند به بورس معروف شد. البته در آن زمان این مکان‌ها نظم و انضباط خاصی نداشتند و همه افراد می‌‌توانستند بدون کمترین محدودیتی در آنجا فعالیت کنند اما به مرور زمان نظم و انضباط خاصی در این مکان‌ها حاکم شد به نحوی که پس از مدتی فقط بازرگانان، صرافان و دلالان اجازه پیدا کردند تا در این مکان‌ها به خرید و فروش بپردازند. در گذر زمان تالارهای مسقف بورس شکل گرفت و بازرگانانی که تا بیش از آن در هوای آزاد خرید و فروش می‌کردند، برای خرید و فروش به این تالارها می‌رفتند. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به‌عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می‌کنند، اگرچه همان طور که اشاره شد پیشینه این مهم به قبل از آن تاریخ و به قرن ۱۵ میلادی برمی‌گردد. اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. فعالیت‌های مرتبط با بورس در شهر لندن نیز از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد. این فعالیت‌ها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. در نهایت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.اما تاریخچه تاسیس بورس نیویورک به‌عنوان سومین بورس بزرگ در گستره تاریخ با سایر بورس‌ها متفاوت است. در ۱۷ مه ‌۱۷۹۲ بیست و چهار کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت چناری دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند که به توافق‌نامه «درخت چنار» مشهور شد. آنها در هشت مارس ۱۸۱۷ با تنظیم اساسنامه‌ای، شروع به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشیدند. با شروع فعالیت بورس‌های بزرگ جهان به تدریج سایر کشورهای در حال توسعه و پیشرفته نیز دارای بورس شدند تا جایی که امروز کمتر کشوری را می‌توان یافت که بورس نداشته باشد. به نظر می‌رسد بورس‌ها و بازارهای مالی امروزه نقش مهمی را در عرصه اقتصادی کشورهای جهان ایفا می‌کنند و این سیر تکامل و توسعه بازارهای مالی همچنان ادامه خواهد داشت.

تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

همانطور که درباره ظهور و پیدایش هر واژه ای در دنیا و نحوه تکامل آن تاریخچه ای وجود دارد، بورس نیز دارای یک پیشینه و داستانی است که دانستن آن خالی از لطف نیست.
تجارت در گذشته با سختی ها و ریسک های بسیاری همراه بوده به طوریکه اغلب بازرگانان و تجار متحمل ضررهای سنگینی می شدند از اینرو بفکر چاره افتادند تا به وسیله آن جلوی ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند. در نتیجه تعدادی از بازرگانان عده ای سرمایه دار را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش انجام دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود. رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل ” شرکت های سهامی” تبدیل گردید و هر فرد به نسبت سهم شراکتش در سود و زیان شریک میشد.

اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی با نام “ماسکوی ” ( Muscovy ) در کشور روسیه بود که در سال 1553 میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر میشد. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شریک شد که البته این اقدام با موفقیت صورت گرفت.

بعدها با گسترش مبادلات در اروپا و بزرگ تر شدن شرکت ها به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد و پیدا کردن شرکای جدید احتیاج به مراکزی داشت تا بین سرمایه‌گذاران و متقاضیان سرمایه، ارتباط برقرار کند، این مراکز به بورس معروف شدند.

به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه ظهور واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. زمانیکه، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و با شکل دهی یک بازار به خریدوفروش کالاهای خود می‌پرداختند. بعدها کلیه مکان هایی که مردم در آنجا خرید و فروش پول، كالا و اسناد مالي و تجاري ( اوراق بهادار) را انجام میدادند، به بورس ( بهابازار ) معروف شدند.

در آن زمان، این مکان ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار تاریخچه تشکیل بورس نبود و هر کس می توانست در آنجا به فعالیت بپردازد اما به مرور زمان و رفته رفته، نظم و انضباط خاصی در این مکان ها حاکم شد؛ به نحوی که پس از مدتی، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند که اجازه داشتند در این مکان ها خرید و فروش کنند.

در گذر زمان، تالارهای مسقف شکل گرفت و بازرگانان که تا پیش از آن، در میادین و خیابان ها خرید و فروش می کردند، برای این امر به این تالارها می رفتند.

در سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر آنورس بلژیک تأسیس شد.

اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. لازم به یارآوری است که کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکت سهامی به‌شمار نمی‌آید و همانطور که پیشتر گفته شد اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام “ماسکوی”در روسیه ایجاد شد.

در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس اولین بورس جهان را مربوط به اوایل قرن هفدهم میلادی و در شهر آمستردام هلند میدانند. اگرچه همانطور که گفتیم، پیشینه آن به پیش از آن تاریخ و به قرن پانزدهم میلادی بازمی گردد.

بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. رشد بورس سهام و فراگیرشدن آن در عرصه های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتي اروپا و شكوفايي اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است.

نکتة قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود. بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی، جهت تامین مالی جنگ می­پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادی 2500 سهم را در تابلوی خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می­رفت.

در لندن معامله­گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه­خانه گرد هم می­آمدند و برای نظم بخشیدن به بازار، قهوه­خانه نیوجاناتان در سال 1773 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد. این بازار بورس در سوم مارس ۱۸۰۱ رسما تأسیس شد و با فهرست شرکت‌های چندملیتی و بریتانیایی، یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید. بورس لندن بخشی از گروه بورس اوراق بهادار لندن است.

در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲، تعداد ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون تنومندی دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند، که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون، مشهور شد.

۲۵ سال بعد، در تاریخچه تشکیل بورس هشتم مارس ۱۸۱۷ اعضای مؤسس این نهاد تصمیم گرفتند، تا با تهیه پیش نویس قانون، مراحل انجام معاملات را شفاف تر و قانومند کنند و پس از آن نیز خود را به عنوان هیئت امنای بورس اوراق بهادار نیویورک خطاب کردند و با تنظیم اساسنامه، شروع به کار بورس نیویورک را، رسمیت بخشیدند.

بازار بورس نیویورک بطور رسمی، برای اولین بار در ساختمانی اجاره‌ای، واقع در پلاک ۴۰ وال استریت توسط بازرگانان نیویورکی شروع به کار کرد. در آن زمان ریاست این بازار را فردی به نام ” آنتونی استکهلم ” در دست داشت و هر روز صبح لیستی از سهام‌هایی که قابل خرید و فروش بودند را اعلام می‌کرد. در آن زمان برای ورود به هیئت مدیره بورس نیویورک نیاز به داشتن رای دیگر اعضا الزامی بود. علاوه بر این ورود به بازار مستلزم پرداخت پول برای خریدن جایگاه بود. در ۱۸۱۷ هر جایگاه ۲۵ دلار و در ۱۸۲۷ هر جایگاه ۱۰۰ دلار ارزش داشت.درحال حاضر تعداد كارگزاران اين بورس به چند هزار شخص حقيقي و حقوقي بالغ مي­گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا، بورس‌های اوراق بهادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورسهای معتبر بورس ایران است.

چگونه بورس در ایران تشکیل شد؟

ایده ی اولیه ی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد.

هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و 25 سال به تأخیر افتاد. به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، بالاخره در سال 1341، كميسيوني در وزارت بازرگاني و با حضور نمايندگان وزارت دارايي، وزارت بازرگاني و بانك توسعه‌ي صنعتي و معدني ايران تشكيل و موافقت‌‌نامه‌ اوليه تأسيس بورس سهام در اين كميسيون، تنظيم شد.

در اواخر همان سال ، هيأتـي از بورس بروكسل به سرپرستي دبيركل اين بورس براي مشاركت در راه‌اندازي بورس ايران، به كشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.

بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.

از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آن‌ها پدید آمد. بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهره مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.

بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌است. بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دوره تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.

بورس ايران در طول تاريخ فعاليت خود، همواره فراز و فرودهاي بسياری را تجربه كرده است، اما يكي از مهم‌ترين تحولات تاريخ بورس ايران، تأسيس قانون جديدي تحت عنوان ” قانون بازار اوراق بهادار” در اول آذر سال 1384 بوده است كه ضمن رفع برخي نارسايي‌ها و نواقص موجود در قانون اوليه، زمينه توسعه گسترده بورس در ايران را فراهم كرد. براساس اين قانون، بخش نظارتي بورس از بخش‌هاي عملياتي آن تفكيك شد، به اين معنا كه در سال 1385 سازماني به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتي بورس تشكيل گردید. سازمان بورس كه خود تحت نظارت شورايي به اسم شوراي عالي بورس فعاليت مي‌كند، وظايف متعددي دارد كه يكي از مهم‌ترين وظايف آن، تأسيس و نظارت بر عملكرد بورس‌هاي مختلف است، در مطالب آینده بورس، قوانین حاکم بر بورس و نحوه فعالیت در آن را توضیح خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.

تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

آیا می‌دانید «بورس» نام یک شخص بوده است؟ نزدیک ۵۰۰ سال قبل، تاجران و صرافان در بلژیک، اطراف خانه شخصی به نام «واندر بورس» گرد هم می‌آمدند و به خرید و فروش و داد و ستد کالا و پول و اسناد مالی دیگر می‌پرداختند. این شد که کم‌کم به هرجایی که در آن‌ داد و ستد پول و کالا و اسناد مالی انجام می‌شد گفتند بورس!

این از واژه بورس. حالا برویم کمی جدی‌تر ببینیم اصلا انقدر می‌گویند بورس، از کجا شروع شده و حالا این همه تشکیلات و سازمان عریض و طویل و پرطمطراق چگونه شکل گرفته‌اند؟

سازوکار بورس

قبل از بیان تاریخچه بورس، باید ببینیم سازوکار بورس چطور شکل گرفت. همان‌هایی که جلوی خانه واندر بورس به داد و ستد می‌پرداختند، گاهی سود می‌کردند و گاهی ضرر.

تاجران به دنبال سازوکاری بودند تا ضرر و خسارت‌هایی که گاه و بی‌گاه به آن‌ها وارد می‌شد را، مدیریت کنند و کاهش دهند. برای همین، فرمولی که آنان کشف کردند این بود که چند نفر را با خود هم در سود با و هم در ضرر شریک کنند. کم‌کم با پیشرفت بشر، شرکت‌های سهامی ایجاد شد که در آن چند نفر شریک و مسئولیتی در حدود سرمایه پرداخت شده یا سهام خریداری شده را دارا بودند.

آمستردام هلند؛ مکان اولین بورس اوراق بهادار رسمی جهان!

اگرچه خاستگاه بورس بلژیک است؛ اما نخستین بورس اوراق بهادار جهان به طور رسمی، بیش از ۳۰۰ سال قبل در شهر «آمستردام» هلند شکل گرفت. کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. در ادامه بورس لندن در قرن هجدهم میلادی فعالیت خود را در قهوه خانه‌ها شروع کرد.

اما بازار بورس نیویورک، بزرگ‌ترین بازار بورس جهان در حال حاضر، فعالیت خود را در سال ۱۷۹۲ (نزدیک به ۲۳۰ سال قبل) آغاز کرد و در سال ۱۸۱۷ (نزدیک به ۲۰۰ سال پیش) بورس نیویورک به صورت رسمی کار خود را آغاز کرد.

سایر بورس‌های جهان کِی تشکیل شدند؟

به مرور زمان و با گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به جذب سرمایه‌های بیشتر و شرکای جدیدتر، احساس شد. پیداکردن شرکای جدید هم به مراکزی نیاز داشت که بتواند بین دارندگان پول و متقاضیان پول ارتباط برقرار کند . این مراکز (یا همان بورس‌ها) محلی بودند که شرکت‌ها در آنجا سهامشان را به افرادی که علاقه‌مند به سرمایه گذاری بودند، می‌فروختند. آن‌ها با این کار، شرکای جدید‌تر و بیشتری برای خودشان پیدا می‌کردند.

با شروع کار بورس‌های بزرگ جهان، رفته رفته سایر کشورها هم دارای بورس شدند، تا جایی که امروزه کمتر کشوری است که بورس نداشته باشد.

بورس در ایران چگونه تشکیل شد؟

بورس در ایران از حدود ۸۰ سال پیش کلید خورد. در سال ۱۳۱۵ و موقعی که رضاشاه بر تخت سلطنت نشسته بود. در آن تاریخچه تشکیل بورس سال، با تحقیقات و بررسی کارشناسان هلندی و بلژیکی (به ویژه ران لوترفلد که برای دربار ایران کار می‌کرد) بورس در آستانه گشایش بود اما یک اتفاق ناخوشایند، این تحقیقات را متوقف کرد: «آغاز جنگ جهانی دوم».

تا سه دهه بعد، ایران کماکان از داشتن بورس محروم بود. در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، سرانجام قانون و مقررات تشکیل «بورس اوراق بهادار تهران» تهیه شد.

پس از تصویب لایحه تشکیل بورس در مجلس شورای ملی و ایجاد زیر ساخت‌ها، در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران کارش را به صورت رسمی، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز کرد.

تا ۱۱ سال بعد که انقلاب شد، تعداد بانک‌ها، موسسات و شرکت‌هاي پذیرفته شده در بورس، به ۱۰۵ بنگاه با سرمایه‌اي بیش از ۲۳ میلیارد تومان رسید.

وضعیت بورس ایران از بعد از انقلاب اسلامی

سال‌های انقلاب و صدالبته آغاز جنگ ایران و عراق (دو سال بعد از وقوع انقلاب) همراه بود با تحولات بسیار زیاد در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی. تغییرات چشمگیر این سال‌ها، گریبان نهال تازه متولد شده بورس را هم گرفت و تعداد شرکت‌هاي پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷، نزدیک به ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد و به ۵۶ شرکت رسید. افول بورس تا پایان جنگ در سال ۱۳۶۷، همچنان ادامه یافت.

بعد از پایان جنگ ایران و عراق…

جنگ در سال ۱۳۶۷ تمام شد. به تدریج با بهبود وضعیت اقتصادی و در چارچوب برنامه پنج سال اول توسعه اقتصادي و اجرای قوانین خصوصی سازی، جذب و جمع آوری پس اندازها و سرمایه گذاری در بورس جان تازه‌ای گرفت.

طی سال‌هاي پس از تجدید حیات بورس تاکنون، فعالیت بورس فراز و نشیب‌هاي زیادی داشته است و مسائل سیاسی (که در ایران همواره به شدت بر بورس اثرگذار بوده است) رکودهای مختلفی را بر بازار سرمایه تحمیل کرد.

یک دهه پس از پایان جنگ و از سال ۱۳۷۶، بورس اوراق بهادار تهران با بازسازي ساختار سازمانی و مدیریتی، به کارگیري نوآوري هاي فنی و تخصصی و اصلاح قوانین مقرراتی و نظارتی گام‌های موثری را برای رشد برداشته است.

ولی گام بلند اصلاح قانون بورس اوراق بهادار پس از چهل سال یعنی در آذر ماه سال ۱۳۸۴ با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار توسط مجلس شوراي اسلامی، برداشته شد. در ادامه بیشتر با اثر این قانون بر بورس آشنا شوید.

از سال ۱۳۸۴ به این طرف…

بورس از سال ۱۳۸۴ به بعد، رونق بیشتری گرفت و شکوفاتر شد. اگرچه بورس ایران در تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی داشته، اما به جرات می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس در ایران، تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بود که با رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در کشورمان را فراهم کرد.

براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش‌های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بازار سرمایه ایران تشکیل شد.

راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین در سال ۱۳۸۹ نیز نقطه عطف دیگری در گسترش معاملات بورس ایران، چه از نظر ارزش معاملات و چه از نظر فراگیر بودن در جامعه بود.

و سرانجام وضعیت حال حاضر بورس ایران

امروز، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند:

بورس اوراق بهادار تهران

انجام معاملات سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت و غیره.

فرابورس ایران

که در آن‌جا هم سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، دادوستد می‌شود.

بورس کالای ایران

انجام معاملات انواع کالاها و محصولات مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی وغیره.

بورس انرژی

انجام معاملات حامل‌های انرژی از جمله برق، زغال‌سنگ و کک و غیره.

ارزش کنونی بورس اوراق بهادار ایران (بر اساس آخرین آمار در تیرماه سال ۱۳۹۹) به بیش از 5300 میلیارد تومان رسیده است.

بورس ایران از دریچه آمار

با هم چندتا عدد جالب در مورد بورس ایران بخوانیم:

۵۰ میلیون نفر!

بر طبق آخرین آمارها (مردادماه ۱۳۹۹) تعداد کسانی که کد بورسی دارند و می‌توانند در بورس فعالیت کنند، به بیش از ۵۰ میلیون نفر رسیده است!

۲ میلیون و ۱۰۰ هزار!

این بالاترین نرخ شاخص بورس تهران در تاریخ این بازار است که در ۲۰ مردادماه ۱۳۹۹ به ثبت رسید. این در حالی است که از ابتدای پیدایش بورس تهران تا دی ماه ۱۳۹۸ تنها به ۳۰۰ هزار واحد رسیده بود!

بیش از ۳۵۰

تعداد شرکت‌هایی که تا اواسط سال ۱۳۹۹ در بورس تهران پذیرفته و سهامشان عرضه شده است.

بزرگ‌ترین بورس‌های کنونی جهان

در پایان تاریخچه کوتاهی که از بازارهای بورس ایران و جهان خواندید، خالی از لطف نیست که چندتا از بزرگترین بازارهای بورس جهان را بشناسیم:

بورس نیویورک

بازار بورس نیویورک بزرگ‌ترین بازار بورس از نظر میزان معاملات و حجم سرمایه در جهان است. سهام بسیاری از شرکت‌های بزرگ و مطرح دنیا در این بازار مبادله می‌شود.

ارزش بازار شرکت های موجود در این بورس به بیش از ۲۰ تریلیون دلار می‌رسد. شرکت‌ها با ورود به این بورس از حیثیت و اعتبار خاصی برخوردار شده و به سرعت معروف و مشهور می‌شوند.

شاخص اصلی اقتصادی بازار نیویورک، داوجونز است. ورود به این لیست کار دشواری است. برای مثال، اگر بخواهید شرکتتان در این بازار باشد، ارزش هر سهامتان همواره باید بالای یک دلار و ارزش بازاری سهام شرکتتان همواره بالای ۵۰ میلیون دلار باشد.

بازار بورس نزدک

نزدک ( NASDAQ )بزرگ‌ترین بازار معامله الکترونیک سهام در آمریکا است که با حضور بیش از ۳۲۰۰ شرکت در آن، بیشترین مقدار معامله سهام را نسبت به هر بازار دیگری در جهان دارد.

ارزش بازار نزدک بیش از ۱۰ تریلیون دلار است.

بازار بورس اوراق بهادار لندن

بورس لندن بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و با ارزش سرمایه بیش از ۵ تریلیون دلار، یکی از بزرگ ترین بازارهای بورس جهان است. در حال حاضر تعدادی فراتر از نزدیک به ۲۷۰۰ شرکت از ۶۰ کشور جهان در این بازار فعال هستند.

سایر بازارهای بورس معتبر بین المللی را می‌توانیم به ترتیب زیر عنوان کنیم:

• بورس توکیو (ژاپن) با ارزش ۴ تریلیون دلار
• بورس شانگهای (چین) با ارزش ۳ تریلیون دلار
• بورس سهام فرانکفورت (آلمان) با ارزش ۲ تریلیون دلار
• بورس پاریس (فرانسه) با ارزش یک و نیم تریلیون دلار
• بورس ایتالیا با ارزش ۹۰۰ میلیارد دلار
• بورس تهران (ایران) با ارزش ۲۵۰ میلیارد دلار

——***——

برای یادگیری بیشتر در مورد بورس، مقاله‌های زیر را برایتان آماده کرده‌ایم:

اطلاعات کامل درباره تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

در سال 15 میلادی، در یکی از شهرهای بلژیک به نام بوروژ که در شمال غربی آن واقع شده بود ، تجار و بازرگان ها سرمایه گذاران و کسبه شهر مقابل خانه ای اشراف زاده به نام واندر تاریخچه تشکیل بورس بورس به خرید و فروش می پرداختند .در آغاز این خرید و فروش ها از قانون و قواعد و نظم خاصی پیروی نمیکردند و همه افراد می توانستند خرید و فروش کنند.

مدتی بعد فقط بازرگانان و دلال ها اجازه خرید را داشتند و این اجازه از مردم عادی گرفته می شد. بعد ها هم بازرگانان و معامله گران مکان خرید و فروش خود را از مکان های رو باز به ساختمان های سقف دار انتقال دادند.

تاریخچه بورس در ایران

• در سال 1315 فردی بلژیکی اساسنامه تشکیل بورس در ایران را با توجه به مطالعات گسترده ای که در باب اقتصاد ایران داشت؛ تهیه کرد و به مسئولان تقدیم کرد
• اما با آغاز جنگ جهانی دوم عملا تشکیل بورس 25سال به تاخیر افتاد
• در سال 1341 کمیسیونی در وزارت بازرگانی تشکیل شد و موافقت نامه اولیه تاسیس بورس اوراق تنظیم شد

تاجرها و دلال ها چه چیزی را خرید و فروش میکردند؟

• بازرگانان به دنبال راهی برای جبران ضرر و زیان تجارت خود بودند
• بهترین راه برای این کار شراکت بود؛ چون با شراکت سود و زیان ناشی از تجارت تقسیم می شود
• این تجربه باعث به وجود آمدن شرکت های سهامی شد
• سهامداران (شرکا )در سود و زیان ناشی از این تجارت، به میزان سهامی که دارند شریک هستند
• با گسترش شرکت ها و تجارت آن ها، نیاز به شرکای جدید تر بیشتر از پیشاحساس میشد و شرکت ها نیاز داشتن که سهام شرکت خودشان را در اختیار افراد بیشتری بگذارند
• بدین ترتیب محل هایی برای خرید و فروش سهام شرکت ها ایجاد شد که بورس نام گرفت
• پس معنی واژه بورس به جایی برای داد و ستد سهام شرکت ها تغییر کرد

اولین ها :

اولین بورس جهان درآمستردام کار خود را شروع کرد و اولین شرکتی سهام آن درآن زمان در بورس آمستردام معامله شد، سهام شرکت کمپانی هند شرقی بود

تاریخچه بورس در ایران :

اواخر سال 1341هیئتی از بورس بروکسل ( بلژیک ) برای مشارکت در راه اندازی بورس به ایران سفر کردند. 4 سال بعد ( 1345 ) قانون تشکیل بورس در مجلس تصویب شد و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد 1سال بعد هم (1346 ) بورس با انجام چند معامله بر روی بانک توسعه صنعتی ومعدنی کار خود را رسما شروع به کار کرد

سال 1384 یک تحول عظیم در بورس اتفاق افتاد . بخش عملیاتی و نظارتی بورس از یکدیگر جدا شد . بخش نظارتی به دست سازمان بورس و بخش عملیاتی به دست شرکت بورس افتاد

تاریخچه پیدایش بورس در ایران

شاید شما هم مانند بسیاری افراد دوست دارید بدانید که چگونه بورس در ایران شکل گرفته است ؟ و اصلا تاریخچه پیدایش بورس در ایران به چه زمانی بر می گردد ؟ در این مقاله قصد داریم در مورد این موضوع و تاریخچه آن صحبت کنیم، پس تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید.

تاسیس اولین بورس جهان به اوایل قرن هفتم میلادی، در آمستردام هلند باز می گردد و اولین شرکتی که سهامش را به بازار بورس ارائه کرد، یک کمپانی هندی که هند شرقی نام داشت بوده است.
حال باید بدانیم بورس ایران در چه تاریخی و چگونه به وجود آمده است؟
تاریخچه پیدایش بورس در ایران نشان می دهد که بورس در ایران در سال 1315 هجری شمسی تاسیس شده است ودر آن سال فردی بلژیکی به نام(ران ترفلد) پس از انجام مطالعات و تحقیقات گسترده درباره تاسیس بورس ایران، اساسنامه داخلی بورس را تهیه کرده و به مسوولان ایرانی ارائه نموده است که با توجه به شرایط در آن زمان و جنگ جهانی دوم تاسیس بورس ایران به 25 سال بعد موکول شده است.
بلاخره در سال 1341 کمسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور همه نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدن ایران تشکیل شده است
و سپس موافقیت اولیه تاسیس بورس سهام ایران را نموده اند و نهایتا در سال 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در مجلس تصویب شد و برای اجرا و راه اندازی به بانک مرکزی ابلاغ گردید.
سپس در بهمن ماه 1346 بورس اوراق بهادار تهران با انجام معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی معدنی به طور رسمی فعالیت خود را شروع کرد.

بورس با 47 سال سابقه در ایران

موضوعات این صفحه در مورد :

در اوایل تشکیل بورس، بورس فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است.از سال 1357 تا 1364 هجری شمسی، تعداد شرکت ها و موسسه هایی که در بورس پذیرفته شدن، در بورس اوراق بهادار تهران از 10 بنگاه اقتصادی با سرمایه 2/6 میلیارد ریال به 142 شرکت با بیش از 308 میلیارد ریال افزایش پیدا کرده است.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد شرکت ها در واقع در بورس از 105 شرکت به 56 شرکت در سال 1367 تغییر یافت و علت کاهش شرکت ها یکی به دلیل ملی شدن بانک ها و برخی از صنایع کشور و رکود شدید در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز بود.

بازار بورس چیست؟

با توجه به دانستن تاریخچه پیدایش بورس در ایران خوب است بدانید بازار بورس چیست ؟ بازار بورس بازاری می باشد که در آن دارایی و سهام شرکت ها خرید و فروش می شود. بورس به سه دسته تقسیم می شود:بورس کالا، ارز و اوراق بهادار
1.بورس کالا: بازاری است که در آن کالاهای معین خرید و فروش می شود و به طور منظم و دائم فعال می باشد.در بورس کالا مواد خام و مواد اولیه معامله می گردد.
2.بورس ارز: در بورس ارز کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می شود ولی خرید و فروش ارز در کشور فعال نمی باشد و در کشور های دیگر فعالیت چشمگیر دارند.
3.بورس اوراق بهادار: در بورس اوراق بهادار، دارایی های مالی مانند سهام و اوراق شرکت و غیره معامله می شود. به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دائمی در محل معین تشکیل می شود بورس اوراق بهادار می گویند.
به جز کسب سود در بازار بورس یکی از مزایای سرمایه گذاری در بورس این است که افراد می توانند بامبالغ کم هم در بورس فعالیت کنند.
مزایای بورس فقط برای سرمایه گذاران نیست و به اقتصاد کشور نیز کمک می کند و به دلیل اینکه امکان سرمایه گذاری افراد با سرمایه کم وجود دارد، ضمن کنترل نقدینگی در جامعه باعث می شود که توسعه ثروت از روند عادلانه تری پیروی کند.
اکثر مردم با سرمایه اندک در بورس فعالیت می کنند علاوه بر اینکه از رکود پول خود جلو گیری می کنند به رشد فعالیت شرکت ها نیز کمک می کنند .

سهام چیست؟

اگر شرکتی سرمایه خود را به قسمت های مساوی تقسیم کند، هر قسمت برابر با یک سهم است. سهم آن شرکت نشان دهنده مشارکت، تعهدات و منافع صاحب آن شرکت در فروش سهام خود است.
کسانی که سهام شرکتی را خریداری می کنند، نمی توانند ادعایی در مالکیت آن شرکت داشته باشند ولی به اندازه سهم خود در آن شرکت دارای حق و حقوق می باشند.
به طور مثال سهام دار می تواند از منافع آن شرکت استفاده کند، حق رای در مجمع عمومی دارد و در صورت منحل شدن شرکت از کل دارایی شرکت سهم دارد.
فعالان در بورس می توانند سهام شرکت ها را خریداری نمایند و در سهام آن شرکت شریک شوند.بورس این امکان را برای سهامداران شرکت ها فراهم کرده که اگر کسی تصمیم به فروش سهام خود را بگیرد می تواند از قیمت سهام خود آگاه گردد و حتی اگر تصمیم به فروش نداشته باشد قیمت سهام خود را بداند.

کارگزاری چیست؟

همانطور که شما برای افتتاح حساب در بانک باید به یکی از شعب بانک های مورد تایید بانک مرکزی بروید و افتتاح حساب کنید،
برای ورود به بازار بورس و سرمایه گذاری در آن بایستی به یکی از کاگزاری های مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید و با دریافت یک کد بورسی به فعالیت در بورس بپردازید.
کارگزاری در واقع واسطه بین سرمایه گذاران و بازار بورس است و شما به راحتی می توانید معاملات را از طریق کارگزاری ها انجام دهید.
شما از طریق سامانه معاملات آنلاین اینترنتی یا حضوری در خواست خود را ثبت می کنید و پس از آن کارگزاری به نمایندگی از شما در بازار معامله را به انجام می رساند.

ابزار مناسب برای موفقیت در معاملات بورسی

حال که به تاریخچه پیدایش بورس در ایران واقف شدید و قصد ورود به بازار بورس را دارید یا اگر از علاقمندان و معامله گران حرفه ای بورس هستید و خرید و فروش سهام شرکت ها را انجام می دهید امی دانید که با این حجم شرکت کننده در بازار بورس شما نمی توانید در صف های طولانی کارگزاری ها خرید یا فروش سهام دلخواه خود را به راحتی انجام دهید؟ راه کار موفقیت در خرید و فروش سهام چیست؟
شما برای موفقیت در بازار بورس و خرید و فروش سهام به اینترنتی پر سرعت و پینگ پایین نیاز دارید تا بتوانید در صف طولانی کارگزاری ها جایگاه خوبی داشته باشید و در اول صف قرارگیرید تا بتوانبد خرید و فروش سهام کنید که به این کار در اصطلاح سرخطی زدن می گویند.
شما در صف های طولانی کارگزاری ها با یک اینترنت خانگی و سیم کارتی نمی توانید موفق به زدن سرخطی شوید و خرید و فروش سهام نمایید.
بهترین روش برای موفقیت در زدن سرخطی شما استفاده از سرورهای مجازی بورس می باشد .شما با استفاده از سرورهای مجازی بورس با اینترنتی با سرعت بسیار بالا و پینگ پایین می توانید سفارش خود را سریعا ثبت کنید و موفق به خرید و فروش سهام در بازار بورس شوید.
شما می توانید سرورهای مجازی بورس شرکت وب داده را با اینترنتی قدرتمند و بسیار بالا و پینگ 1 میلی ثانیه امتحان کنید و موفق به زدن سرخطی شوید.
شاید شما از ربات ها و اتوکلیکر ها برای زدن سرخطی استفاده می کنید ولی استفاده از این ابزار بدون اینترنت پر سرعت ممکن است برای شما بی نتیجه باشد.
شرکت وب داده بر روی خرید سرورهای مجازی بورس خود به شما ریات مخصوص سرخطی زن و اتو کلیکر را به صورت رایگان ارائه می دهد و شما می توانید کار کلیک را با تنظیم آن ها انجام دهید.
ربات و اتوکلیکر کار کلیک را انجام می دهد و با کلیک های دقیق و منظم و پر سرعت بتوانید سرخطی بزنید.

شرکت وب داده سرورمجازی بورس با کیفیت و با سرعت اینترنت بالا و پینگ 1 میلی ثانیه و ربات سرخطی زن و اتوکلیکر ابزار کامل برای سرخطی زدن را برای شما فراهم می کند و شما با این ابزار می توانید موفق به سرخطی زدن شوید.
همچنین شرکت وب داده برای فعالان در بازار ارز دیجیتال سرورهای مخصوص کار در سایت ها و صرافی های خارجی با نام سرور مجازی ترید را به ارائه میدهد و با سرورهای ترید که یک آی پی ثابت و اختصاصی در اختیار شما قرار می دهد می توانید با امنیت کامل در صرافی های خارجی به فعالیت خود بپردازید.