قرارداد سواپ چیست؟

قرارداد معاوضه یا سواپ (SWAP) چیست؟

ماهیت و اوصاف قراردادهای سوآپ

1 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

2 2- استاد گروه حقوق،دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسول)،

3 استادیار گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاداسلامی،ارومیه، ایران

چکیده

استفاده از قراردادهای سوآپ به‌عنوان روش جذب سرمایه‌گذار خارجی و کاهش ریسک و رفع موانع حمل‌و‌نقل و خطرات صادرات و واردات کالاهای مشابه از یک‌سو ناشی از محدودیت‌ها و الزامات قانونی در خصوص سایر قراردادها و از سوی دیگر ناشی از الزامات اقتصادی در خصوص قراردادهای نوین تجارت بین‌الملل ازجمله قراردادهای سوآپ در حقوق موضوعه ایران و فقه است. در این مورد بحثی که به‌صورت جامع باشد به میان نیامده است. لیکن این سؤال به ذهن می‌رسد که ماهیت حقوقی قراردادهای سوآپ چیست؟ آیا نهاد مشابهی در حقوق داخلی و خارجی با قراردادهای سوآپ وجود دارد یا خیر؟ و این قراردادها چه اوصافی دارند؟ این مقاله در پاسخ به این سؤالات، با بررسی نهادهای حقوقی مشابه داخلی و خارجی به توجیه و تبیین این مسئله می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که قراردادهای سوآپ با توجه به دامنة گستردة اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادها، در حقوق یکی از قراردادهای پذیرفته شده در ماده 10 قانون مدنی ایران می‌باشد و تراضی طرفین برای لزوم و صحت این قراردادها کافی است. این قراردادها به‌عنوان نهادی نوین دارای ماهیت خاص خود می‌باشد و در کل شامل مجموعه‌ای از روش‌های قراردادی است که مفاد تراضی کیفیت آن را می‌سازد و از طرفی قراردادهای سوآپ دارای اوصافی از قبیل اینکه این قرارداد از عقود تملیکی، رضایی، معوض و موضوع آن اکثراً کالاهای همسان می‌باشد و ریسک معاملات را هم کاهش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23221712.1399.9.1.7.5

مراجع

اسکینی، ربیعا؛ بهنام فرید، دل‌افروز (1390). «ساختار و ماهیت حقوقی حق‌العمل‌کاری». مجله حقوقی دادگستری، شماره 75، بهار 73.

اشرف‌زاده، حمیدرضا (1372). کمیسیون اقتصادی ملل متحد برای اروپا. قراردادهای نمونه در تجارت متقابل. جلد 3. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

اشمیتوف، کلاً یو ام (1392). حقوق تجارت بین‌المللی. جلد 1 و 2. ترجمه بهروز اخلاقی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات سمت.

جهانگیری، ملیحه (1395). مطالعه تطبیقی قراردادهای نفت و فراورده‌های نفتی با قراردادهای سوآپ. دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.

حبیب‌زاده قره‌تپه، محسن (1394). «کارکرد قراردادهای سوآپ نفت در ساختار حقوقی و اقتصادی ایران». مجله اطلاعات سیاسی، اقتصادی، شماره 290.

راعی، رضا و سعیدی، علی (1394). مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، چاپ دهم. تهران: انتشارات سمت و مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.

رحیمی، فتح‌اله (1395). حقوق قراردادهای نفت و گاز، تحول تدریجی قراردادهای بین‌المللی نفتی ایران. تهران: انتشارات گنج دانش.

شعاریان، ابراهیم و رحیمی، فرشاد (1393). حقوق بیع بین‌المللی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

شیروی، عبدالحسین (1393). حقوق تجارت بین‌الملل. چاپ هفتم. تهران: انتشارات سمت و مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.

صفایی، سید حسن (1398). دوره مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. جلد 2. چاپ سی و یکم. تهران: نشر میزان.

صمدائی گله کلائی، آریا و جهانگیری حسین‌آبادی، میثم (1391). قراردادهای سوآپ نفت و تحلیل ماهیت حقوقی آن در ساختار حقوقی ایران. بی‌جا.

قاسم‌زاده، سید مرتضی؛ ره پیک، حسن؛ کیایی، عبداله (1382). تفسیر قانون مدنی، اسناد. آراء و اندیشه‌های حقوقی. تهران: انتشارات سمت.

مقدم، محمدرضا؛ مزروعی، محمد. (1376). «مدل‌سازی و تحلیل قراردادهای بیع متقابل و ارائه مدل بهینه‌سازی قـرارداد در ایـران». مجلة تحقـیقات اقتـصادی. شماره 76.

معصومی‌نیا، غلامعلی و بهاروندی، احمد (1387). «بررسی فقهی قراردادهای پوشش ریسک دارایی‌های ارزی». فصلنامه پژوهشی اقتصادی اسلامی، سال هفتم، شماره 31.

معصومی‌نیا، علی و الهی، مهدی. «امکان‌سنجی فقهی استفاده از سوآپ کالا در بازار مالی ایران». فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی سال یازدهم. شماره 44.

موسویان، سید عباس؛ تملکی، حسین (1392). «بررسی قراردادهای سوآپ کالا از دیدگاه فقه امامیه». فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مالی – اسلامی. سال دوم. شماره دوم.

هال، جان (1376). «مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، ترجمه سجاد سیاح، علی صالح‌آبادی». تحقیقات اقتصادی، شماره 76.

Baker & Cunningham (1983). "Countertrade and Trade law". 5 Journal of Comparative Business and Capital market law.

Berrios, R., and Olson, J. E. (no date). Counter Trad as a Form of Debt Payment. University of Pittsburgh for CIED.

Central Bank of Nigeria ReseAarch department (2016). swap transactions. education in Economics series. No. 7.

Collins, H. (2006). Davies Collins Dictionary Economic. Third Edition Critopher Pass. Bryan Lowes. Leslie.

Foker (1990). "Accepting Soviet Goods in Countertrade: Problems with Product Quality". (March 22) Jounal of Puchasing and Materialis Management.

Goldstein (1984). Countertrad: a Stop – Gap SoLution to Foreign Exchange Shortage. (Federal Reserve Bank of New York).

Groenendaal, W. J. H. Van; Mazraati, M. (2006); "A Critical Review of Iran’s Buyback Contracts". Energy Policy, 34. 34.

Hammond, Grant, T. (1990). Countertrade, Offsets, and Barter in International Economy. (Pinter, London).

Hennart (1990). "Some Empirical Dimensions of Countertradd". Journal of International Business Studies.

Katzman, K. The Iran – Libya Sanctions Act (ILSA), Congressional Research Service; Foreign Affairs, Defense, and Trade Division, CRS Report for the Congress, Order Code RS20871, http‌‌‌: //fpc‌‌‌. state‌‌‌. gov/documents/ organization/23591‌‌‌. pdf.

Mcvy, T. (1980). "countertrade and Barter: Alternative Trade Finance by Third World Nations". International Trad Law Journal.

Milenkovic, Tamara-Kerkovic (2004). "Draftingan International Buy-Back greement". UDC339. 5. 057. 7 Series: Economics and Organization, vol. 2, N° 2.

Nule, Ch. & Brexendorff, A. (2005). Iran Investing In The Oil & Gas Industry.
from a Business and Legal Perspective, .

Paula Costa, E. S. and Duarte, G. (2016). HenriQues - Arbitration in swaps: the Portuguese experience.

Udis B.; Maskus, K. E. (1991). Offsets as Industrial Policy: Lessons from Aerospace, Defense Economics. Vol. 2, No. 2.

قرارداد معاوضه یا سواپ (SWAP) چیست؟

قرارداد معاوضه یا سواپ، در لغت به معنای قرارداد جابه جایی یا مبادله پایاپای بوده و در مفهوم به مبادله و رد و بدل کردن مبلغ قرارداد سواپ چیست؟ یا مبالغی مشخص در آینده اشاره دارد. در این قرارداد یک طرف در نقش فروشنده سواپ که به او خریدار حمایت و یک طرف در نقش خریدار سواپ که به او سرمایه گذار می گویند، مشارکت دارد. از جمله ویژگی های بارز این نوع قرارداد می توان به در معرض ریسک اعتباری بودن آن اشاره کرد.

قرارداد معاوضه یا سواپ (SWAP) چیست؟

قرارداد معاوضه یا سواپ

قرارداد معاوضه، سواپ یا عبارت لاتین آن SWAP ، یکی از آن واژگان و اصطلاحاتی است که با ورود به دنیای بورس و ترید، به کرات می شنوید. به عنوان یک فعال بازار بورس و یا یک معامله گر دنیای ترید و معاملات، لازم است با مفهوم این واژه و زیر و بم آنچه به موجبش اتفاق افتاده و حاصل می شود، آشنا شوید.

اگر بخواهیم پیش از بررسی مفهوم این واژه، به کسب اطلاعات درباره معنای لغوی آن پی ببریم، باید بگوییم که SWAP در زبان انگلیسی به معنای مبادله کردن است که در فارسی به آن معامله پایاپای نیز می گویند.

اما آنچه قرارداد سواپ چیست؟ که در مفهوم به واقع طی یک قرارداد سواپ رخ می دهد چیست؟

در حقیقت، طی یک قرارداد معاوضه یا سواپ، دو طرف قرارداد با یکدیگر عهد می کنند تا در بازه زمانی مشخصی که برای قراردادشان تعیین کرده اند، دو جریان مالی که هرکدام به صورت مجزا از طرق مجزا در آینده به دست می آورند را با یکدیگر معاوضه کنند. به عبارت دقیق تر، یک طرف قرارداد، مبالغی را بر اساس متغیری شناور (مانند سهام، اوراق بهادار، نرخ ارز و مواردی از این دست) پرداخت کرده و طرف دیگر مبالغی را بر اساس یک متغیر دیگر (متفاوت از آنچه طرف اول قرارداد برگزیده است) پرداخت می کند.

بیشترین حالت رایج سواپ آن است که یک طرف قرارداد، متغیری شناور (یعنی مبنایی که نرخ آن مانند ارزش سهام بورس، نرخ ارز و مواردی از این دست، دائما در حال تغییر است) را برای خود برمی گزیند و طرف دیگر مبلغ خود را بر حسب یک نرخ ثابت پرداخت می کند. اما با این حال سواپ هایی وجود دارد که طی آن هر دو طرف قرارداد، مبالغ خود را بر اساس نرخ یا متغیری شناور پرداخت می کنند.

بد نیست بدانید با توجه به آنچه گفته شد، استفاده از لغاتی مانند خریدار و فروشنده در قرارداد معاوضه، ادبیات رایجی محسوب نمی شود و بیشتر در این زمینه، از لغات «پرداخت کننده بر حسب نرخ شناور» و «پرداخت کننده بر حسب نرخ ثابت» استفاده می شود. (1)

تاریخچه قرارداد معاوضه یا سواپ

در سال 1981 میلادی، اولین قرارداد سواپ بین بانک جهانی و شکرت IBM عقد قرارداد سواپ چیست؟ شد. این نوع قرارداد به حدی از مرسومیت در بازار مالی رسید که طی گزارش منتشر شده بانک تسویه حساب های بین المللی در سال 2020، حجم این نوع مبادلات، عددی بالغ بر 348 تریلیون دلار محاسبه شده است. (2)

آشنایی با اجزای تشکیل دهنده سواپ

دارایی پایه

سبد دارایی بورس

فروشنده سواپ

خریدار سواپ

شخص مرجع

صرف سواپ

آشنایی با انواع سواپ یا قرارداد معاوضه

• سواپ نرخ بهره

• سواپ سهام

• سواپ ارزی

• سواپ ارزی ثابت – ثابت

• سواپ ارزی ثابت – شناور

• سواپ نرخ بازده کل

• سواپ کالا

• سواپ نکول قرارداد سواپ چیست؟ قرارداد سواپ چیست؟ اعتباری (4)

بارزترین ویژگی های قرارداد سواپ کدامند؟

آنچه به عنوان یک تعریف کلی از سواپ وجود دارد، در واقع توافق بر سر مجموعه ای از پرداخت هاست که در آینده به وقوع می پیوندند. از ویژگی های بارز این نوع قرارداد آن است که به هنگام عقد قرارداد، هیچ گونه وجهی بین طرفیت رد و بدل نمی شود.

پس از همین ویژگی می توان نتیجه گرفت که ارزش سواپ در هنگام آغاز آن برابر صفر است. اگر انواع سواپ ها را به یاد داشته باشید، باید بدانید که سواپ ارزی از این قاعده تبعیت نمی کند. در واقع در سواپ ارزی، دو طرف قرارداد مبلغ فرضی قرارداد را معادل ارزهای مختلف مدنظرشان در همان ابتدای عقد قرارداد، بین یکدیگر جابه جا می کنند.

از دیگر ویژگی های بارز قراردادهای سواپ باید به این نکته اشاره کرد که همه آن ها دارای تاریخ خاتمه مشخصی هستند. درواقع آخرین پرداخت طرفین قرارداد در این تاریخ مشخص صورت می گیرد. ویژگی دیگر درباره قرارداد سواپ این است که تسویه آن معمولا به صورت نقدی انجام می گیرد. و به عنوان آخرین ویژگی قرارداد معاوضه یا سواپ باید گفت که این قسم از قراردادها همواره در خطر ریسک اعتباری هستند. (1)

منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟

به طور کلی منظور از ریسک اعتباری، در واقع ریسکی است که به موجب قصور یکی از طرفین قرارداد در شرایط و ضوابطی که می بایست تابع آن باشد، پدید می آید. به این ترتیب قصور یا نکول یکی از طرفین در سواپ می‎ تواند عدم پرداخت به موقع باشد. این نوع ریسک پیش تر صرفا درباره اوراق قرضه تعریف می شد و به موجب آن قرض دهنده های وام های اعتباری از بازپرداخت وامی که قرض داده بودند، توسط قرض گیرنده، مضطرب بودند و درواقع همواره در ریسک عدم بازپرداخت به موقع قرارداد سواپ چیست؟ قرار داشتند.

از این رو به آن ریسک نکول نیز می گویند. پس به طور کلی باید گفت، ریسک نکول به معنی آن است که طرفی از قرارداد که وظیفه پرداخت را بر عهده دارد، به هر دلیلی، نخواهد یا نتواند پرداخت خود را بر اساس توافقات اولیه قرارداد انجام دهد. ریسک اعتباری حاکی از ضرری نشأت گرفته از عدم پرداخت به موقع طرفین قرارداد یا هر رخ داد اعتباری دیگر است. (5)

مثالی از ریسک اعتباری در قرارداد سواپ

برای درک بهتر ریسک اعتباری در قراردادهای سواپ، بیایید نگاهی به مثال زیر بیندازیم:

فرض کنید یک سازمان به طور همزمان با دو مجموعه دیگر قرارداد معاوضه یا سواپ دارد. با این تفاوت که در یکی از قراردادها نقش خریدار حمایت و در قرارداد دیگر فروشنده حمایت را دارد. اگر هر دو مجموعه طرف قرارداد این سازمان به طور منظم و متعهد، پایبند قوانین و شرایط قرارداد باشند، این سازمان به طور کامل از ریسک اعتباری پوشش داده می شود.

اما فرض کنید که یکی از طرفین قرارداد، درواقع یکی از آن مجموعه هایی که این سازمان با آن قرارداد سواپ بسته است، دچار ورشکستی شده و در نتیجه نتواند به عهد و پیمان مالی خود پایبند باشد. در این صورت این سازمان همچنان موظف است با طرف دیگر یعنی مجموعه دیگری که با آن قرارداد سواپ داشت، پایبند بماند. این جاست که ریسک اعتباری تحقق یافته و سازمان را درگیر یک بحران پرداختی می کند. (6)

خاتمه دادن یک قرارداد معاوضه یا سواپ

گفتیم که قرارداد معاوضه یا سواپ، دارای یک تاریخ اتمام یا خاتمه مشخص است. شرایطی وجود دارد که طی آن، یکی از طرفین قرارداد تمایل به خروج از قرارداد آن هم پیش از تاریخ خاتمه باشد. دقیقا مشابه زمانی که شخص دارنده اوراق قرضه، پیش از سررسید تاریخ اوراق قصد فروش آن ها را بکند.

به همین ترتیب و با نگاهی گذرا به بازار بورس و سرمایه گذاری، می بینیم که این خروج پیش از موعد، یک امر رایج و امکان پذیر در بیشتر قسمت های حوزه مالی است. از این رو در قرارداد سواپ نیز خروج پیش از موعد خاتمه قرارداد، برای هر یک از طرفین قرارداد طی شرایط خاصی، امکان پذیر است.

یک قرارداد سواپ، در هر زمان از عمر خود، دارای ارزش بازاری معین و مشخصی است. این ارزش گذاری با توجه به ارزش فعلیِ مبلغ نهایی که در آینده قرار بوده است توسط طرفین پرداخت شود، در طول عمر قرارداد سواپ قابل محاسبه است.

مثلا اگر ارزش بازاری قرارداد سواپ برای یکی از طرفین این قرارداد، مبلغی معادل 130 هزار دلار باشد، این شخص در صورت جلب رضایت و کسب اجازه طرف مقابل قرارداد، مبلغ 130 هزار دلار معادل نرخ فعلی ارز، از وی دریافت نموده و به این ترتیب به قرارداد برای هر دو طرف معامله، خاتمه دهد.

البته این یکی از راه های خاتمه دادن به قرارداد سواپ بود که یکی از لازمه های آن کسب موافقت طرف مقابل برای خاتمه دادن به قرارداد معاوضه یا سواپ است. از آن جایی که ممکن است راضی کرن طرف مقابل برای خاتمه دادن به قرارداد امری دشوار باشد، یک راه دیگر برای به نوعی خاتمه دادن به قرارداد یا بهتر بگوییم خنثی کردن آن نیز وجود دارد.

به این ترتیب که شخص متقاضی خاتمه قرارداد، بدون آنکه درگیر جریان کسب اجازه و موافقت طرف مقابل شود، وارد یک قرارداد سواپ دیگر با شرایط معکوس قرارداد سواپ فعلی که قصد خاتمه آن را دارد، شود.

در این صورت تمام وظایف و تعهداتی که این شخص در قرارداد سواپ فعلی خود دارد، در قرارداد سواپ جدیدی که شرایطش معکوس این قرارداد است به طور ناخودآگاه و از طرف دیگر قرارداد جدید، محقق شده و جامه عمل می پوشد.

به این ترتیب دیگر فشاری بر روی شخص نبوده و شخص نیازی به اصرار برای خاتمه بخشیدن به قرارداد ندارد. یعنی به نوعی این دو قرارداد لازم و ملزوم یکدیگر را تامین کرده و حالتی خنثی پیدا می کنند. (1)

تاثیرات سواپ در شرایط اقتصادی کشور ایران

یکی از انواع سواپ ها، قرارداد سواپ نفت است. به موجب این قرارداد، کشور ایران قادر به کسب کارمزد برای دریافت نفت در قسمت شمالی و سپس تحویل همان میزان نفت در قسمت جنوبی کشور است. به این ترتیب و باز هم به موجب قرارداد سواپ نفتی، کشور ایران قادر به کاهش بسیار چشم گیر هزینه های مربوط به حمل ونقل و جابه جایی نفت در داخل کشور است.

به موجب شرایطی که سواپ نفتی پدید آورده است، مناطقی که لوله های نفتی از آن عبور کرده اند در معرض رسیدگی بیشتر و در نتیجه مکانیزه تر شدن قرار گرفته اند. همچنین سواپ نفتی توانسته است به نوعی سبب اشتغال زایی داخل کشور شده و در آخر می توان گفت این سواپ نفتی سبب بهبود روابط سیاسی و اقتصادی کشور با کشورهای صادرکننده نفت شده است. (7)

نتیجه گیری و جمع بندی

اگرچه برای ورود به بازار بورس یا معاملات و سرمایه گذاری، نیازمند کسب اطلاعات بیشتر و دقیق تری در زمینه سایر مفاهیم بورس، انواع قراردادها و همچنین گونه های مختلف سرمایه گذاری هستید، اما امیدواریم این حجم قابل توجه از اطلاعات پیرامون حوزه قراردادهای معاوضه یا سواپ، نیاز شما را از مطالعه بیشتر درباره این حیطه، مرتفع کرده باشد.

قرارداد سواپ چیست؟

[ویکی فقه] سوآپ. سوآپ، به معنای معامله پایاپای (ارز)، معاوضه، عوض کردن، مبادله کردن، بیرون کردن، جانشین کردن و اخراج کردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو شرکت برای معاوضه جریان نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت از بدهی یا دارایی) است.
سوآپ در لغت به معنای معامله پایاپای (ارز)، معاوضه، عوض کردن، مبادله کردن، بیرون کردن، جانشین کردن و اخراج کردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو شرکت برای معاوضه جریان نقدی در قرارداد سواپ چیست؟ آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت از بدهی یا دارایی) است. قرارداد فوق تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی را که باید پرداخت شود مشخص می کند. معمولا محاسبه جریانات نقدی شامل ارزش های آتی یک یا چند متغیر بازار است. اولین قراردادهای سوآپ در اوایل دهه ۱۹۸۰ منعقد شدند. از آن زمان تاکنون بازار سوآپ رشد چشم گیری داشته است. در حال حاضر اکثر قراردادهای مشتقّات خارج از بورس به صورت سوآپ انجام می شود.
هال، جان، مبانی مهندسی مالی، ترجمه سجاد سیّاح و علی صالح آبادی، تهران، رایانه تدبیرپرداز، ۱۳۸۴، چاپ اول، ص۲۵۹.
۱. دارایی پایه؛ موضوع قرارداد است و هدف از قراداد، انتقال ریسک اعتباری در معرض آن است. به طور معمول، دارایی پایه یکی از اقلام زیر است:الف) ورقه قرضه با ریسک اعتباری.ب) وام.ج) پرتفوی (سبد دارایی ها در بورس) مرجع متشکل از اوراق قرضه و وام ها.د) شاخص مربوط به بخشی از بازار اوراق قرضه.ه) شاخص سهام.۲. فروشنده سوآپ (Swap Seller)؛ طرف قراردادی که نرخ شناوری را دریافت و بازده کل را به طرف دیگر قرارداد پرداخت می کند. به فروشنده سوآپ، خریدار حمایت نیز گفته می شود.۳. خریدار سوآپ (Swap Buyer)؛ طرف قراردادی که با پرداخت نرخ شناور و دریافت بازده کل موافقت می کند، به خریدار سوآپ فروشنده حمایت یا سرمایه گذار نیز گفته می شود.
سیدعباس موسویان و سیدمحمدمهدیموسوی بیوکی، بررسی امکان استفاده ازسوآپ بازده کل جهت مدیریت ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مجله علمی- پژوهشی اقتصاد اسلامی، ۱۳۸۹، ش۳۷، ص۱۲۵.
سوآپ، انواع فراوانی دارد. از بین انواع قراردادهای سوآپ، قراردادهای سوآپ ارز و سوآپ نرخ بهره، مهم ترین و پرکاربردترین ها است.
← سوآپ های نرخ بهره
.

دانشنامه عمومی

سوآپ (مالی). قرارداد سوآپ یا معاوضه یا تاخت نوعی از ابزار مشتقه است که در آن یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام می کند. عواید چنین قراردادی بستگی به نوع ابزار مالی مورد معامله دارد. برای مثال در معاوضه یا سوآپ اوراق قرضه منظور از عواید می تواند سود آن اوراق و به صورت کوپن های مربوط به آن باشد. این گونه از قراردادها معمولاً شامل تاریخ پرداخت و نیز نحوه محاسبه عواید یا جریانهای نقدی مورد معامله می باشد.
ویکی پدیا انگلیسی
اولین سوآپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت. امروزه قراردادهای سواپ جزء مهمترین قراردادهای مالی مورد استفاده در دنیا می باشند. چنانچه مطابق گزارش بانک تسویه حساب های بین المللی در سال ۲۰۱۰ حجم این نوع از قراردادها بیش از ۳۴۸ تریلیون دلار بوده است.

پیشنهاد کاربران

در زبانزد بازرگانی به هم پذیری میان دو سوی داد و ستد رو میگند که در آینده بخوان با دو جور پرداخت گوناگون بده بستونشون رو دستادستی ( نقدی ) تاخت بزنند.
برابر پارسیش شاید بشه تاخت زدنی گفت.

مزایا و معایب قراردادهای سوآپ

استفاده از قراردادهای سوآپ به‌عنوان یکی از شیوه‌های نوین تجارت بین الملل می تواند در حل مشکلات اقتصادی و رشد و توسعه کشور تأثیر به‏سزایی داشته باشد. این قرارداد در قلمرو تجارت بین‏المللی رواج گسترده‏ای یافته است. امّا پزوهشی در خصوص مزایا و معایب آن در ایران صورت نگرفته است. اهمیت و رواج روز افزون چنین قراردادی منتهی به طرح این سئوال می‏شود که مزایای قراردادهای سوآپ چیست؟ و چه تأثیری می‌تواند در توسعه اقتصادی کشور داشته باشد؟ مقاله حاضر با بررسی آن به تبین موضوع می پردازد و به این نتیجه می‌رسد که سوآپ می‌تواند مانع تأثیر منفی تغییر قیمت‌ها بر ارزش دارایی‏ها شود و ریسک ناشی از نوسانات نرخ کالا، نرخ ارز و نرخ بهره را پوشش دهد. سوآپ هزینه‏ها و زمان نقل و انتقال کالا و ارز را کاهش و حمل و نقل کشور را رونق می‏بخشد و موجب می‌شود ارز واسط حذف و ارز ملّی مورد استفاده قرار گیرد و تحریم‌ها نیز بی‌اثر شود. بنابراین سوآپ می تواند آثار بسیار مثبتی در توسعۀ اقتصادی داشته باشد، هر چند انتقاداتی هم بر آن وارد است و آن اینکه این قرارداد خام‌فروشی را افزایش و موجب کاهش تولیدات داخلی و ارزش پول ملی می‌شود. امّا مسئلۀ مهم این است که سوآپ علاوه بر فواید اقتصادی، فوائد مهمی در هم‌گرایی سیاسی دارد. ایجاد ارتباط از طریق سوآپ با کشورهای دنیا موجب تأمین منافع سیاسی و امنیتی می‌شود و دستیابی به بازار مصرف کشورها برای فروش کالاهای ایرانی را نیز فراهم می‌سازد که به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت.

سوآپ ارزی (currency swap) یعنی چه؟

شاید عبارت سوآپ ارزی را شنیده باشید که در معاملات استفاده می شود، در این مقاله به تشریح کامل سوآپ ارزی پرداخته ایم.

سوآپ نوعی قرارداد به صورت معاوضه بوده که دارای 4 نوع می باشد. سوآپ ارزی به زبان ساده می توان اینگونه عنوان کرد که قراردادی بوده که بین دو طرف امضا می شود. بر اساس قرارداد سوآپ ارزی، طرفین قرارداد توافق می کنند که در برهه های زمانی مشخص، فرضاً سالیانه، ماهیانه و. در قرارداد سوآپ به یکدیگر بپردازند، به طوری که طرف اول به طرف دوم در زمان مشخص بدهی خود را میپردازد و در مقابل، طرف دوم به طرف اول در زمان مشخص، این روند پرداختی را در معامله سوآپ ارزی طی می کند.

سوآپ یعنی چی؟
سوآپ در معنای لغوی یعنی مبادله کردن و معاوضه؛ قرارداد سوآپ ارزی به زبانی دیگر یعنی توافقی بین 2 شرکت برای مبادله جریان های نقدی(که پرداخت ها می توانند از دارایی یا پرداخت باشند) خود در آینده است.

تاریخچه کوتاه از سوآپ ارزی
قراردادهای سوآپ از سال 1980 ایجاد شدند و از آن زمان بازار این قرارداد به طرز چشمگیری مورد توجه قرار گرفت، به گونه ای که در حال حاضر بیشتر قراردادهایی که از مشتقات خارج از بورس صورت می گیرند را به صورت سوآپ ارزی انجام می دهند.

بخش های تشکیل دهنده ی سوآپ ارزی
1. فروشنده سوآپ (swap seller):
فروشنده سوآپ ارزی یا خریدار حمایت، به فردی گفته می شود که نرخ شناور از مبلغ قرارداد را دریافت کرده و پس از آن بازده کل از مبلغ قرارداد را به طرف مقابل قرارداد پرداخت می کند.

2. شخص مرجع:
تعهد مرجع یا شخص مرجع، فردی است که ابزار پرداخت بدهی را فراهم می کند که می تواند صادرکننده وام، دولت، شرکت یا یک شخص حقیقی باشد.

3. خریدار سوآپ (swap buyer):
نام های دیگر آن سرمایه گذار یا فروشنده حمایت می باشد که با دریافت کل بازده مبلغ قرارداد، نرخی شناور از قرارداد را به طرف مقابل پرداخت می کند.

4. دارایی پایه:قرارداد سواپ چیست؟
موضوع قرارداد سواپ ارزی می باشد که شامل وام و ورقه قرضه با ریسک اعتباری می باشد.

5. صرف سوآپ (swap premium):
پرداخت های انجام شده به وسیله ی فروشنده سوآپ می باشد که به آن "پایه صرف" می گویند، همچنین به پرداخت های انجام شده به وسیله ی خریدار حمایت، "پایه حمایت" می گویند.
هر دو طرف قرارداد طبق صرف سوآپ تا پایان مهلت قرارداد متعهد خواهند بود که تا پایان مدت قرارداد ثابت می ماند.

انواع سوآپ ارزی
انواع سواپ ارزی به 4 دسته کلی تقسیم می شود:
1. سوآپ نکول اعتباری (credit swap):
یکی از مشکلات عمده ی بسیاری از موسسه های مالی ریسک عدم پرداخت اقساط وام های داده شده به مشتریان آن ها بوده که برای حل این مشکل سوآپ های نکول اعتباری ایجاد شده است.

2. سوآپ نرخ بهره (interest rate swap):
در بازار وام و اوراق قرضه، موسسه هایی که وظیفه ی تعیین نرخ بهره مجاز برای اوراق قرضه منتشر شده ی مورد استفاده ی یک موسسه خاص و یا موسسه هایی که تکفل پرداخت وام را پذیرفته اند، محدودیت هایی را برای فروشندگان اوراق و گیرندگان وام به وجود آورده اند که این موضوع باعث می شود در زمان سررسید درآمدهای بنگاه و نوع آن ها ناهماهنگی ایجاد می شود.

به طور مثال، شرکت a به طور ماهیانه درامدی متغییر دارد، اما بدهی های ایجاد شده از فروش اوراق مشارکت خود را به صورت ثابت و سالیانه باید پرداخت کند. در طرف دیگر شرکت b دارای درآمدی ماهیانه به صورت ثابت دارد که سررسید بدهی سالیانه آن متغییر می باشد.

حال تصور کنید که این شرکت ها برای دستیابی به وام دارای محدودیت می باشند و نمی توانند تحت این شرایط آن را دریافت کنند، در اینجا معامله سوآپ نرخ بهره گره گشای مشکل می شود و به راحتی شرکت a که از اوراق مشارکت 3 درصدی برخوردار می باشد، بهره ی ثابت خود را با شرکت b که از بهره متغییر برخودار می باشد، سوآپ یا مبادله می کند.

3. سوآپ ارز (currency swap):
این معامله دقیقا به شکل سوآپ نرخ بهره صورت می گیرد با این تفاوت که در اینجا اصل دارایی یا وام معامله می شود، همچنین اصل وام یا دارایی در این نوع سوآپ، با 2 ارز متفاوت انجام می شود.

4. سوآپ کالا (commodity swap):
برای فهم بهتر این سوآپ تصور کنید، شرکت a تولید کننده ی مشتقات نفتی می باشد و شرکت b تولید کننده ی نفت می باشد. شرکت a در 3 سال پیش رو، در هر سال به 2000 بشکه نفت نیاز دارد. برای تامین این حجم از نفت، شرکت a و b بایکدیگر به این صورت قرارداد می بندند که سالیانه مبلغ 200000 دلار باید بپردازد ( قیمت هر بشکه نفت 100 دلار در نظر گرفته شده است). در مقابل شرکت b ملزم به پرداخت سالیانه مبلغ 1000 دلار به صورت نقدی به شرکت a می شود. در این صورت هر دو شرکت اطمینان دارند که تا 3 سال آینده تغییرات قیمتی در معاملات خود ندارند و ریسکی در عدم تامین محصول برای آن ها وجود ندارد.