عرضه و تقاضا در بازار ارز

بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام چگونه است؟

حتماً شما هم تابه‌حال اصطلاح عرضه و تقاضا را شنیده‌اید. به‌طورکلی از اصطلاح عرضه و تقاضا در بازار و میزان درخواست مشتری و میزان تولید یاد می‌شود. . امروزه نیز بازار بورس تهران یکی از بزرگ‌ترین و پرطرف‌دارترین این بازارها برای سرمایه‌گذاری است. از همین جهت نیز در این مقاله به بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام می‌پردازیم. مفهوم عرضه و تقاضا یکی از عوامل تغییر قیمت و یکی از مفاهیم اصلی و اولیه در بازار بورس و سهام است. اما قبل از هر چیز ابتدا باید کمی با مفاهیم عرضه و تقاضا آشنا شویم و سپس علت تغییرات قیمت را بشناسیم. پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

مفهوم عرضه در بازار بورس

برای تحلیل عرضه و تقاضا به روش تکنیکال ابتدا باید نمودار قیمت سهام شرکت‌های بورسی را مورد بررسی قرار داد. در ادامه نیز به بررسی نقاط حمایت و مقاومت خواهیم پرداخت که به دلیل تغییرات در میزان عرضه و تقاضا ایجاد می‌شوند. واژه عرضه به تعداد سهام‌دارانی گفته می‌شود که قصد فروش سهام خود با هر قیمتی را دارند. به‌عنوان‌مثال اگر که بیست سهام‌دار داشته باشیم، هرکدام از آنها می‌خواهند با قیمت مشخصی سهام خود را به فروش برسانند.

به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت زمانی که سهام‌داران تصمیم به فروش سهام خود گرفته‌اند، عرضه اتفاق می‌افتد. پس تا اینجا متوجه شدیم که عرضه سهام همان فروش سهام است. پس در نتیجه با افزایش قیمت‌ها از سوی فروشنده تعداد کل سهام عرضه شده نیز افزایش عرضه و تقاضا در بازار ارز پیدا می‌کند.

قانون عرضه

همان‌طور که قبلاً گفتیم، عرضه جریانی است که برای پاسخ به تقاضای بازار ایجاد خواهد شد. بر اساس قانون عرضه در شرایطی که تمام عوامل با یکدیگر برابر باشند هر چه قیمت یک کالا بیشتر باشد عرضه یا درخواست برای فروش آن نیز بیشتر خواهد شد.

مفهوم تقاضای سهام در بازار بورس

برای شناخت مبحث عرضه و تقاضا در بازار سهام تا اینجا با مفهوم عرضه آشنا شدید اما در این بخش باید مفهوم تقاضای سهام در بورس را بررسی نماییم. زمانی که خریداران بالقوه سهام، قصد خرید سهام با هر قیمتی را دارند تقاضا اتفاق می‌افتد. در واقع می‌توان گفت که خریداران سهام، تقاضا را ایجاد می‌کنند. به بیان ساده‌تر تقاضا همان درخواست برای خرید سهام است و با افزایش قیمت تعداد این خریداران کمتر خواهد شد و در نتیجه تقاضای کمتری در بازار اتفاق می‌افتد.

قانون تقاضا

بر اساس قانون تقاضا در شرایطی که سایر عوامل با یکدیگر برابر باشند، به میزانی که قیمت یک کالا بالاتر باشد تقاضای کمتری برای آن کالا وجود دارد. این یک قانون ساده اما بسیار کاربردی برای قانون تقاضا در بازار سهام است.

میزان عرضه در بازار سهام وابسته به چه عواملی است؟

علاوه بر قیمت که در تعیین میزان عرضه نقش مهمی دارد، زمان نیز از دیگر فاکتورهای تأثیرگذار بر میزان عرضه خواهد بود. تأمین‌کنندگان کالا نیز به تغییرات قیمت واکنش نشان می‌دهند که این موضوع نشان‌دهنده تأثیر زمان در میزان عرضه است. اما به جز این، مدت‌زمان بالا بودن قیمت و تقاضا نیز اهمیت زیادی بر میزان عرضه دارد. تصور کنید که در بدو انتشار ویروس کرونا تقاضا برای محصولات بهداشتی مانند دستکش، الکل ضدعفونی‌کننده، ماسک و… با افزایش قیمت روبرو شد.

ابتدا تولیدکنندگان به‌راحتی با افزایش ظرفیت خط تولید، توانستند این نیاز و تقاضا را برطرف کنند. اما زمانی که این ویروس برای مدت طولانی‌تری همراه ما بود تغییرات در تقاضا و قیمت به شکل طولانی‌مدت اتفاق افتاد و در نتیجه تولیدکنندگان تصمیم گرفتند که با تغییرات زیرساختی و تجهیزاتی پاسخگوی تقاضای طولانی‌مدت بازار باشند. در این میان اضافه بر فاکتورهای زمان و قیمت، ظرفیت و هزینه تولید و تعداد رقبا نوع محصول تولیدی هم بر میزان عرضه بازار تأثیرات متغیری گذاشت.

رابطه عرضه و تقاضا در بازار سهام

برای توصیف رابطه بین عرضه و تقاضا در بازار سهام تصور کنید که یک شرکت تازه‌تأسیس در زمینه تولید خودرو برای تولید ده‌هزار دستگاه در سال به قیمت ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ برنامه‌ریزی کرده است. اکنون باتوجه‌به کیفیت مناسب این محصولات تقاضا برای خرید آن افزایش پیدا کرده و سی هزار نفر درخواست خرید برای این ده‌هزار دستگاه را کرده‌اند. در چنین شرایطی بر اساس تابع تقاضا هرچه تقاضا بیشتر باشد به دنبال آن قیمت هم افزایش می‌یابد.عرضه و تقاضا در بازار ارز

سپس بر اساس تابع عرضه با بالارفتن قیمت میزان عرضه هم افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر نیز اگر تقاضا یا درخواست خرید برای این محصولات کمتر از میزان عرضه باشد قیمت کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه میزان تقاضا، با کاهش قیمت بیشتر خواهد شد.

نقطه تعادل در عرضه و تقاضا در بازار سهام چگونه به وجود می‌آید؟

به‌وجودآمدن نقطه تعادل در بازار سهام نیز مانند هر فرایند دیگری شامل مراحلی است. در وضعیتی که تقاضا برای سهام بیش از عرضه در یک قیمت باشد، نقطه تعادل جابه‌جا شده و قیمت افزایش پیدا می‌کند. در نقطه مقابل هم می‌توان گفت که در شرایطی که عرضه برای یک محصول بیش از تقاضا در یک قیمت باشد رقابتی میانه عرضه‌کنندگان ایجاد می‌شود و در چنین حالتی بازهم نقطه تعادل جابه‌جا شده و قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کنند.

به‌طورکلی تعامل میان عرضه و تقاضا همیشه در بازار وجود دارد اما این موضوع به ما نشان می‌دهد که میزان تقاضا برای هر محصولی به قیمت آن محصول برمی‌گردد. در طی فرایند عرضه و تقاضا در بازار سهام، تقاضاکنندگان و عرضه‌کنندگان یا به زبان ساده خریداران و فروشندگان در مقابل یکدیگر مقاومت می‌کنند تا بر سر یک قیمت مشترک به توافق برسند. در این حالت در بازار نقطه تعادل شکل می‌گیرد.

اکنون به معرفی نقطه تعادل می‌پردازیم. در نمودار عرضه و تقاضا وقتی‌که دو خط عرضه و تقاضا در نقطه‌ای با هم تلاقی پیدا می‌کنند نشان‌دهنده ایجاد تعادل در بازار است. پس می‌توان گفت که برابر بودن میزان عرضه و تقاضا عامل شکل‌گیری نقطه تعادل در بازار خواهد بود. در چنین شرایطی به‌اصطلاح گفته می‌شود که تخصیص کالا در کارآمدترین حالت خود قرار گرفته است. البته ذکر این نکته هم لازم است که وجود تعادل در اقتصاد تنها در تئوری ممکن است و احتمالاً هیچ زمان به این نقطه در اقتصاد نخواهیم رسید. در قسمت بعدی به بررسی تبعات این موضوع خواهیم پرداخت.

عدم وجود تعادل در عرضه و تقاضا در بازار سهام

عدم تعادل در بازار عرضه و تقاضا در نهایت به مازاد عرضه و مازاد تقاضا منتهی می‌شود. در ادامه به معرفی هر یک می‌پردازیم. زمانی که قیمت بیشتر از قیمت تعادل باشد مازاد عرضه اتفاق می‌افتد و بازار را با ناکارآمدی مواجه می‌کند. مازاد عرضه به این معنی است که تولیدکنندگان محصولات بیشتری را به نسبت تقاضای بازار تولید کرده و به علت قیمت بالا تقاضای بازار کاهش پیدا می‌کند.

اما درصورتی‌که قیمتی کمتر از قیمت تعادل تعیین شده باشد، در این حالت مازاد تقاضا اتفاق می‌افتد. در این حالت قیمت پایین است و تقاضا زیاد اما هم‌زمان میزان تولید هم بسیار پایین است. در این حالت بالا بودن تقاضا حتی باعث کمبود کالا هم می‌شود و از این عرضه و تقاضا در بازار ارز طریق قیمت افزایش پیدا خواهد کرد.

بررسی مفهوم انتقال و حرکت

در مبحث عرضه و تقاضا در بازار سهام هرکدام از مفاهیم انتقال و حرکت در نمودار تقاضا و عرضه به‌صورت جداگانه و متفاوتی معنی می‌دهند. مثلاً در نمودار تقاضا حرکت به معنی تغییر قیمت یا تغییر میزان تقاضا از یک نقطه به نقطه دیگر بوده ولی حرکت در نمودار تقاضا نشان‌دهنده تقاضای ثابت و پایدار است. به این معنی که با تغییر قیمت، تقاضا نیز تغییر می‌کند. اما در نمودار عرضه، حرکت به معنی پایدار بودن رابطه عرضه و قیمت است. به این صورت که عرضه و قیمت با تغییر قیمت ثابت می‌مانند. در این حالت اگر قیمت برای مثال دوبرابر شود عرضه هم دوبرابر خواهد شد.

حال به معرفی مفهوم انتقال می‌پردازیم. انتقال در منحنی به معنی این است که با ثابت ماندن قیمت، میزان عرضه یا تقاضا کم و زیاد می‌شوند. مفهوم انتقال درست برعکس حرکت است. اگر مفهوم حرکت را به معنی ثابت ماندن رابطه بین قیمت و عرضه و تقاضا در نظر بگیریم، انتقال به معنی تغییر کردن رابطه میان قیمت و عرضه و تقاضا است. چنانچه پیش‌تر ذکر شد عرضه و تقاضا می‌توانند تحت تأثیر عوامل مختلفی به جز قیمت تغییر کنند.

دقیقاً در چنین شرایطی که عرضه و تقاضا توسط عوامل دیگری به جز قیمت تغییر می‌کنند، انتقال اتفاق می‌افتد. هنگامی‌که انتقال اتفاق می‌افتد به این معنی است که شرایط به‌طورکلی تغییر پیدا کرده و ما شاهد یک نمودار جدید خواهیم بود. اما زمانی که حرکت اتفاق می‌افتد فقط طول نمودار است عرضه و تقاضا در بازار ارز که تغییر پیدا می‌کند.

بررسی صف خرید و فروش در بازار سهام

در بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام باید گفت که حجم عرضه و تقاضا بر روی نوسانات قیمت تأثیر می‌گذارند و از این طریق باعث به‌وجودآمدن صف‌های خرید و فروش سهام می‌شوند. در ادامه به توصیف صف خرید و فروش می‌پردازیم:

صف خرید: زمانی که تقاضا برای یک محصول افزایش پیدا می‌کند و هم‌زمان عرضه‌کننده از فروش سهام به قیمت فوق ممانعت می‌کند، صف خرید به وجود می‌آید.

صف فروش: صف فروش هم نشانگر عدم تمایل افراد به خرید بوده که در نقطه مقابل نشانه اقبال سهام است. اگر تعداد فروشندگان از تعداد خریداران بیشتر شود با چنین حالتی صف فروش به وجود می‌آید.

حمایت و مقاومت در بازار سهام

با افزایش تقاضای سهم یعنی زمانی که میزان تقاضا بیش از عرضه باشد، قیمت سهم رشد می‌کند و از روند کاهشی به روند صعودی تغییر پیدا می‌کند. به نقطه شروع روند صعودی سهم، نقطه حمایتی گفته می‌شود. از سوی دیگر زمانی که عرضه بیش از تقاضا باشد نقطه مقاومتی اتفاق می‌افتد و سهم موردنظر از روند صعودی به کاهشی تغییر پیدا می‌کند.

دسترسی به جدول عرضه و تقاضا

برای چک کردن میزان عرضه و تقاضا در بازار برای هر سهم در سایت sahm.io یک جدول وجود دارد که می‌توانید آن را مشاهده کنید. همچنین برای زیر نظر گرفتن یک سهم خاص فقط کافی است که آن را به دیده‌بان خود اضافه نمایید. این جدول شامل ستون‌های خاصی از قبیل تعداد و حجم است. در سه ستون اول از سمت راست این جدول اطلاعات مربوط به متقاضیان و خریداران درج شده است و در سه ستون سمت چپ نیز اطلاعات مربوط به عرضه‌کنندگان یا فروشندگان قرار گرفته است.

واژه تعداد در جدول بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام به معنی تعداد نفراتی است که قصد خرید یا فروش این سهم را دارند. واژه حجم نیز تعداد کل سهمی است که کاربران درخواست خرید یا فروش آن را دارند. اکنون با ذکر مثال درک این جدول را برای شما آسان‌تر می‌کنیم. تصور کنید که شما قصد خرید یک سهم به قیمت ۱۰۰ ریال را دارید و بنده قصد خرید ۳ سهم به قیمت ۱۰۰ ریال را دارم. در نتیجه عدد داخل جدول این‌گونه خواهد بود:

بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام از منظر روان‌شناسی

در این بخش تصمیم گرفتیم که با استفاده از علم روان‌شناسی و رفتارشناسی عکس‌العمل افراد در برابر میزان عرضه و تقاضا در بازار سهام را بررسی کنیم. مطالعات نشان داده که بیش از تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال، رفتار و شخصیت افراد است که بر معاملات و معادلات تأثیر می‌گذارد. در تحلیل روان‌شناسانه بازار سهام متوجه می‌شویم که اگر عرضه یک محصول در مقابل میزان تقاضا برای آن کم باشد، خریداران و کسانی که به آن نیاز دارند، برای دستیابی به محصول با یکدیگر رقابت می‌کنند. به شکلی که افراد مایل‌اند پول بیشتری برای خرید محصول بپردازند تا از دیگر رقبا پیشی بگیرند.

اما مطالعات روان‌شناسی نشان داده که در شرایطی که عرضه برای یک کالا بیش از تقاضای آن باشد افراد به‌جای خرید آن کالا یا سهم، محصولات دیگری را خریداری می‌کنند. زیرا در میان معامله‌گران ترس از کمبود آن کالا مشاهده نمی‌شود. در نتیجه خریداران نیز منتظر کاهش قیمت محصول می‌مانند و بیشتر صبر خواهند کرد. از لحاظ روان‌شناسی می‌توان گفت که قانون عرضه و تقاضا در بحث روان‌شناسی کاملاً به میزان ترس و طمع افراد بستگی دارد.

مطالب تکمیلی

شناخت بازار سهام مباحث بسیار زیاد و گوناگونی را شامل می‌شود اما یکی از پایه‌ترین مفاهیم و درعین‌حال مهم‌ترین آنها مبحث عرضه و تقاضا و نقش هر یک در ایجاد صف‌های خرید و فروش و افزایش یا کاهش قیمت خواهد بود. با بررسی دقیق نمودارهای تکنیکال می‌توان رفتار و عکس‌العمل افراد را هنگام عرضه و تقاضا مشاهده نمود و در لحظات پایانی بازار سرمایه تصمیم درستی اتخاذ کرد.

میزان عرضه در بازار سهام توسط سهام‌دارانی که می‌خواهند سهم خود را با قیمت‌های مختلفی بفروشند تعیین می‌شود. همچنین میزان تقاضا را خریدارانی که می‌خواهند با قیمت‌های مختلف خرید کنند، مشخص می‌کنند. پس در واقع می‌توان گفت که خریداران و فروشندگان میزان عرضه و تقاضا در بازار سهام را مشخص می‌کنند. در چنین روندی در هنگام خرید و فروش، افرادی خواهان این هستند که سهم را با بیشترین قیمت فروخته یا با کمترین قیمت بخرند. در این شرایط نیز به میزانی که قیمت یک سهم بالاتر رفته عرضه آن هم بیشتر می‌شود و به میزان کاهش قیمت نیز میزان تقاضا برای خرید آن بیشتر خواهد شد.

در نهایت لازم به ذکر است که حجم عرضه و تقاضا در بازار تنها روی قیمت اثر نمی‌گذارد، بلکه روی سایر فعالیت‌های اقتصادی نیز تأثیرگذار است. اکنون با شناخت مفاهیم کاربردی و مفید این مطلب قادر خواهید بود که این مفاهیم را به کار ببندید تا تحلیل‌های بهتری از بازار سهام داشته باشید و در مواقع لازم تصمیمات مفیدی اتخاذ نمایید.

عدم تعادل در بازار عرضه و تقاضا و اثر آن بر بازار مسکن

در هفته­ های اخیر که نرخ ارز به شدت افزایش یافته است، خبر هایی از طرف بانک مرکزی در خصوص افزایش عرضه ارز و برقراری آرامش در این بازار به گوش می­رسید با این حال، رشد قیمت­ ها همچنان ادامه دارد و وعده کاهش قیمت­ها محقق نشده است.

نتایج بررسی ها حاکی از این است که یکی از مهم ترین دلایل وجود مازاد تقاضا در بازار ارز، محدودیت های اعمال شده از طرف بانک مرکزی بر برخی از صرافی ها می­باشد.

وضعیت بازار ارز در هفته های اخیر

به دلیل وجود مازاد تقاضا در بازار ارز و به تبع آن افزایش قیمت­ها، بانک مرکزی وعده­ ی افزایش عرضه ارز و ایجاد آرامش در بازار را داده بود.

با این حال، هنوز هم قیمت­ها در حال رشد بوده و خبری از برقراری تعادل در این بازار نیست.

بررسی­ ها نشان می دهد که افزایش عرضه ارز توسط بانک مرکزی صورت گرفته اما یک سری سیاست­ ها که انجام معاملات ارزی در سامانه نیما و بازار متشکل ارزی را محدود کرده است مانع از برقراری تعادل در این بازار شده است.

پارادوکس مازاد تقاضا در بازار ارز و مازاد عرضه در بازار متشکل ارزی

بازار متشکل ارزی که به تازگی و به صورت آزمایشی کار خود را شروع کرده است، با هدف انتقال مرجعیت نرخ ارز به داخل کشور راه اندازی شده است.

به عبارت دیگر، قرار است که این بازار اساس تعیین نرخ ارز را از بازارهای منطقه ای به داخل ایران منتقل کند. تفاوت بازار متشکل ارزی با بازار فعلی ارز این است که در بازار متشکل ارزی تنها معامله گران بزرگ یعنی بانک ها، صرافی ها و بانک مرکزی حضور دارند؛ در حالیکه در بازار فعلی ارز تمام افراد می توانند اقدام به خرید یا فروش ارز نمایند.

تمام اطلاعات مربوط به بازار متشکل ارزی بر روی تارنمای https://www.ice.ir/ قابل دسترسی است.

از یک سو، بانک مرکزی تنها در یک روز 180 میلیون دلار ارز در بازار متشکل ارزی عرضه کرده است. از سوی دیگر، میزان تقاضا تنها 5 میلیون دلار بوده است.

افزون بر این، با وجود آنکه حدود 1 میلیارد و 88 میلیون یورو از ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما خریداری شده؛ تنها 613 میلیون یورو بابت واردات پرداخت شده است.

تناقضی که وجود دارد این است که در حالیکه مازاد تقاضای ارز در بازار وجود دارد و قیمت ها به شدت در حال افزایش است، در بازار متشکل ارزی تقاضا کم تر از عرضه می­ باشد.

همچنین فاصله زیادی بین ارز حاصل از صادرات و ارز تخصیص داده شده برای واردات وجود دارد. مجموع این موارد نشان می دهد که در خرید ارز برای صرافی ها محدودیت وجود دارد، همچنین یک سقف فروش هم برای صرافی ها در نظر گرفته شده است که موجب شده خرید بیش تر ارز از این بازار توجیه اقتصادی نداشته باشد.

ایجاد محدودیت در بازار متشکل ارزی

در گذشته هر صرافی تنها امکان خرید 100 هزار یورو را در روز داشت اما از هفته گذشته این سقف به 300 هزار یورو افزایش پیدا کرده است؛ این در حالی است که هر صرافی تنها امکان مبادله 100 هزار یورو با اسکناس در روز را دارد. به عبارت دیگر، کل مبلغ 300 هزار یورو خریداری شده در سه روز قابل دریافت است.

با توجه به اینکه حدود 140 صرافی در بازار متشکل ارزی فعالیت دارند، اگر تمام این صرافی ها در روز سقف خرید خود را انجام دهند در مجموع 14 میلیون یورو خریداری می شود و به هیچ وجه امکان بهره برداری از عرضه ی 180 میلیون دلاری بانک مرکزی وجود ندارد.

محدودیت دیگری که در بازار متشکل ارزی وجود دارد این است که مبادله ارز میان صرافی ها ممنوع اعلام شده است و یک صرافی پس از خرید ارز امکان فروش آن را به صرافی دیگر در بازار متشکل ارزی ندارد.

ایجاد محدودیت برای صرافی های غیر بانکی

محدودیت دیگری که برای صرافی ها در نظر گرفته شده است، این است که صرافی های غیر بانکی دیگر امکان خرید ارز حاصل از صادرات شرکت های بزرگ مانند پتروشیمی و فولاد را ندارند و تنها می توانند ارز شرکت های صادراتی خرد را خریداری نمایند. این در حالی است که ارز عرضه شده در سامانه نیما یک حواله ارزی بوده که برای واردات کالاهای با اولویت 21 و 22 تخصیص داده می شود.

بنابراین تفاوتی میان صرافی بانکی و صرافی غیر بانکی برای خریداری این حواله ارزی وجود ندارد. این اقدام تنها موجب کاهش فعالیت صرافی های غیر بانکی می شود. به همین دلیل است که فاصله زیادی میان ارز حاصل از صادرات و ارز تخصیص داده شده برای واردات ایجاد شده است.

مهلت ضرب الاجلی به صادر کنندگان و نوسان بیشتر در بازار ارز

دلیل دیگر عدم تعادل در بازار ارز تصمیم گیری دولت در خصوص تعیین مهلت برای صادر کنندگان جهت بازگرداندن ارز حاصل از صادرات می باشد. بر اساس این تصمیم گیری، صادرکنندگان تا پایان تیر ماه مهلت دارند تا تعهد خود را انجام داده و ارز حاصل از صادرات را تحویل دهند. اگرچه بازگشت ارز حاصل از صادرات کاملا ضروری بوده و باید توسط مسئولین امر پیگیری شود اما تعیین مهلت ضرب الاجلی راهکار آن نیست و به نوسانات در بازار ارز دامن خواهد زد؛ چرا که صادر کنندگان برای انجام تعهد خود در این بازه زمانی کوتاه، متقاضی دریافت ارز در بازار خواهند شد و مازاد تقاضای موجود در بازار ارز شدت بیشتری خواهد گرفت. راهکار منطقی تر برای حل این مسئله این است که به صادر کنندگان امکان بازگرداندن ارز در بازه های زمانی طولانی تر و حتی به صورت اقساطی داده شود تا فشار بیشتری به بازار در جهت افزایش تقاضا وارد نشود.

با توجه به دلایلی که در خصوص عدم تعادل عرضه و تقاضا در بازار ارز بیان شد، لازم است که بانک مرکزی در خصوص تصمیمات اخیر خود به ویژه در بازار متشکل ارزی و تعیین مهلت ضرب الاجلی برای صادر کنندگان تجدید نظر کند و با اقدامات منطقی تر زمینه ایجاد آرامش در بازار ارز را فراهم آورد.

رابطه بازار دلار با بازار مسکن

به طور کلی عدم تعادل در بازر ارز به دو صورت بلند مدت و کوتاه مدت به بازار مسکن تاثیر می گذارد.

در اثر کوتاه مدت عدم تعادل در قیمت ارز با افزایش قیمت مسکن رابطه عکس دارد و در بلند مدت با افزایش قیمت مسکن رابطه مستقیم می شود.

به این معنا که در کوتاه مدت با افزایش نرخ ارز بازار مسکن از رونق افتاده و این رکود زمینه مناسبی را برای بازار اجاره مسکن و مستاجران فراهم می آورد.

دلیل این اتفاق این است که سرمایه گذاران ترجیح می دهند که سرمایه خود را به خرید ارز اختصاص داده و از سودهای کوتاه مدت بهره ببرند به همین دلیل ممکن است املاک خود را زیر قیمت واقعی به فروش برسانند و به خرید ارز بپردازند.

اما در اثر بلند مدت این اتفاق کاملا برعکس می شود. به این دلیل که با افزایش نرخ ارز تمامی کالاها و تجهیزاتی که به بخش مسکن مرتبط می شوند متاثر از قیمت ارز افزایش یافته و به دنبال آن قیمت مسکن نیز بالا می رود.

رونق بازار فولاد با واهمه ریالی

دنیای معدن- راضیه احقاقی : زمان سنتی رونق بازار آهن و فولاد در کشور رو به پایان است و بازارهای جهانی در رکود به سر می‌‌‌برند؛ اما واهمه از جهش قیمتی باعث شده است تا بازار آهن و فولاد در رینگ صنعتی بورس‌کالا و بازار آزاد رونق بگیرد. درواقع تبدیل ریال به کالا برای در امان ماندن از تبعات جهش ارزی، مهم‌ترین انگیزه خریداران شمش و میلگرد در بازار داخل است.

البته همچنان واهمه از تغییر جریان قیمتی در بازار شمش و مقاطع طویل فولادی با سیگنال رکود مصرفی در بازار داخل و جهانی وجود دارد و این موضوع مانع از آن می‌شود که برتری تقاضا نسبت به عرضه به رقابت قیمتی قابل‌ملاحظه‌‌‌ای میان خریداران منجر شود. به این ترتیب، اغلب محصولات در نرخی نزدیک به کف قیمت پایه معامله می‌‌‌شوند. در شرایطی که جریان نوسان نرخ ارز در بازار داخل سیگنال مثبت و قوی برای افزایش تقاضای سرمایه‌‌‌ای در بازار را رقم زده است، شیوه فعلی تعیین قیمت پایه شمش و محصولات فولادی می‌‌‌تواند به قیمت‌‌‌سازی در بازار و صعود غیرقابل کنترل قیمتی منجر شود.

بازار آزاد مقاطع رونق گرفت

صعود نرخ ارز در بازار آزاد کشور ظرف روزهای اخیر به رونق بازارهای مالی و کالایی کشور منجر شده است. رونق ارزی به‌سرعت بر روند معاملات مقاطع طویل فولادی در رینگ صنعتی بورس کالای ایران نیز اثرگذار شده و به گفته فعالان بازار آزاد به رونق در معاملات این بخش انجامیده است. در شرایطی که تقاضا برای میلگرد مصرفی در بازار داخل با رکود سنگین مصرفی روبه‌روست، فعالان بازار با هدف تبدیل نقدینگی به کالا برای در امان ماندن از کاهش ارزش دارایی نسبت به خرید میلگرد در بازار آزاد اقدام می‌کنند.

اخبار مثبتی از مذاکرات احیای برجام منتشر نمی‌شود؛ در عین حال کشورهای اروپایی و آمریکا درصدد وضع تحریم‌‌‌های جدید علیه افراد و موسسات ایرانی هستند. در این شرایط، هر از گاهی اخبار مثبتی از سوی برخی منابع منتشر می‌شود؛ اما فعالان بازار حساسیت خود را به این اخبار از دست داده‌‌‌اند، بنابراین، این اخبار حداقل تاثیر را بر روند بازارها می‌‌‌گذارند. به این ترتیب، صعود نرخ ارز به کانال قیمتی 33‌هزارتومانی از روز یکشنبه دهم مهرماه باعث شده است تا اغلب افراد در موقعیت خرید قرار بگیرند.

هر کیلوگرم میلگرد سایز16 روز گذشته با نرخی برابر 16‌هزار و 200 تومان در بازار آزاد تهران مورد معامله قرار گرفت. نوسان مثبت ارزی در بازار داخل باعث شده است تا مجددا میلگرد در بازار آزاد تهران با یک‌پله صعود در کانال 16‌هزار عرضه و تقاضا در بازار ارز تومانی جا خوش کند؛ اما همچنان بهای فروش آن با رکورد قیمتی ثبت‌شده برای آن که طی روزهای ابتدایی تابستان در کانال 18‌هزار تومانی به ثبت رسید، فاصله حدود 2‌هزار تومانی دارد.

نوسان مثبت نرخ ارز، پتانسیل افزایش تقاضای سرمایه‌‌‌ای و رشد بهای میلگرد در بازار آزاد را دارد؛ اما معامله‌‌‌گران این محصول، غیرسرمایه‌‌‌ای بودن میلگرد را نیز مدنظر دارند؛ بنابراین در خریدهای خود، به‌خصوص در فصولی که با روزهای سرد سال آغاز می‌شود، همواره جانب احتیاط را در نظر می‌‌‌گیرند. در شرایط کنونی نیز نرخ ارز در بازار آزاد به رکورد بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای رسیده و این موضوع زمینه رشد بهای شمش و مقاطع طویل فولادی را فراهم کرده است؛ اما نبود تقاضای مصرفی و شروع فصل سرد سال از هفته‌‌‌های آینده، مانع جهش قیمت در بازار مقاطع طویل فولادی شده و درواقع این سیگنال‌‌‌های بنیادی سرعت‌‌‌گیر رشد نرخ میلگرد در بازار شده‌‌‌اند.

استقبال از شمش گران

روز دوشنبه یازدهم مهرماه، رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران، میزبان عرضه شمش فولاد با قیمت پایه‌‌‌ای در بازه 12‌هزار و 470 تا 13‌هزار و 250تومان به‌ازای هر کیلوگرم بود. با وجود افزایش تقریبا 200تومانی کف و سقف تعیین‌شده برای عرضه شمش فولاد، متقاضیان از این عرضه‌‌‌ها استقبال خوبی داشتند. البته رونق رینگ شمش فولاد تقریبا در طول تابستان امسال پابرجا بود؛ اما با توجه به افزایش قیمت پایه و رکود سنگین حاکم بر بازار مصرف داخلی و صادراتی، نوسان مثبت ارز مهم‌ترین عامل رونق در رینگ شمش فولاد کشور بود. با وجود برتری تقاضا نسبت به عرضه، متقاضیان شمش حاضر به رقابت قیمتی چندانی برای کسب عرضه و تقاضا در بازار ارز سهم از عرضه‌‌‌ها نشدند، به این ترتیب اغلب معاملات در محدوده قیمتی نزدیک به قیمت پایه انجام شد. کاهش حاشیه سود تولید مقاطع طویل فولادی در کشور، با توجه به رکود سنگین حاکم بر بازار مانع از آن می‌شود که حتی در زمان رونق بازار نیز متقاضیان حاضر به رقابت قیمتی باشند.

میلگرد داخلی گران‌تر از میلگرد صادراتی

همچنان نرخ فروش بیلت صادراتی ایران از نرخ فروش بیلت در منطقه پایین‌‌‌تر است. متال‌‌‌بولتن بهای هر تن بیلت صادراتی ایران فوب خلیج‌فارس را در روزهای پایانی سپتامبر برابر 458دلار به‌ازای هر تن اریابی کرد. این در حالی بود که همین محصول فوب دریای سیاه نرخی برابر 528دلار به‌ازای هر تن داشت. در گزارش‌‌‌های پیشین از بازار آهن و فولاد به‌کرات شیوه تعیین قیمت پایه شمش و تاثیر آن بر افزایش بهای فروش این محصول در بازار فیزیکی بورس‌کالا، به نحوی که قیمت در بازار داخل در نرخی بالاتر از بهای صادراتی قرار بگیرد، مورد انتقاد قرار گرفت. این رویه همچنین مورد انتقاد صنایع مصرف‌کننده شمش است؛ اما عدم‌لزوم پاسخگویی نهادهای سیاستگذار باعث شده است تا این رویه بدون توجیهی ادامه‌‌‌دار شود. با احتساب نرخ ارز نیمایی برابر 27‌هزار و 100تومان، میانگین نرخ فروش شمش فولاد از رینگ صنعتی بورس‌کالا ایران در روز یازدهم مهرماه به 480دلار به ازای هر تن رسید که این رقم 22دلار (8/ 4‌درصد) بالاتر از نرخ فروش صادراتی این محصول است. استمرار استفاده از شیوه فعلی تعیین قیمت پایه برای عرضه شمش فولاد در رینگ صنعتی بورس‌کالا که از سوی بورس‌کالا ابداع شده است، باعث می‌شود تا نرخ شمش در بازار داخل افزایشی باقی بماند.

شفافیت در عرضه و تقاضا، کلید تنظیم بازار ارز است

در نظام ارزی جدید و با بهره گیری از نظام یکپارچه معاملات ارزی هیچ واردات رسمی و قانونی، بدون رصد و تایید بانک مرکزی در خصوص جنبه های ارزی آن قابل انجام نیست.

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی رئیس کل بانک مرکزی در مراسم رونمایی از سامانه نیما با تاکید بر لزوم تعادل نرخ ارز مطابق با واقعیات اقتصادی و توازن در منابع و مصارف ارزی، گفت: منابع ارزی به دو بخش عمده منابع حاصل از صدور نفت خام و صادرات غیر نفتی که سهمی نسبتاً برابر دارند تقسیم می شوند و تقاضای مشروع، قانونی و مورد نیاز کشور از مجموع این منابع به خوبی قابل پوشش است.
دکتر سیف با اشاره به کانال هایی که منابع ارزی را از کشور خارج می کنند، تصریح کرد: «خروج سرمایه در قالب خروج همیشگی و غیر قابل بازگشت منابع کشور به نفع دیگر کشورها» و «قاچاق کالا، در قالب خروج منابع برای واردات اقلام غیر مجاز یا اقلام مجاز بدون پرداخت حقوق عارض گمرکی یا رعایت استانداردها و ضوابط ملی» دو محل جدی خروج سرمایه از کشور هستند. همچنین عدم تعیین تکلیف حساب سرمایه و آزاد بودن ضمنی آن، زمینه ساز خروج سرمایه در مقادیر بزرگ شده است. خروج سرمایه از این جهت که در ازای آن هیچ کالا و خدمتی به کشور عرضه نمی شود، یک عارضه و مخاطره بزرگ است که به سرعت می تواند نوسانات جدی در نرخ برابری ارز ایجاد کند.
رئیس کل بانک مرکزی راه حل های مبارزه با بحران های ارزی را چنین برشمرد: برنامه ریزی برای مصارف ارزی و تخصیص بهینه آن از محل منابع ارزی مستلزم دسترسی روزآمد و دقیق به داده ها و اطلاعات منابع و مصارف است.
وی کالاها و خدمات اساسی نظیر غذا، دارو و نهاده های عرضه و تقاضا در بازار ارز پایه ای تولید، مواد اولیه و کالاهای واسطه ای و سرمایه ای، نیازمندی های خرد برای احتیاجات شخصی افراد نظیر مسافرت های خارجی و مصارف دانشجویی، کالاهای لوکس را چهار دسته اصلی نیازهای اصلی کشور خواند و افزود: کشور برای تحقق آرمان های اقتصاد مقاومتی باید قادر باشد در هر زمان و بر اساس مقتضیات و شرایط روز یا پیش بینی شرایط آتی، با توجه به اولویت های فوق، منابع مشخص ارزی را تخصیص دهد؛ بدون این که اولویت های بالا فدای پوشش اولویت های پایین تر شوند. همچنین منابع ارزی کشور نباید باعث تشویق یا تامین منابع برای قاچاق کالا یا خروج سرمایه شوند.
دکتر سیف از شفافیت در عرضه و تقاضا به عنوان شاه کلید تنظیم بازار ارز نام برد و تصریح کرد: تنها با در دست بودن داده ها و اطلاعات به روز، دقیق و صحیح میسر است. وجود سامانه های اطلاعاتی به هم پیوسته و مبتنی بر فرآیند، رمز نیل به کفایت اطلاعات و شفافیت است که دستیابی به این هدف مهم را با طراحی و اجرایی کردن سامانه نیما دنبال می کنیم.
رئیس کل بانک مرکزی در تشریح سامانه نیما گفت: نظام یکپارچه مدیریت ارزی (نیما) یک بازار با قابلیت تنظیم شوندگی و سیاستگذاری است. در نیما، تمامی منابع ارزی و مصارف ارزی در یک محل جمع می شوند و بر اساس ترجیحات متقاضی و اولویت های سیاستگذار عرضه و تقاضای ارز با هم تلاقی کرده و اصطلاحاً جوش می خورند.
وی گفت: ساختار نیما بر اساس چهار بازیگر عمده شکل گرفته است: وارد عرضه و تقاضا در بازار ارز کنندگان کالا و خدمات به عنوان متقاضیان ارز، صادرکنندگان کالا و خدمات (شامل دولت به عنوان صادرکننده نفت) به عنوان عرضه کننده ارز، واسطه گران شامل بانکها و صرافی ها که منابع را از سمت عرضه کنندگان به متقاضیان هدایت می کنند و سیاستگذار که بر اساس پیش بینی منابع و مصارف، نرخ، دامنه آزادی نرخ، اولویت ها و سقف مصارف را از طریق سامانه کنترل می کند. نیما یک ابزار اطلاعاتی برای رصد لحظه ای بازار ارز است که امکان سیاستگذاری فوری و مداخلات موثر را برای حاکمیت فراهم می کند.
دکتر سیف در توصیف ویژگی های نیما عنوان کرد: نیما سه ویژگی اساسی دارد: داده ها و اطلاعات کامل و واقعی از عرضه و تقاضای ارز را فراهم می کند، فرایند تامین منابع و تخصیص مصارف ارزی را در یک ساختار یکپارچه شکل می دهد و با فرآیند تجارت خارجی کشور از ثبت سفارش تا ترخیص کالا به صورت ارگانیک پیوند خورده است. همچنین این سامانه علاوه بر پوشش نیازمندی های کلان مربوط به نیازهای تجاری، قابلیت پوشش نیازهای خرد مردم نظیر ارز مسافرتی، درمانی و دانشجویی را هم داراست.
عالی ترین مقام بانک مرکزی عملیاتی شدن نیما را عامل تبدیل رویکرد واکنشی سیاستگذار به رویکرد کنشی دانست و گفت: از طریق پردازش داده های سامانه نیما پیش از بروز بحران در بازارهای ارز، با کنترل تقاضای موثر و هدایت بهینه منابع، نوسانات هیجانی، مقطعی و حتی سیستمیک قابل کنترل باشد.

دکتر سیف با اشاره به این موضوع که سامانه نیما با سامانه جامع تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت، پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرک و پورتال ارزی در یک کل به هم پیوسته ارتباط فرآیندی دارد، عنوان کرد: نقش صرافی ها و بانک ها در نیما به عنوان واسطه بین منابع و مصارف ارزی مطرح است. به این صورت که وظیفه انتقال منابع در حساب های خارج از کشور را به مصارف تعیین شده توسط واردکنندگان بر عهده دارند. وجود شبکه صرافی ها در کاربردها و محل هایی که بانک ها امکان حرکت ندارند، ضروری و اساسی است.
رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه امکان تخصیص، اولویت بندی یا عدم تخصیص ارز به متقاضیان بر اساس نیازهای اعلام شده واردکنندگان، توسط سیاستگذار از طریق داده های سامانه نیما وجود دارد، گفت: نیما ابزاری را برای بانک مرکزی و حاکمیت عرضه و تقاضا در بازار ارز فراهم می کند که با تخمین پیش از وقوع نیازمندی ها و منابع ارزی و با توجه به سیاست های کلان کشور، شیر مصارف ارزی را به صورت سیستماتیک در دست داشته باشد. ضمانت اجرای این سامانه نیز در آن است که هیچ واردات رسمی و قانونی، بدون رصد و تایید بانک مرکزی در خصوص جنبه های ارزی آن قابل انجام نیست.
دکتر سیف در خصوص میزان تخصیص و تامین ارز در نظام ارزی جدید گفت: از زمان ابلاغ سیاست جدید ارزی دولت، بانک مرکزی در بازه زمانی 21 فروردین الی سوم اردیبهشت ماه سال جاری برای تخصیص ارز واردات کالا نسبت به صدور 9210 فقره گواهی ثبت آماری به مبلغ معادل 2 میلیارد و 362 میلیون دلار اقدام کرده است؛ متعاقباً با درخواست بانک های عامل در همین بازه زمانی برای تأمین 6052 مورد گواهی ثبت آماری به منظور واردات کالا معادل یک میلیارد و 332 میلیون دلار آمریکا با نرخ 4200 تومان 2 اقدام کرده است.
آیین رونمایی از نظام یکپارچه معاملات ارزی – سامانه نیما- با حضور جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، شریعتمداری وزیر صنعت معدن و تجارت، نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس جمهور، اعضای هیأت عامل بانک مرکزی و مدیران عامل بانک ها به میزبانی بانک مرکزی عصر دیروز برگزار شد.

مدیریت بازار ارز با کنترل عرضه و تقاضا

مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران معتقد است در صورت مدیریت مناسب می توان کشور را در شرایط دشوار اداره کرد.

مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران معتقد است در صورت مدیریت مناسب می توان کشور را در شرایط دشوار اداره کرد.

مدیریت عرضه و تقاضا در بازار ارز محور تعادل این بازار محسوب می شود و همواره یکی از چالش های عمده سیاستگذاران اقتصاد کشور بوده است؛ تغییر نرخ ارز، مجموعه ای از تغییرات متفاوت و حتی متضاد را در بخش خارجی و داخلی اقتصاد به همراه دارد که برآیند آن می تواند عملکرد اقتصاد کشور را تحت تاثیر مثبت یا منفی قرار دهد. مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران در گفتگو با اگزیم نیوز به ابعاد مختلف این موضوع اشاره کرد و گفت: در بازار ارز با دو بحث اسکناس و حواله روبرو هستیم که 5 درصد نیاز این بازار بازار به اسکناس و مابقی مربوط به حواله است؛ در بخش اسکناس به اندازه کافی برای سالیان سال در کشور موجودی داریم و نیاز ضروری مردم در قالب ارز مسافرتی در چارچوب و مقررات ابلاغی بانک مرکزی از طریق صرافی ها تامین می شود و مشکلی در حوزه اسکناس نخواهیم داشت؛ در مورد حواله که عمده نیاز کشور است ما می بایست با هدف تعادل در بازار ارز، عرضه و تقاضای ارز را مدیریت کنیم.
وی در ادامه به تشریح روش های تعادل بخشی در بازار ارز پرداخت و گفت: تعادل بخشی به این معنا که متناسب با عرضه ای که در بازار شکل می گیرد، تقاضا را تنظیم کنیم؛ در واقع در بخش تقاضا اولویت ما با کالای اساسی مثل غذا، دارو، مواد اولیه و قطعات یدکی کارخانجاتی است که در حال فعالیت هستند و در زمره اولویت هایی قرار دارند که باید تامین شود، بخش دیگر نیز مربوط به پروژه هایی است که داریم؛ که پس از تامین نیاز ارزی اولویت های ذکر شده، اگر ارزی باقی ماند باید به این پروژه ها تخصیص داده شود؛ اگر ارزی هم باقی نماند می توانییم دوره پروژه ها را طولانی تر کرده تا ارز مورد نیاز برای تکمیل آنها فراهم شود، لذا معتقدم در صورت مدیریت مناسب می توانیم کشور را در شرایط دشوار اداره کرد.
صالح آبادی نقش سامانه های طراحی شده از سوی نهادهای مختلف در مدیریت اقتصادی کشور را مهم ارزیابی کرد ویادآور شد: اتفاق مثبتی که رخ داده این است که سامانه ها به یکدیگر متصل شده اند به این شکل که همه تقاضا از طریق ثبت سفارش انجام می شود؛ از لحظه ای که فرد از سازمان توسعه تجارت مجوز دریافت می کند تا مراجعه به بانک برای تخصیص ارز و از زمانی که کالا را وارد می کند و صرافی ها پرداخت را انجام می دهند همه سازمان ها از جمله گمرگ، بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت به یکدیگر وصل هستند؛ در بخش صادرات نیز همین فرایند طی می شود از زمانی که فرد کالا را در گمرک اظهار می کند و کالا ثبت می شود اطلاعات از طریق سامانه گمرک در اختیار بانک مرکزی قرار می گیرد و صادرکننده ملزم است بنا بر تعهدی که دارد، ارز حاصل از صادرات را در اختیار بانک مرکزی قرار داده و تعهد خود را ایفا کند؛ این چرخه اتفاق مثبتی است که فرایند عرضه و تقاضای ارز را تا حد زیادی قابل کنترل کرده است؛ معتقدم اگر این مدیریت به خوبی انجام بپذیرد، در زمینه تامین ارز مشکل جدی نخواهیم داشت.
وی در پاسخ به این سوال که "چرا علی رغم اینکه دولت اجازه تهاتر و سرشکن کردن واردات و صادرات با یکدیگر را نیز داده است و الزامی نیست که حتمن مبلغ ارزی برگردانده شود؛ یک خلا 75 درصدی در بازگشت ارز حاصل از صادرات داریم" گفت: این موضوع نیازمند آسیب شناسی است مثلا وقتی دولت معافیت صادرات زیر یک میلیون دلار از بازگرداندن ارز باعث می شود تا بخشی از صادرکنندگان صادرات خود را به بسته های زیر یک میلیونی تقسیم کند تا از این قانون منتفع شود. شاید این مثال شامل همه موارد نشود اما لازم است مقرراتی از این دست اصلاح شودتا کسانی که از این روش استفاده می کنند، مجبور شوند ارز را برگردانند.
مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران اذعان داشت: به نظرم نقد صادرکنندگان در مورد نرخ ارزی که باید به نیما عرضه کنند و هم قیمت هایی که در گمرک اظهار می شود منطقی است و می توان در مورد جداول گمرک اصلاحاتی را صورت داد.
صالح آبادی در ادامه گفت: در مورد عرضه و تقاضا در بازار ارز نرخ ارز موضوع این است که در حال حاضر نرخ ارز حاصل از صادرات پتروشیمی ها 8500 ، در صنعت فولاد 10500 و غیر اینها 12000 تومان است؛ بنابراین نرخ انها به نرخ بازار آزاد نزدیک تر شده، ضمن اینکه معاملات عمده دلار به نسبت خرد آن ارزان تر است. مثلا نرخ ارز در معامله هزار دلاری 14 یا 15 هزار تومان و در معامله چند میلیون دلاری طبعا ارزان تر است بنابراین به نظر می رسد قیمت ها تا حد زیادی اصلاح شده ولی در هر حال می بایست با اصلاح بیشتر این موارد، شرایط را برای برگرداندن ارز حاصل از صادرات به کشور فراهم کرد و مانع خروج ارز از کشور شد چرا که در شرایط فعلی این اتفاق به مصلحت کشور نیست.