شناوری سهم به چه معناست ؟

سهام شناور چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

یکی از مفاهیمی که فعالان بازار سرمایه با آن در زول فعالیتشان در بورس با آن سروکار دارند، مفهوم سهام شناور است. باید جواب سوالاتی مانند این که سهام شناور چیست؟ تا چه اندازه در معاملات و یا تحلیل یک سهم کاربرد دارد؟ شرکتی که سهام شناور کم یا زیاد دارد برای خرید مناسب است؟ موضوعاتی هستند که در این مقاله را داد و به آنها خواهیم پرداخت.
اما قبل از آن باید بدانیم که به‌طور کلی سهام هر شرکت در بازار سرمایه، دو دسته سهامدار دارد:

دسته‌ اول سهامداران عمده یا راهبردی هستند که برای دوره‌ های‌ بلندمدت تری بر روی شرکت سرمایه گذاری می کنند؛ این افراد، شامل کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که مالکیت بیش از پنج درصد از سهام آن شرکت را در اختیار دارند.

دسته‌ دوم، سایر سرمایه گذاران (حقیقی یا حقوقی) هستند که به دلایل مختلف، بخشی از سهام قابل معامله‌ شرکت در بازار را خریداری می کنند.

سهام شناور آزاد چیست؟

سهام شناور آزاد یا Free Float به سهامی گفته می شود که اشخاص حقوقی یا حقیقی آنرا در اختیار دارند اما قصدی برای نگهداری و حفظ همیشگی آن و مدیریت در شرکت ندارند؛ بنابراین هر لحظه آماده عرضه و فروش سهام خود هستند.
میزان سهام شناور همواره ثابت نخواهد بود و ممکن است هر زمان که سهم جذابیتی داشته باشد، شخصی (حقیقی یا حقوقی) برای خرید و حفظ سهام تمایل پیدا کند و با خرید عمده میزان سهام شناور را کاهش دهد و یا اینکه سهامداران مدیریتی شروع به فروش سهام شان کنند که باعث افزایش میزان سهام شناور شرکت خواهد شد.

در اکثر بورس‌های دنیا شرکت‌هایی که کمتر از ۲۵ درصد سهام آن‌ها، شناور باشد از فهرست شرکت‌های بورسی خارج می‌شوند. در ایران نیز نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۹ مرداد ۱۳۹۹ افزایش سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی را به حداقل ۲۵ درصد تصویب کردند؛ پیش از این تاریخ در ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم، حداقل سهام شناور ۲۰ درصد ثبت شده بود.
بنابراین شرکت هایی اجازه ی پذیرش در بورس را دریافت می کنند که مالکان شرکت حداقل ۲۵ درصد سهام شرکت را قبل از ورود به بورس (در فرآیند عرضه اولیه) در بین مردم توزیع کنند و به فروش برسانند. شرکت هایی که علاقمند به نگهداری سهام خود هستند و سهام شناور صفر و یا کم تر از ۲۵ درصد را دارند، دلیلی برای حضور آن‌ها در بازار بورس وجود ندارد.

روش محاسبه سهام شناور آزاد

برای محاسبه سهام شناور آزاد هر شرکت درابتدا باید ترکیب سهامداران را مورد بررسی قرار گیرد و تعداد سهامداران مدیریتی (یا راهبردی) تعیین گردد . سهامدارن مدیریتی همان افرادی هستند که مقدار زیادی از سهام شرکت را در اختیار گرفته‌اند و قصدی هم ندارند در آینده‌ای نزدیک سهام خود را به فروش برسانند.
زمانی که درصد سهام سهامداران مدیریتی مشخص شود، این میزان را از کل سهام شرکت کم می کنیم و به این ترتیب درصد سهام شناور آزاد شرکت مشخص خواهد شد.
برای درک بهتر موضوع، فرض کنید که شرکت (الف) ۸۰ درصد از کل سهام شرکت (ب) را خریداری کرده است و قصدی هم برای فروش آن ندارد. در این حالت تنها ۲۰ درصد از سهام شرکت (ب) در اختیار سهامداران خورد است و بطور روزانه بر روی تابلو معاملاتی بازار مورد معامله قرار می گیرد؛ به این ۲۰درصد سهام شرکت (ب) سهام شناور گفته می شود.

چگونه درصد سهام شناوری را تشخیص دهیم؟

شرکت های بورسی و فرابورسی در دوره های ۳ ماهه درصد سهام شناوری را در اطلاعیه هایی در سایت کدال منتشر می کنند که با ورود به سایت کدال و جست و جوی اطلاعیه های منتشر شده از طرف سازمان می توان فایل مرتبط را دانلود کنید. برای اینکار می توانید مراحل زیر را مطابق شکل دنبال کنید.

روش دیگر برای مشاهده سهام شناوری شرکت ها مراجعه به سایت tsetmc می باشد که در صفحه مربوط به هر شرکت درصد شناوری آن نیز ذکر شده است. برای مثال در تصویر زیر می توانید شناوری سهم فملی را که با فلش مشخص شده است را مشاهده کنید:

سهام شناور بالا خوبه یا پایین؟

شرکت هایی که سهام شناوری زیادی دارند، به راحتی نمی توان سهام آن ها را حرکت داد و تعداد بالای معاملات روزانه و سهامداران بسیار آنها مانع از جهش و سقوط های بدون دلیل شناوری سهم به چه معناست ؟ و یکباره ی قیمت سهم خواهند شد؛ بنابراین هر چه میزان سهام آزاد بیشتر باشد، هیجان قیمتی در آن سهم کاهش پیدا می کند و حرکات شارپ کمتری خواهد داشت.
این شرکت ها در یک دوره کوتاه مدت، شاید سود کمتری را نصیب سهامدارانشان کنند اما ریسک کمتری را هم در بر خواهند داشت. زمانی که سهام شناور یک شرکت بالا باشد، افراد سودجو نمی توانند به راحتی قیمت آن را با شایعه پراکنی و خرید و فروش ناگهانی تغییر دهند، زیرا برای این کار به سرمایه بسیار زیادی نیاز است.
در طرف مقابل اگر سهام شناور آزاد شرکتی کم باشد با سرمایه کم می توان قیمت آن را در دست گرفت و افزایش یا کاهش کاذب در آن سهم ایجاد کرد و با شایعات سهامداران این سهم ها را فریب داد یا اینکه افراد را ترغیب به خرید کرد؛ بنابراین سهم هایی کوچکی که سهام شناور آزاد کمی دارند بهترین سهم برای سفته باز ها محسوب می شوند چرا که با مقدار پول کم می توانند سهم را بالا یا پایین کنند و سود های زیادی از آن ببرند.

ویدئو معرفی سهام شناور در بورس:

به همین دلیل به افراد تازه کار در معاملات بازار بورس توصیه می شود که شرکت هایی با سهام شناور معتدل را برای سرمایه گذاری انتخاب کنند تا به این ترتیب ریسک سرمایه گذاری خودشان را کاهش دهند.
برای سهام شناور معتدل میانگین، سهام شناور شرکت های بازار محاسبه می شود و شرکت هایی که درصد سهام شناوری آنها به میانگین نزدیک تر باشد معتدل محسوب می شوند. بنابراین پارامتر سهام شناور از ویژگی های مهمی است که در نمادهای مختلف کاملا با یکدیگر متفاوت است و سهام با شناوری مناسب می تواند تصمیمات تحلیل گران و سرمایه گذاران را برای وارد شدن به سهم یا خارج شدن از آن را به طور کلی تغییر دهد.

سهام شناور آزاد (Floating stock) چیست و چطور آن را بررسی کنیم؟

یکی از اصطلاحات مهمی که در بازار سرمایه باید درباره آن اطلاعات کاملی داشته باشیم سهام شناور آزاد است. در این مقاله قصد داریم شما را با این اصطلاح آشنا کنیم. اگر می‌خواهید بدانید چطور باید آن را بررسی کنیم، این مقاله را تا پایان بخوانید و آن را با دوستان خود نیز به اشتراک بگذارید.

بورس اوراق بهادار محل مطمئنی برای خریدوفروش سهام شرکت‌های مختلف است. همه افراد می‌توا‌نند در این بازار حضور فعال داشته و سرمایه‌گذاری مناسبی انجام دهند. یکی از قدم‌های مهم برای حضور در بازار‌های مالی، آشنایی کامل با انواع اصطلاحات و مفاهیم بازار است. یکی از اصطلاحاتی که بسیاری از ما با آن برخورد داشته‌ایم، Floating stock یا همان سهام شناور آزاد است. در این مقاله می‌خواهیم این اصطلاح را بررسی کنیم. سهم شناور آزاد در‌واقع بخشی از سهام است که سهام‌داران خرد آن را در اختیار دارند. این میزان سهام برای سرمایه‌گذاری و معاملات کوتاه‌مدت است. اما این موضوع چه کمکی به ما می‌کند؟ چطور باید این میزان سهام را بررسی کنیم؟ این‌ها سوالاتی هستند که در قسمت‌های بعد به آن‌ها پاسخ می‌دهیم. در این مقاله از دلفین وست با ما همراه باشید.

سهام شناور آزاد چیست؟

اگر در بازارهای مالی فعال هستید، احتمالا با اصطلاحات زیادی برخورد داشته‌اید. یکی از این اصطلاحات که در این مقاله آن را بررسی خواهیم کرد، سهام شناور آزاد است. اگر بخواهیم خیلی ساده به بررسی مفهوم سهام شناور بپردازیم باید بگوییم سهام هر شرکتی در بازار به شناوری سهم به چه معناست ؟ دو قسمت اصلی تقسیم می‌شود. دو بخش اصلی سهام شرکت به‌خاطر سهام‌داران آن و میزان سهمی است که از شرکت دارند. بخش اول سهام شرکت به سهام‌دارانی اختصاص دارد که برای زمان طولانی‌تری روی شرکت سرمایه‌گذاری کرده‌اند و مالک پنج درصد از سهم شرکت هستند. بخش دوم را کسانی در اختیار دارند که ممکن است سهام را در بازه‌های زمانی کم‌تری خریدوفروش کنند. معمولا سهام‌داران دسته دوم بخش کوچکی از سهم شرکت را خریده‌اند و برای آن‌ها است.

سهام‌داران راهبردی و تعریف سهام شناور آزاد

پس برخی از سهام‌داران هستند که سهم شرکت را نگه می‌دارند و قصد خریدوفروش سریع شناوری سهم به چه معناست ؟ آن را ندارند. به این دسته از سهام‌داران شرکت، سهام‌داران راهبردی نیز گفته می‌شود. معمولا هدف سهام‌داران راهبردی ورود به مدیریت شرکت و تاثیر در روند آن است. در این مطلب درباره این قسمت از سهم یک شرکت صحبت نمی‌کنیم، اما همین مورد و ورود و خروج سهام‌داران راهبردی می‌تواند تاثیرات زیادی در روند معاملاتی دیگر بخش سهام شرکت باشد.

بخشی از سهام نیز در بازار فعال و در جریان است. یعنی سهام‌داران هر لحظه ممکن است آن‌ها را خریدوفروش کنند. اگر به سایت سهام مراجعه کنید، عددی را به‌عنوان میزان یا درصد سهام شناور آزاد می‌بینید. در خریدوفروش افرادی که بخش کمی از سهام شرکت را دارند، تاثیر کمی روی نوسانات قیمت دارد. پس اگر بخواهیم تعریفی ساده و روان از سهام شناور آزاد یک شرکت ارائه دهیم باید بگوییم این میزان از سهام شرکت در‌واقع همان سهم‌هایی هستند که روزانه توسط سهام‌داران عادی خریدوفروش می‌شوند. حال که با این سهام بورس آشنا شدید بهتر است درباره قسمت‌های تخصصی‌تر آن مانند فرمول محاسبه سهام شناور و کاربرد آن، مطالب بیشتری را بیان کنیم.

فرمول محاسبه سهام شناور چیست؟

سهام شناور آزاد در بورس مفهوم مهمی است و باید آن را در تحلیل‌ها و بررسی‌های خود داشته باشیم. در قسمت قبل مفهوم سهام شناور را بررسی کردیم و گفتیم این میزان سهام یک شرکت در دست افراد و سهام‌داران عادی است. سهام شناور در معاملات روزانه بازار بورس فعال است و خریداران خرد می‌توانند از آن برای سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و حتی بلند‌مدت خود استفاده کنند. هر شرکت تعداد سهام مشخصی دارد که بخشی از آن را سهام‌داران راهبردی خریده‌اند. سهم متعلق به سهام‌داران راهبردی معمولا محدودیت‌هایی برای خریدوفروش دارد و برای مدتی نمی‌توان آن را معامله کرد.

اگر سهام سهام‌داران راهبردی و سهم‌های غیر‌قابل‌معامله را از تعداد کل سهام شرکت کم کنیم، سهم شناور شرکت به دست می‌آید. پس فرمول محاسبه آن ساده و مشخص است. برای محاسبه باید از کل سهام شرکت دو مورد را کم کنیم تا تعداد سهم شناور آن به دست بیاید. این دو مورد، تعداد سهام غیرقابل‌معامله شرکت و تعداد سهامی است که به سهام‌داران راهبردی تعلق دارد. حال می‌توانیم بررسی کنیم که میزان سهام شناور آزاد چه تاثیری بر قیمت و روند قیمتی سهم یک شرکت دارد.

کاربرد سهام شناور چیست؟

سهام شناور آزاد را شناختیم و می‌دانیم که یکی از فاکتور‌های مهم برای بررسی روند سهام است. اما میزان آن چگونه می‌تواند روی شرکت و سرمایه‌گذاری‌های روی آن تاثیر داشته باشد؟ شناوری سهام یکی از فاکتور‌ها و پارامتر‌های مهم هنگام بررسی سهم یک شرکت است. سهام شناور آزاد یا همان Floating stock مشخص می‌کند که چه تعداد از سهم‌های یک شرکت برای معامله و خریدوفروش عموم مردم و سرمایه‌گذاران در دسترس است. شرکت‌ها معمولا کنترل و تعهدی روی نحوه معامله سهم شناور آزاد ندارند. در‌واقع بازار شناوری سهم به چه معناست ؟ و رفتار خریداران خرد این بخش از سهام شرکت را مدیریت می‌کند. برای برخی شرکت‌های کوچک اهمیت درصد سهم شناور آزاد بسیار بیشتر می‌شود. افرادی که حتی سرمایه‌های نسبتا کمی هم داشته باشند، امکان تغییر در قیمت سهام شرکت را خواهند داشت.

حال فرض کنید، شرکتی کوچک درصد سهم شناور کمی داشته باشد. همین موضوع به سفته‌بازان اجازه خواهد داد تا بتوانند از بازار و سهام آن شرکت سوءاستفاده کنند. در این ‌شرایط، کار برای آن‌ها آسان خواهد بود و به‌راحتی امکان ایجاد اشتباه برای سهام‌داران خرد را دارند. اما در مقابل، برای شرکت‌های با شناوری بالا این کار را نمی‌توان به‌سادگی و با مبالغ کم انجام داد. اگر بخواهیم ساده بگوییم در‌واقع امکان تغییر قیمت سهام شرکت‌های با شناوری کم ساده‌تر است. فکر می‌کنید چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟ دلیل این موضوع سهم کم‌تر شرکت برای معامله است و با مبالغ کم می‌توان صف خرید برای آن ایجاد کرد. در قسمت بعد درباره اهمیت درصد سهام شناور آزار در بورس مطالب بیشتری را بررسی خواهیم کرد.

اهمیت سهام شناور در بورس

سهام شناور آزاد یکی از پارامتر‌های مهم برای بررسی و تحلیل سهم‌های بازار است. در قسمت‌های قبل درباره نحوه محاسبه تعداد و درصد سهم شناور آزاد در بورس صحبت کردیم. اگر مثالی را برای درک بهتر موضوع مطرح کنیم باید به سهام شرکت جنرال الکتریک در اوایل سال ۲۰۱۹ اشاره کنیم. این شرکت در آن زمان ۸.۷۱ میلیارد سهم منتشره داشت. ۰.۱۶ درصد سهم شرکت به افراد خاصی تعلق داشته و ۵۸.۶۴ درصد نیز در اختیار شرکت‌ها و موسسات بزرگ بوده است. پس به‌سادگی مشخص است که ۵۸.۸ درصد سهام شکت که معادل ۵.۱۲ میلیارد سهم بوده برای عموم مردم قابلیت خریدوفروش و معامله نداشته است.

حال با محاسبه‌ای ساده متوجه می‌شویم که سهم شناور آزاد شرکت جنرال الکتریک در این تاریخ ۳.۵۹ میلیارد سهم بوده است. اگر بخواهیم درصد سهام شناور آزاد شرکت را حساب کنیم کافی است این عدد را به تعداد کل سهام آن یعنی عدد ۸.۷۱ میلیارد تقسیم کنیم. دقت داشته باشید که همیشه این اعداد ثابت نیستند و در طول زمان تغییر می‌کنند. پس شما همیشه باید هنگام تحلیل‌ها و بررسی‌های خود اعدادی مانند میزان سهم شناور آزاد و دیگر آیتم‌ها را مدنظر قرار دهید.

شرکت‌ها و موسسات بزرگ نیز ممکن است سهام خود را بفروشند یا حتی به تعداد آن اضافه کنند. این موضوع تاثیر مستقیمی در جذب سرمایه‌های خرد نیز دارد. شما با رصد این نوع اطلاعات می‌توانید روندی را برای رشد یا نزول قیمت سهم تصور کنید. برای اطلاع از سهام شناور آزاد می‌توانید عدد Floating stock را بررسی کنید. بهترین منبع برای به‌دست‌آوردن مقدار سهم شناور مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است. بعد از ورود به سایت نماد شرکتی که می‌خواهید را وارد کنید تا همه اطلاعات آن مانند سهم شناور آزاد را ببینید. درصد سهام شناور آزاد یکی شرکت و تعداد سهم‌های کل آن اعداد مهمی هستند که روی تحلیل و بررسی‌های شما تاثیر زیادی خواهند داشت.

تاثیر میزان سهام شناور آزاد در قیمت سهم

در قسمت‌های قبل توضیحاتی را بیان کردیم که سهام شناور و تعداد آن می‌تواند روی بررسی‌های شما برای پیش‌بینی قیمت‌ها تاثیر زیادی داشته باشد. زمانی که شرکتی شناوری کمی دارد، تعداد سهامی که از آن می‌توان معامله کرد، کم هستند و همین موضوع تاثیری مستقیم روی امکان نقد‌شوندگی سهم خواهد داشت. نکته دیگر این نماد این است که به‌سادگی نماد و سهام آن می‌تواند دستخوش هیجان قیمتی بازار شود. برای تغییر قیمت سهم این نماد نیاز به نقدینگی خیلی بالایی نیست. کافی است افراد یا شرکت‌هایی بخواهند تا آن را از حالت معاملاتی خاصی مثلا به صف خرید برسانند.

اگر شناوری سهام نماد بالا باشد و صف فروش تشکیل شود، ممکن است در شرایطی با صف سنگینی رو‌به‌رو شویم. مثلا اگر بیش از ۴۰ درصد سهام شرکتی به‌صورت سهام شناور آزاد باشند. دارندگان سهم‌های این شرکت ممکن است بخواهند سهم خود را با قیمتی دلخواه در بازه مجاز بفروشند. تصور کنید که صف فروشی به این بزرگی برای شرکت می‌تواند چه فرایندی روی قیمت سهم و وضعیت نماد داشته باشد. اما همین شناوری بالا اجازه دست‌کاری‌های قیمت را با مبلغ‌های کم نمی‌دهد. معمولا افراد سودجو سعی می‌کنند با دست‌کاری قیمت سهم‌هایی سود کنند که سهام شناور آن‌ها پایین است.

آیا امکان تغییر تعداد سهام شناور آزاد شرکت‌ها وجود دارد؟

اگر بخواهیم پاسخی کوتاه به این سوال بدهیم باید بگوییم بله امکان تغییر تعداد سهام شناور آزاد یک نماد وجود دارد. شرکت‌ها و موسساتی که تعداد بیشتری از سهام یک شرکت را دارند ممکن است بخواهند همه یا بخشی از آن را بفروشند. بعد از فروش ممکن است سهم این شرکت‌ها به دست خریدان خرد برسد و شناوری شرکت تغییر کند و تعداد سهام شناور آن بیشتر شود. عکس همین فرایند نیز می‌تواند رخ دهد. کافی است موسسه‌ای یا سهام‌دار راهبردی تصمیم بگیرد، بخشی از سهام افراد عمومی را از آن‌ها بخرد. میزانی که به سهام سهام‌داران راهبردی و مدیریتی اضافه می‌شود، از تعداد سهام شناور شرکت کم خواهد کرد.

حال بهتر فهمیده‌اید که میزان و تعداد سهم شناور آزاد می‌تواند معیار خوبی برای بررسی روند انتقالات و قیمت سهم باشد. این موضوع باعث شده تا شرکت‌ها با‌توجه‌ به گزارش‌های دوره‌ای خود که روی سایت کدال قرار می‌‌دهند، میزان سهام شناور آزاد را محاسبه و به‌روز‌رسانی می‌کنند. خریداران و تحلیل‌گران باید این اعداد را بررسی کنند تا بتوانند درباره رفتار قیمتی سهم پیش‌بینی‌ها بهتری داشته باشند.

بهترین میزان سهام شناور آزاد چند درصد است؟

یکی از سوالاتی که شاید برای شما هم پیش آمده باشد، این است که آیا عدد مشخصی برای بهترین وضعیت میزان سهام شناور وجود دارد یا خیر. حداقل مقدار سهام شناور یک شرکت در بورس باید ۵ درصد سهام آن باشد. اما مقداری به‌عنوان درصد حداکثر برای این عدد وجود ندارد. به‌این‌ترتیب ممکن است یک سهام‌دار عمده بخواهد درصد زیادی از سهام یک شرکت را با رعایت ضوابط و قوانین در بازار به خریداران خرد بفروشد.

معمولا بررسی این موضوع کار ساده و آسانی نیست. شما باید همه موارد را درباره بررسی آن شرکت تحلیل کنید. اما اگر بخواهیم خیال شما را تا حدی آسوده کنیم باید بگوییم هر‌چه درصد شناوری به میانگین شناوری نزدیک‌تر باشد، معمولا بهتر است. این عدد از روی تجربه به دست آمده و بهتر است برای شرکت یا نمادی خاص درباره آن بیشتر فکر شود. به‌عنوان‌مثال میانگین شناوری هر‌چه به عددی حدود ۲۱ درصد نزدیک‌تر باشد، برای شرکت‌های بورسی و فرابورسی بهتر است.

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم توضیحات کامل جامعی را درباره سهام شناور آزاد مطرح کنیم. اگر دوست دارید بدانید این عدد چیست، چه مواردی را از یک نماد نشان می‌دهد و چه کاربرد‌هایی دارد، بهتر است این مطلب را کامل و با دقت زیاد مطالعه کنید. بعد از معرفی و توضیح مفهوم شناوری برای یک سهم سعی کردیم درباره کاربرد و اهمیت آن مطالب و نکاتی را مطرح کنیم که برای تحلیل‌گران و حتی افرادی که در بورس تازه‌کار هستند نیز مفید باشد. نظر شما درباره درصد و عدد شناوری مناسب چیست؟ آیا در بررسی‌هایی که روی سهم‌ها و روند قیمتی آن‌ها از عدد شناوری سهم استفاده می‌کنید؟ چه زمانی اهمیت این درصد برای شما یا یک شرکت بیشتر خواهد بود؟

اگر دوست دارید اطلاعات مفیدی درباره سهام شناور در اختیار دوستان خود قرار دهید، حتما این مقاله را با آن‌ها به اشتراک بگذارید. بهتری است درباره سهام شناور شرکت‌ها با دوستان خود نیز صحبت کرده و نظر آن‌ها را جویا شوید.

مفهوم شاخص در بازار بورس ایران

شاخص (Index) در واقع یک معیار آماری و به عنوان ابزاری جهت سنجش و نمایانگر وضعیت کلی، روند رشد و افزایش بازار طی دوره‌های قبل و جاری می‌باشد و دارای شاخص‌های مختلف هستند که وضعیت‌های متفاوت بورس را از جنبه خاصی بررسی می‌کند. در زندگی روزمره شاخص‌های مختلفی از قبیل شاخص آلودگی هوا، شاخص امید به زندگی، شاخص میزان بارندگی و . را دیده‌اید. همچنین در اخبار، روزنامه‌ها و فضای مجازی، مفهوم شاخص بورس موضوعی قابل مشاهده و میزان رشد یا افت شاخص بورس بررسی شده است.

شاخص كل

جمله "شاخص کل بورس امروز با ۲ درصد افزایش نسبت به روز قبل به ۸۰۰۰۰ واحد رسید." نمونه اخباری است که به طور متناوب از تلویزیون و رادیو شنیده می‌شود. اما دقیقاً شاخص کل بورس به چه معناست؟

شاخص کل که با نام شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) نیز نامیده می‌شود؛ در سال 1369 فعالیت خود را آغاز کرده و به صورت یک سبد فرضی از کل شرکت‌های موجود در بازار سرمایه که بازدهی بورس را نشان می‌دهد و بیان کننده عددی است که بازدهی و تغییرات مثبت یا منفی کل بازار را نشان می‌دهد. در نظر داشته باشید که شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را بیان نمی‌کند. برای شاخص یک واحد اندازه‌گیری خاص تعریف نشده و معمولاً یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف و تمام ارقام شرکت‌ها در آن به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌شود.

شاخص کل هم وزن

شاخص هم وزن از سال 1393 در بازار بورس ایران برای رفع مشکل اثرگذاری بالای سهم شرکت‌های بزرگ در بین سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس رایج شد. در این فرآیند که با دقت نظر بالاتری بر پایه آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی نسبت به ورود و خروج نقدینگی، وضعیت کلی بازار سرمایه را می‌سنجد، منجر به تصمیمات بهتری می‌شود. لازم به ذکر است که وزن شرکت‌ها در شاخص هم ‌وزن تأثیر چندانی ندارد و سرمایه آن‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.

شاخص قیمت و بازده نقدی

در واقع شاخص قیمت و بازده نقدی (Tedpix) نام دیگری است که بر شاخص کل نهاده‌اند و عبارت از برآیند عملکرد شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران به جهت بازده سود خالص و قیمت در بین فعالان بازار می‌باشد. اگر این شاخص نسبت به دوره قبل افزایش یافته باشد به این معناست که بازدهی بورس به طور میانگین افزایش یافته و اگر این شاخص کاهشی باشد به این معناست که بازدهی بورس به طور میانگین کاهشی بوده است.

نکته قابل ذکر در مورد شاخص کل این است که شرکت‌های بزرگتر تأثیر بیشتری بر شاخص کل دارند. به این صورت که اگر عمده سهام موجود در بازار در دامنه منفی معامله شوند ولی چند معامله مثبت بر روی سهم‌های بزرگ انجام شود، شاخص کل مثبت می‌گردد. این مورد یکی از ضعف‌های اصلی شاخص کل بورس است. این شاخص عمدتاً کارکرد تبلیغاتی دارد و هیچگاه نمی‌توان این شاخص را به عنوان یک معیار اصلی برای بررسی بورس استفاده کرد. این شاخص با فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

Pit = قیمت شرکت i ام در زمان t
qit = تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان t
Dt = عدد پایه در زمان t که در مبدأ برابر pioqio∑
Pio = قیمت شرکت i ام در زمان مبدأ
qio = تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان مبدأ
n = تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص قیمت

شاخص قیمت یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس می‌باشد که بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و بر خلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. اگر شاخص قیمت بورس در مدت یک سال ۱۵ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یک سال گذشته به طور متوسط ۱۵ درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، درصورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تأثیر آنها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تأثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم ‌وزن

در شاخص قیمت هم‌وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تأثیرگذار است.

شاخص صنعت و شاخص مالی

به طور کلی شرکت‌ها بر اساس ماهیت فعالیتشان به دو بخش صنعتی و مالی تقسیم‌بندی می‌شوند. شرکت‌های حاضر در شاخص صنعت (Industry Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش شرکت‌های تولیدی و خدماتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و . هستند که دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند و بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس شناوری سهم به چه معناست ؟ را تشکیل می‌دهند. هم‌چنین بخش شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه نظیر بانک‌ها محسوب می‌شوند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌گردند.

شاخص سهام آزاد شناور

پیش از آشنایی با "شاخص سهام آزاد شناور"، بررسی مفهوم "سهام شناور آزاد" الزامی می‌باشد. سهام شناور آزاد به بخشی از یک شرکت سهامی اطلاق می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. به صورت کلی سهام شرکت‌های بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری کرده و سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به حساب می‌آیند. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

زمانی که شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد، به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته شده و سهام تحت مالکیت آن‌ها جزو سهام فعال در بازار معامله نمی‌شود. با توجه به این موضوع، سهام شناور به درصدی از سهام که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سرمایه‌گذاران خرد (غالباً حقیقی) قرار دارد و قابلیت خرید و فروش در بازار را دارا می‌باشد، و سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل در شرکت خریداری نمی‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

بورس اوراق بهادار بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شود یا اصطلاحاً سهام شناور آزاد و . شرکت‌های بورسی را دسته‌بندی کرده است. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکت‌هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بـازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص 50 شرکت فعال‌تر

سازمان بورس اوراق بهادار هر چند وقت یکبار (معمولاً به صورت فصلی) فهرستی براساس وضعیت معامله شرکت‌ها و درجه نقدشوندگی آن‌ها ارائه می‌دهد که 50 شرکت فعال‌ یا برتر را معرفی می‌کند؛ شیوه محاسبه‌ی آن با تفاوت تعداد شرکت‌های لحاظ شده، مشابه شاخص کل است و بازگوکننده روند رشد این شرکت‌ها است.

شاخص 30 شرکت بزرگ‌تر

شرکت بورس اوراق بهادار بعد از عملیاتی شدن شاخص سهام شناور، شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر را که نماد وضعیت واقعی بازار سهام کشور و طبق استاندارد جهانی است را به کار گرفت که به صورت میانگین وزنی و براساس سهام شناور آزاد محاسبه می‌شود. انتخاب این شرکت‌ها در میان 100 شرکت پذیرفته شده، براساس ارزش بازار و معیار نقد‌شوندگی انجام می‌شود.

دو نکته قابل توجه در خصوص شاخص کل که باید مد نظر سرمایه‌گذاران باشد:

نکته اول اینکه افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام در همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوما ً به معنای ضرردهی سـهام همه شرکت‌هـا در بورس نیست. زيرا همانگونه که گفته شد، شاخصِ كل بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه بسا در برخی موارد، علیرغم رشد قابل توجه شـاخص کلِ بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سـهام خود دارند، سود قابل قبولی بـه دست می‌آورند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص کل نیز در انتخاب سهام، باید کاملاً دقت کنند.

نکته دوم ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است. حتماً بخاطر دارید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود. تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سيستم خود را به طور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به طور کامل منطبق بر نوسانات شاخص كل بورس خواهد بود و مثلاً با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیز حدودا 30 درصد سود بدست خواهد آورد.

سهام شناور آزاد شرکت

هرشرکتی که برپایه شراکت افراد بنا شود، تعدادی سهامدار دارد. شرکت‌های بورسی نیز چنین‌اند. اما شرکت‌های بورسی با توجه به عرضه سهام در بازار، می‌توان سهامدارانشان را از یک منظر، به دو دسته سهامداران راهبردی و سهامداران عادی تقسیم کرد .

سهامداران راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه‌مدت تمایل به فروش سهم خود ندارند و معمولا به منظوری هدفی خاص مثل اِعمال نظر یا قدرت، این سهام را حفظ کرده‌اند.

اما سهامداران عادی، سهامدارانی هستند که دارندگان آن، برای نگهداری کوتاه‌مدت مثل نوسان‌گیری، دست به خرید سهم زده‌اند .

سهام شناور آزاد:

به میزان سهامی که در دست سهامداران راهبردی نیست و در کوتاه‌مدت در حال خریدوفروش (عرضه) است سهام شناور آزاد گویند .

در اکثر بازارهای مالی و بورسی دنیا، اگر سهام شناور شرکتی کمتر از یک چهارم سهام شرکت باشد، آن شرکت از بازار سرمایه حذف می‌گردد.

اما در ایران میانگین سهام شناور آزاد شرکت‌ها در بازار سرمایه ۲۱ درصد می‌باشد.

اثرات سهام شناور آزاد:

هر چه سهام‌ شناور آزاد شرکتی بیشتر باشد، بدین معناست که نقدشوندگی آن بالاست و در برابر عواملی که باعث هیجانات و شارپ‌های قیمتی می‌شود، تاثیرپذیری کمتری دارد، در واقع امکان دستکاری قیمت در این‌ شرایط کمتر است.

از طرفی‌ هرچه شرکت شناوری بیشتری داشته‌باشد، برای تغییر قیمت به سرمایه بیشتری احتیاج دارد.

یک مثال:

برای مثال فرض کنیم شرکتی دارای یک میلیون سهم است و ۳۰۰۰۰۰سهم متعلق شخص الف و۵۰۰۰۰۰سهم متعلق شخص ب است و این دو سهامدار از جمله اعضای هیئت مدیره محسوب می‌گردند و ۲۰۰۰۰۰ سهم آن نیز در بازار سرمایه خرید و فروش می‌گردد.

در این حالت، این ۲۰۰۰۰۰سهم که ۲۰ درصد سهام شرکت محسوب می‌گردد، به عنوان سهام شناور آزاد است و سهامدار الف و ب که قصد فروش سهم خود را ندارند، سهامداران راهبردی محسوب می‌گردند.

شناوری سهم به چه معناست ؟

در این مطلب، بخش‌هایی از وب‌سایت tsetmc.ir مورد بررسی قرار می‌گیرد تا با کمک اطلاعات دریافتی از آن بتوان درک بهتری از شرکت‌ها و روند رشد یا نزول قیمت آنان داشت.

شاخص کل و هم‌وزن

ارزش معاملات و حجم معاملات

حجم معاملات و ارزش بازار

تعریف شناوری سهام

به طور مثال در بررسی اطلاعات مربوط به سهام شرکت فولاد مبارکه، همۀ سهامدارانی که حداقل %1 سهام فولاد مبارکه را شناوری سهم به چه معناست ؟ دارا باشند، در سربرگ سهامداران tsetmc.ir دیده می‌شوند. به سهامدارانی که کمتر از %1 سهام شرکت را داشته باشند، شناوری سهام گفته می‌شود. زمانی که گفته می‌شود فولاد مبارکه %25 شناوری سهام دارد به این معناست که %25 سهامداران فولاد مبارکه کمتر از %1 فولاد مبارکه را دارا می‌باشند.
شناوری سهام به آن بخش از سهام گفته می‌شود که سهامدار آن سهام به صورت بالقوه، هر لحظه آمادگی فروش سهام خود را داراست.

EPS و P/E

در این مطلب، برخی قسمت‌های وب‌سایت tsetmc.ir توضیح داده شد. در مطلب بعدی، سایر بخش‌های این وب‌سایت توضیح داده خواهد شد.