الف ) بازار پول ( Money market )
بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یک سال دارند. همچنین می توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه های تجاری این امکان را می دهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.
ظرفیت ۱۰ برابری توسعه بازار مشتقه
بازارهای مالی همواره جذاب بوده اند و این جذابیت در بورسهای کالایی دوچندان بوده است. یکی از کارشناسان حرفه ای در بازار سرمایه با مروری بر این جذابیتها به ظرفیت های ۱۰ برابری توسعه بازار مشتقه تاکید کرده است.
- حسن میثمی، مسئول معاملات مشتقه کارگزاری بورس بیمه ایران
بازار مشتقه بازاری است که در سطح دنیا جا افتاده است و سطح و ارزش معاملات بسیار زیاد است، یکی از راههایی که میتوانیم به واسطه آن بازار مشتقه را گسترش دهیم این است که با ورود حقوقیهای بیشتر به این بازار با تقویت سیستمهای معاملاتی بتوانیم حجم و ارزش معاملات را افزایش دهیم.
در حال حاضر به طور مثال در بورس کالا در بحث مشتقه تقریبا میتوان گفت روزانه ۵۰-۴۰ میلیارد حجم میخورد که اگر این عدد به ۴۰۰-۳۰۰ میلیارد برسد آن زمان سرمایههای بزرگ هم میتوانند وارد شوند، بحث بعدی ثبات قوانین است یعنی باید تسهیل کنند که علاوه بر اینکه فعالان بازار سهام به کسانی که با بازار مشتقه آشنا نیستند آموزش بدهند، از طرف دیگر هم روند کدگیری را تسهیل کنند و هم با ارتقای سیستمهایی که دارند، میتوانند به توسعه بازار کمک کنند. در این راستا ابزارهای نوین مالی در دنیا بسیار متعدد است.
در حال حاضر بورسکالا میتواند روی شمش طلا گواهی سپرده و به تبع آن قراردادهای آتی شمش را راهاندازی کند، چرا که شمش طلا تابع اونس جهانی و دلار داخل بوده و میتواند تا حدودی تقاضای سفتهبازی را پوشش دهد. شمش در کنار آتی نقره و صندوق طلا به علت نوسانات قیمتی میتواند برای معامله گران جذاب باشد همچنین با توجه به تجربه جهانی بورس کالایی دنیا، می توانیم قراردادهای آتی را برای محصولاتی از قبیل میلگرد، آهن و سایر محصولاتی که در تالار فیزیکی بورس کالا معامله می شوند، راه اندازی کرد.
توسعه بازار مشتقه سبب پیشبینی پذیرتر شدن کالاها و ایجاد جذابیت در بازارهای مالی خواهد شد. اگر ما به این فکر بودیم که ابزارهای مالی نوین مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله را در بورس کالای ایران تقویت کنیم، در سال ۱۳۹۹ هیچوقت بازار بورس دچار آن حباب وحشتناک و شاخص ۲ میلیونی که باعث شد در اثر ورود نقدینگی بعضی سهمهای کوچک قیمتشان ۲۰ برابر شود و اصطلاحاً دچار سوپر حباب شوند، نمیشد، چرا که بسیاری از افراد با ناآگاهی اقدام به خرید سهم میکردند و هیچ اطلاعاتی از بنیاد شرکتها نداشتند. تنها در یک مورد قیمت سهم ایران خودرو به بیش از ۱۰۰۰ تومان رسیده بود و حتی ارزش بازار این شرکت از ارزش شرکتهای بزرگ خودروسازی دنیا بیشتر شد. این در حالی است که اگر بازار بورس دو طرفه بود بسیاری از افراد با تشخیص حباب در شاخص و سهمها موقعیت فروش اخذ میکردند و این خود باعث عدم غیر واقعی شدن قیمتها میشد.
از طرف دیگر وقتی بازار میریزد معامله گران دچار وحشت میشوند، چرا که نمیتوانند و ابزاری هم ندارند که بتوانند فروش مضاعف بگیرند و در واقع از نزول قیمت سود کسب کنند. یکی از کارکردهای ابزار مشتقه جلوگیری از ایجاد حباب در بازارهای مالی است. سازمان بورس میتواند با تقویت ابزار مشتقه و راه اندازی قراردادهای اختیار معامله روی سهم شرکتها بازار کاراتری را ایجاد کند. از جمله مزایای ابزارهای مشتقه میتوان به دو طرفه بودن بازار، داشتن اهرم (اعتبار رایگان)، امکان انجام معاملات در سررسیدهای آتی و گرفتن نوسان در بازار نزولی اشاره کرد. توصیه می شود بورس کالا نیز همگام با سازمان بورس با ورود مجدد سکه به آتی کالا سبب جذب بیشتر سرمایهگذاران به این بازار شود.
صالحآبادی: به زودی اختیارات ویژهای به بانک مرکزی برای تنظیم بازار ارز داده میشود
رئیسکل بانک مرکزی گفت: با پوشش کاملی که در بازارها انجام میدهیم قطعاً آرامش در بازار ارز ایجاد میشود؛ البته بانک مرکزی از ظرفیت قوانین موجود استفاده میکند و بهزودی اختیارات ویژهای هم برای بانک مرکزی اضافه میشود و میتواند به تعادل در بازار کمک زیادی کند.
به گزارش اگزیم نیوز، «علی صالحآبادی» روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران گفت: تلاش خواهیم کرد آنهایی که در بخش حواله و اسکناس تقاضای واقعی در بازار دارند پوشش کامل عرضه در بازارهای نیما و بازارهای متشکل ارزی را داشته باشیم.
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: پوشش کامل عرضه و تقاضا در بازار میتواند آرامش را در بازار ایجاد کند.
وی گفت: در دو ماهه ابتدایی امسال نسبت به دو ماهه ابتدایی سال گذشته، حدود ۷.۵ میلیارد دلار نفت، فرآورده، میعانات، گاز و پتروشیمی داشتیم که سال گذشته در همین مدت حدود ۴.۵ میلیارد دلار بوده؛ یعنی بیش از ۶۰ درصد رشد در وصولیها داشتیم.
صالحآبادی درباره افزایش قیمت دلار در بازار گفت: با پوشش کاملی که در این بازارها انجام میدهیم قطعاً آرامش در بازار ایجاد میشود؛ البته بانک مرکزی از ظرفیت قوانین موجود استفاده میکند و بهزودی اختیارات ویژهای هم برای بانک مرکزی اضافه میشود و میتواند به تعادل در بازار کمک زیادی کند.
وی در پاسخ به سؤالی درباره پیشبینیها برای قیمت دلار با ارائه گزارشی آماری گفت: وضعیت منابع ارزی کشور امسال نسبت به سال گذشته در تمام حوزهها به مراتب بهتر شده است.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: در دو ماهه ابتدایی امسال نسبت به دو ماهه ابتدایی سال گذشته، حدود ۷.۵ میلیارد دلار نفت، فرآورده، میعانات، گاز و پتروشیمی داشتیم که سال گذشته در همین مدت حدود ۴.۵ میلیارد دلار بوده؛ یعنی بیش از ۶۰ درصد رشد در وصولیها و نه فقط درآمد داشتیم چون درآمد به معنای فروش نیست بلکه به معنای وصول است.
صالحآبادی بر همین اساس خاطرنشان کرد: در بانک مرکزی و در حوزه صادرات غیرنفتی با توجه به توان خوبی که داریم و عرضه خوبی که در بازار انجام میدهیم تعادل را در بازار ایجاد میکنیم.
مهم ترین ابزارهای بازار سرمایه چیست؟
رشد اقتصادی کشورها به رشد فنّاوری، بهرهوری و نوآوری مرتبط است. در این میان اگر تأمین منابع مالی برای اجرای طرحهای جدید وجود نداشته باشد، نوآوری به تنهایی کارایی نداشته و چرخه اقتصادی شرکتها با مشکل روبرو میشود؛ بنابراین اگر تأمین سرمایه در بازارهای مالی به خوبی صورت گیرد، رشد اقتصادی نیز تقویت خواهد شد.
نظام بانکی از دیرباز در کشور ما مسئول تأمین منابع مالی بخش اقتصاد بوده، اما در سالهای اخیر بازار سرمایه نقش خود را در تأمین مالی پررنگ کرده است. این موضوع نشاندهنده وجود فرصتهای مناسب برای توسعه ابزارهای بازار سرمایه و تنوعبخشی به این ابزارها است.
بازار سرمایه چیست
بازار سرمایه نقش بسزایی در به کارگیری پساندازها در سرمایهگذاریهای پربازده، با هدف توسعه شرکتها و صنایع دارد. در نتیجه، این بازار به جذب سرمایه و رشد اقتصادی کشور کمک شایانی میکند. بازار سرمایه با جذب نقدینگی های راکد و تزریق آنها به بخشهایی که به سرمایه نیاز دارند، سبب افزایش گردش مالی و رونق میشود. بازار سرمایه وظیفه مهم ایجاد ارتباط مناسب میان سرمایه گذاران اعم از حقیقی و حقوقی، خرد و کلان و شرکتهای سرمایهپذیر را دارد، به نحوی که متقاضیان سرمایه با اهداف شفاف خود بتوانند با سرمایه گذاران همسو شده و همراستا با استراتژیهای اقتصادی و سرمایه گذاری آنها با تأمین مالی نیازهای خود، شروع به فعالیت اقتصادی نمایند.
آنچه در ایران بهصورت رسمی بهعنوان بازار سرمایه شناخته میشود شامل چهار شرکت بورسی است. این چهار شرکت که نقش قابل توجهی در رونق اقتصادی کشور دارند عبارتاند از بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار ایران فعالیت میکنند در واقع سازمان بورس اوراق بهادار ایران متولی و سیاستگذار سرمایهگذاری در ایران است. شرکتهای بورسی نقش بسیار با اهمیتی در رونق اقتصادی کشور دارند. علاوه بر این تأثیر مهمی در اقتصاد جهانی ایران هم دارند. سرمایههایی که از طرف سرمایه گذاران و واسطههای مالی به بازار سرمایه ورود پیدا میکنند، توسط دولت، شرکتهای تجاری و صنایع جذب میشوند. در نتیجه بازار سرمایه، حرکت جریان سرمایه را بهمنظور استفادهی بهینه، افزایش درآمد ملی و در نتیجه رشد اقتصاد کشور تسهیل میکند.
ابزارهای بازار سرمایه
اقتصاد هر کشوری ساختار ويژه خود را مىطلبد و بازار سرمايه در هر کشور نیز متناسب با ساختار اقتصادى آنجا شکل مىگيرد و در نهایت هر بازار سرمايهاى ابزار و نهادهاى متناسب با خود را خواهد داشت. بنگاههای بزرگ اقتصادی با دارایی مالی زیاد، میتوانند با کمک ابزارهای متنوعی که در بازار سرمایه وجود دارد، اقدام به تأمین مالی کنند. در حقیقت این ابزارها میتواند پشتوانه مطمئنی برای تأمین مالی شرکتها باشد. بازار سرمایه در بخش تأمین مالی خود را به انواع ابزارها مجهز کرده است تا به این ترتیب بتواند به اقتصاد یاری رساند. با توجه به اینکه بازار سرمایه، بازاری بلند مدت برای سوددهی است، ابزارهای مالی این امکان را برای سهامداران حقیقی فراهم میسازند تا بتوانند ریسک سرمایهگذاری را در شرایط مختلف اقتصادی مدیریت کرده و از این ابزارها برای کاهش ریسک خود بهرهمند شوند.
در حال حاضر جعبه ابزارهای مالی در بورس ایران در طی این سالها کامل شده و به غیر از برخی موارد، سایر ابزارهای موجود در بازار بورسهای جهانی، در بازار سرمایه ایران نیز به کار گرفته میشوند. چالشی که در این حوزه وجود دارد این است که هنوز سواد کافی برای به کارگیری این ابزار در بورس ایران وجود ندارد و بسیاری از این ابزارها بلااستفاده ماندهاند. بورسهای اوراق بهادار با راهاندازی ابزارهای مالی جدید، فرصتهای سرمایهگذاری جدیدی را در اختیار سرمایهگذاران، شرکتها و نهادهای مالی قرار میدهند تا مطابق با اهداف خود اقدام به سرمایهگذاری در این ابزارها کنند. بورسهای اوراق بهادار از این راه میتوانند جذابیت بازارهای خود را افزایش داده و در نتیجه سرمایهگذاران و نهادهای مالی بیشتری را به این بازار سوق دهند.
نقش ابزارهای مالی
برای ابزارهای مالی میتوان سه نقش متمایز در نظر گرفت:
- ابزارهای مالی راهکاری برای انتقال منابع مالی از سرمایهدارانی که مازاد سرمایه دارند و مایل به سرمایه گذاری هستند، به کسانی است که به این منابع برای سرمایه گذاری در دارایی های مالی یا فیزیکی نیاز دارند.
- ابزارهای مالی انتقال وجوه را به شکلی انجام میدهند که ریسک سیستماتیک مربوط به جریان نقدی ناشی از سرمایه گذاری در دارایی های حقیقی، بین متقاضیان و عرضهکنندگان وجوه، توزیع مجدد شود.
- ابزارهای مالی وسیلهای برای تجمیع به شمار میروند. افزودن و انباشت پساندازهای خانوار برای تأمین مالی طرحهای بزرگ سرمایه گذاری، بدون تجمیع که بخش تفکیکناپذیر نظام مالی است، امکانپذیر نیست. اگر امکان تجمیع از طریق صدور دارایی های مالی وجود نداشت، این امکان برای خانوارها پدید نمیآمد که سرمایههای خود را تجهیز کنند و در سبد متنوعی از داراییهای حقیقی سرمایه گذاری نمایند.
انواع ابزارهای بازار سرمایه
در این بخش به معرفی ابزارهای مالی که در حال حاضر در بازار سرمایه ایران مورد استفاده قرار میگیرند، میپردازیم.
الف) ابزارهای تأمین مالی بلندمدت
1. سهام:
سهم قسمتی از سرمایه یک شرکت سهامی است که بر میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب سهم در شرکت سهامی دلالت دارد؛ اوراق سهام همچنین قابلیت معامله، نقل و انتقال دارند.
انواع سهام از نظر حقوقی به موارد زیر تقسیم میشود:
سهام عادی:
سهام عادی یکی از مهمترین و اصلیترین ابزارهای سرمایهگذاری و قابل معامله در بورس است و دارنده آن به میزان سهامی که در دست دارد مالک درصد معینی از آن شرکت بوده و درصد معینی از سود شرکت و سایر مزایایی که به سهامداران تعلق میگیرد را دریافت میکند. سهام عادی خود به دو دسته سهام با نام و سهام بینام تقسیم میشود. تنها تفاوت این دو گروه در درج نام دارنده و دفتر شرکت روی برگه سهام با نام است.
اکثر سهام شرکتها به صورت عادی منتشر میشود. دارندگان سهام عادی علاوه بر اخذ سود سهام و حق رأی، دارای حق تقدم خرید سهام نیز هستند. حق پوشش کامل بازارهای مالی تقدم سهام به معنای اختصاص اولویت در خرید سهام جدیدالانتشار به دارندگان فعلی سهام عادی است.
سهام عادی ابتدا از طریق پذیرهنویسی عمومی وارد بازار میشود؛ به عبارت دیگر، سهام قبل از فروش عمومی باید در کمیسیون بورس و اوراق بهادار ثبت شده و اجازه انتشار بگیرد.
سهام ممتاز:
اصل بر این است که همۀ سهام باید همانند یکدیگر باشند اما استثنائی در قانون ذکر شده که به موجب آن، دارندگان سهام ممتاز از امتیازات خاصی برخوردارند. سهام ممتاز، نوعی سند مالکیت قابل انتقال است که به دارنده آن، حقوقی ثابت و محدود از داراییهای شرکت میدهد. مهمترین امتیاز دارندگان سهام ممتاز نسبت به مالکان سهام عادی در دارا بودن سود بیشتر و اولویت در پرداخت سود این سهام حتی در زمان ورشکستگی شرکت است. سهام ممتاز پوشش کامل بازارهای مالی یا در بدو تأسیس شرکت و یا براساس شرایطی در زمان فعالیت شرکت از طریق پذیرهنویسی خصوصی وارد بازار میشوند و در بازار خارج از بورس و در بورس قابل داد و ستد هستند.
2. اوراق قرضه:
اوراق قرضه سندی است که به موجب آن ناشر متعهد میگردد که مبالغ مشخصی را به عنوان سود سالانه در دورههای زمانی مشخص به دارنده اوراق پرداخت کرده و در زمان سررسید، اصل سرمایه را بازپرداخت نماید. در نظر داشته باشید که دارندگان اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارند و دریافتی از سود سهم که به سهامداران شرکت پرداخت میگردد، دریافت نکرده و تنها به عنوان وام دهنده به ناشر اوراق هستند که در ازای آن بهره دریافت میکنند و در زمان سررسید، اصل سرمایه خود را دریافتت میکنند.
در صورتی که در کشورهای خارجی این اوراق به عنوان یک ابزار بدهی میانمدت و بلندمدت برای تأمین مالی دولتها و شرکتها است اما بر اساس قوانین اسلامی، اوراق قرضه در ایران منتشر نمیشود
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این اوراق و نوع اسلامی و رایج آن در ایران، میتوانید مقاله «اوراق مرابحه چیست» را مطالعه نمایید.
3. اوراق مشارکت:
به دلیل وجود قوانین اسلامی امکان انتشار اوراق قرضه در ایران وجود ندارد اما براساس موازین شریعت جایگزینی برای این اوراق در نظر گرفته شده است که اوراق مشارکت نام دارد. اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که با مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی معینی و برای دوره مشخص با هدف تأمین بخشی از منابع مالی موردنیاز طرحهای توسعهای و عمرانی دولت، شهرداری، شرکتهای دولتی و خصوصی منتشر شده و به سرمایهگذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرحهای یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار میشوند. صادرکننده اوراق متعهد میشود که در تاریخ معین اصل پول و سود قطعی را پرداخت کند؛ و این سود تضمین شده مهمترین جذابیت اوراق مشارکت محسوب میگردد که به صورت علیالحساب به دارنده اوراق پرداخت میشود، بدین معنا که در سررسید نهایی و پس از پایان پروژه صادرکننده اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کند و درصورتی که سود قطعی پروژه، بیش از سود علیالحساب پرداختی به خریداران اوراق باشد، مابهالتفاوت را نیز به آنها پرداخت نماید. شایان ذکر است که این اوراق قابلیت خرید و فروش در بازار ثانویه را دارد و بازدهی بدون ریسک را برای سرمایه گذاران به همراه دارد.
ب) مدیریت دارایی
سرمایه گذاری در بازار سرمایه نیازمند رصد مداوم بازار و ارزیابی عملکرد شرکتها است که این موضوع نیازمند صرف زمان کافی از سوی سرمایه داران است. در صورتی که افراد تخصص و یا زمان لازم برای این ارزیابی نداشته باشند میتوانند به شرکتهایی که تخصص لازم در این حوزه را دارند مراجعه کرده و مدیریت سرمایه و دارایی خود را به این متخصصان واگذار نمایند. شرکتهای فعال در حوزه مدیریت دارایی دو ابزار پرکاربرد را در اختیار سرمایه گذاران قرار دادهاند:
1. صندوقهای سرمایه گذاری:
ورود به بازار سرمایه نیازمند دارا بودن دانش و تخصص است در غیر این صورت افراد ضررهای سنگینی را متحمل خواهند شد. یکی از ابزارهای مالی پرطرفدار برای افرادی که وقت و یا تخصص لازم را برای ورود مستقیم به بازار سرمایه را نداشته ولی تمایل به سرمایه گذاری در این حوزه را دارند، صندوقهای سرمایه گذاری است. صندوقها تحت نظارت سازمان بورس با هدف تجمیع وجوه سرمایهگذاران اقدام به سرمایه گذاری در داراییهای مختلف از جمله سهام، اوراق مشارکت، ابزارهای بازار پول و … میکنند و سرمایه گذاران را از سود بازار سرمایه منتفع میگردانند.
2. سبدگردانی:
این ابزار مختص کسانی است که دانش و یا زمان کافی برای ورود به بازار سرمایه را نداشته و از طرف دیگر نیز قصد بهرهمندی از سود بازار سهام را نیز دارند. این گروه میتوانند سرمایهشان را در اختیار سبدگردان قرار دهند تا او بهترین سرمایهگذاری را انجام دهد. در سبدگردانی بهترین ترکیب دارایی براساس میزان ریسکپذیری و استراتژیهای سرمایه گذاری هر فرد انتخاب میشود پوشش کامل بازارهای مالی و با پایش مداوم سبد مختص هر سرمایهگذار ارزش داراییهای وی را افزایش میدهند.
برای آشنایی بیشتر با این ابزار، مطالعه مقاله آنچه باید از سبدگردانی اختصاصی بدانیم به شما پیشنهاد میشود.
ج) ابزارهای ویژه مدیریت خطر
سرمایهگذاری همواره با ریسک همراه است بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنا نبوده و به دلیل نوسانهای قیمتی موجود در بازار ریسکهایی را برای سرمایه گذار به همراه دارد. در حال حاضر ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتقه برای مقابله با ریسک ناشی از نوسان قیمت ایجاد شده است. اطلاق مشتق به این ابزارها به دلیل آن است که ارزش آنها از دارایی پایه مشتق میشود و وابسته به ارزش اوراق یا داراییهای مالی مانند دیگر اوراق بهادار یا دارایی های فیزیکی است و ارزش مستقلی ندارند.
مهمترین ابزارهای مشتقه که در حال حاضر در بازار سرمایه ایران وجود دارند، عبارتاند از:
1. قراردادهای اختیار معامله
اختیار معامله قراردادی مابین خریدار و فروشنده است که براساس آن خریدار قرارداد اختیار این را دارد (نه الزام و تعهد) که مقدار مشخصی از دارایی تعیین شده در قرارداد را با قیمت مشخص و در زمانی مشخص بخرد و یا بفروشد.
فروشنده حق خرید یا فروش دارایی مذکور را به خریدار میدهد. حال ممکن است در زمان مشخص شده خریدار دارایی مورد نظر را خریداری نکند یا نفروشد، در این حالت دارایی مذکور در اختیار فروشنده قرار خواهد گرفت و خریدار مبلغ پرداخت شده را از دست خواهد داد.
از قراردادهای اختیار معامله میتوان به روشهای مختلفی برای کسب سود در بازارهای صعودی و نزولی استفاده کرد. اصلیترین استراتژی، استفاده از قرارداد اختیار معامله به عنوان سرمایه کوچک و کسب سود بر اساس حرکت بازار است. همچنین این قراردادها میتوانند بهعنوان بیمه بهصورت مختلف در سناریوهای معاملاتی مورد استفاده واقع شوند. قابلیت چندگانه فوقالعاده اختیار معامله، تأثیر بسیار بزرگی در بازار نسبت به سرمایهگذاریهای قدیمی داشته است.
قراردادهای اختیار معامله به دو دسته طبقهبندی میشوند:
الف –قرارداد اختیار خرید (Call Option)
دارنده این نوع اختیار معامله، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخصی که بین طرفین توافق شده است، در دوره زمانی معینی بخرد.
ب – قرارداد اختیار فروش (Put Option)
این قرارداد به دارنده این اختیار را میدهد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت توافقی در دوره زمانی مشخصی بفروشد.
در قرارداد اختیار معامله خریدار به امید افزایش قیمت دارایی قرارداد را خریداری مینماید و در قرارداد اختیار فروش خریدار پیشبینی میکند که قیمت دارایی در آینده کاهش خواهد یافت.
2. قراردادهای آتی
قرارداد آتی نوعی قرارداد حقوقی مالی میان خریدار و فروشنده بر روی یک دارایی پایه است که بر اساس آن فروشنده قرارداد آتی متعهد میشود که در زمان سررسید معین، به میزان تعیین شده در قرارداد، دارایی پایه را به خریدار تحویل دهد. این قرارداد برای پوشش ریسک در برابر تغییرات قیمت در آینده و کسب سود کاربرد دارد. این قرارداد بیشتر مورد توجه کشاورزان و تولیدکنندههای کالاهای اساسی و شرکتهای مصرفکننده کالاهای اساسی است.
فرض کنید یک طرف یک کشاورز تولیدکننده گندم و طرف دیگر کارخانه تولیدی مواد غذایی است که گندم یکی از اصلیترین مواد اولیه مورد استفاده این کارخانه است. اگر با فرض آنکه قیمت گندم را عرضه و تقاضا در بازار تعیین کند در این صورت عدم اطمینان از قیمت آینده گندم کشاورز و شرکت تولیدی را با ریسک مواجه خواهد نمود. پس دو طرف برای کاهش ریسک خود تصمیم میگیرند برای چند ماه دیگر بر سر قیمتی توافقی با یکدیگر معامله کنند که این قرارداد را آتی میگویند. قراردادهای آتی به دلیل داشتن ویژگیهای اهرمی و دو طرفه بودن بازار مورد توجه بسیاری از فعالان بازار قرار گرفته است و از پرطرفدارترین ابزارهای مالی در بازارهای جهانی به شمار میآید؛ یعنی سرمایه گذار میتواند در مقابل سرمایه گذاری اندک بازدهی چند برابری کسب کند و یا حتی زیان چند برابری متحمل شود. به دلیل این ویژگی (خاصیت اهرمی) سرمایه گذاری در قراردادهای آتی مستلزم داشتن دانش سرمایه گذاری بالایی است. بازار آتی ایران اولین بار با بازار آتی سکه شروع به فعالیت نموده است. هماکنون قراردادهای آتی زعفران نیز در بازار آتی بورس معامله میشود و برنامه سازمان بورس بازگشایی قراردادهای آتی برای گندم، جو و سایر کالاهای اساسی است.
جمعبندی:
در طی سالهای اخیر بازار سرمایه در هدایت مناسب منابع مالی به حوزههای مناسب و در نهایت رشد اقتصادی کشور پررنگ ظاهر شده است. این موضوع نشاندهنده وجود فرصتهای مناسب برای توسعه ابزارهای بازار سرمایه و تنوعبخشی به این ابزارها است. اقتصاد هر کشوری ساختار ويژه خود را مىطلبد و بازار سرمايه در هر کشور نیز متناسب با ساختار اقتصادى آنجا شکل مىگيرد و نیاز به ابزارها و نهادهاى متناسب با خود است.
یکی از مهمترین اهداف به کارگیری ابزارهای مالی در بورس، کاهش ریسک ناشی از نوسانات است. در این راستا کارشناسان بر این باورند که با شناخت ابزارهای مختلف مالی میتوان همه افراد جامعه را که تمایل به سرمایهگذاری دارند به نحوی به سرمایهگذاری در بازار سرمایه تشویق کرد.
6 سایت درباره فارکس که ارزش خواندن دارد
ماموریت ما در بورسینس این است که بهترین اطلاعات در رابطه با بورس و سرمایهگذاری و معاملهگری در بازارهای مالی را در اختیارتان بگذاریم. اگر خودتان تمایل دارید تحلیلها و نظرات در خصوص فارکس را بصورت آنلاین دریافت کنید در ادامه با همراه همراه باشید.
در این مطلب یک لیست بدون اولویت، شامل 6 سایت برتر برای دریافت اطلاعات و افزایش دانش در رابطه با فارکس را معرفی میکنیم، البته داشتن مهارت در خواندن و درک زبان انگلیسی برای مطالعه این سایتها لازم است. بورسینس، اطلاعات این سایتها را تایید یا رد نمیکند و تصمیمگیری در خصوص صحت و سقم آن برعهده شماست.
اگر میخواهید بدانید آخرین اخبار انتشار یافته چگونه ممکن است بر معاملات شما اثر بگذارد، سایت Forex Factory را مطالعه کنید. این سایت اخبار کلیدی و اندیکاتورهایی که روی معاملات فارکس شما تاثیرگذار است را ارائه میدهد و شدت خبر را با رنگهای متفاوت مشخص میکند. به علاوه، Forex Factory دارای یک فروم قدرتمند است که همه جنبههای فارکس را پوشش میدهد
در سایت Investopedia پاسخ بسیاری از سوالات را خواهید یافت. دایرکتوری کامل و جامع آن، مفاهیم و اصطلاحات کلیدی و حتی کمطرفدار را پوشش داده تا شما را برای معاملهگری و سرمایهگذاری بیشتر آماده کند. اگر شما معنای هرچیزی را در فارکس یا بازارهای مالی نمیدانید قطعا میتوانید آنرا در اینوستوپدیا بیابید.
تازهکاران فارکس، توجه کنید! Babypips سایتی برای آموزش مقدماتی معامله در فارکس است. این سایت مفاهیم پایهای فارکس را برای شما میشکافد و به صورت یک دوره رایگان ارائه میدهد. Babypips دارای ستونهای مقالات در رابطه با روانشناسی، معاملات خودکار و اولین معامله است که برای معاملهگران تازه وارد در دسترس قرار دارد.
اگر به تازگی قصد فعالیت در فارکس را دارید یا اینکه شخصی را میشناسید که علاقه مند به یادگیری است، این سایت گزینه بدی برای شروع نیست.
این سایت یک سایت خبری روزانه رایگان است. DailyFX منبعی عالی برای اخبار دقیقهای بازار و تحلیلهای تکنیکال و بنیادی به شمار میرود. این سایت یک تقویم اقتصادی که نشاندهنده رخدادهای اقتصادی بزرگ که در آینده قرار است رخ دهد را تهیه کرده است. این اطلاعات همراه با سایر امکانات مانند نمودارهای فارکس و انجمن گفتگو در دسترس مخاطبان است.
نرخ تبادل ارزها مرتب در حال تغییر است، بنابراین باید اطمینان حاصل کنید روی جفت ارزهایی که معامله میکنید، دادههای شما به روز هستند. RatesFX نرخ تبادل ارزها را در همه جفت ارزها نشان میدهد. این سایت یک منبع جامع برای مشاهده نرخهای روزانه و اطلاعات عملکرد است که علاوه بر نرخ تبدیل ارزها، خدمات اخطار برای اطلاعرسانی سیگنالها را ارائه میدهد.
معاملهگر میتواند حس تنهایی کند. در این سایت میتوانید دوستان، گروهها و افرادی که مشابه خودتان هستند را بیابید. Traders Laboratory یک انجمن فارکس است که شما میتوانید معاملهگران را در سرتاسر دنیا بیابید، معاملهگرانی که درباره موضوعات مختلف درباره بازارهای مالی گفتگو میکنند.
تجربه معاملاتی خودتان را در این فروم به اشتراک بگذارید، به سایرین کمک کنید و همینطور فیدبکهایی عالی از معاملهگرانی واقعی دریافت نمایید. چه به دنبال یک توصیه در رابطه با تحلیل تکنیکال باشید یا اینکه یک عادت بد معاملاتی را ترک کنید، افراد این انجمن میتوانند یک تاپیک یا پاسخ برای شما ارائه دهند.
نکته: سایت بورسینس معامله در فارکس را توصیه نمیکند. محتوای مشابه این مطلب که در سایت منتشر میشود، فقط جهت اطلاعرسانی افراد حرفهای و باتجربه است.
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت میتوانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید:
بازار مالی چیست؟ و انواع آن کدام اند؟
ساعد نیوز: بازار مالی (به انگلیسی: Financial market ) با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی و مالی، بخش مالی را میتوان به عنوان زیرمجموعهای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پسانداز کنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان مییابد.
بازار مالی (Financial Market) اصطلاحی گسترده است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می رود. هر بازاری که در آن تجارتی صورت می گیرد یک بازار مالی محسوب می شود. حتی بازارهایی که در آنها تجارت اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ارز، فلزات و مشتقات آنها انجام می شود هم بازار مالی هستند.
نظام مبتني بر اقتصاد بازار در سطح كلان به وجود بازارهاي 4 گانه اعتقاد دارد. اين بازارها عبارتند از: بازار كالا، بازار كار، بازار پول و بازار سرمايه. تجزيه و تحليل بازارهاي 4 گانه تعادل عمومي را به اثبات مي رساند. دو بازار از بازارهاي ياد شده در ارتباط با بخش مالي مي باشد. بخش مالي روي دوم سكه اقتصاد است كه در واقع مكمل بخش واقعي اقتصاد است. بنابراين تعادل بلند مدت و با ثبات هر نظام اقتصادي هنگامي به دست مي آيد كه دو بخش مالی و اقتصادی با ارتباطات دروني خود در شرايط تعادلي عمل كنند. بر اين اساس مي توان گفت كه بخش مالي تزريق كننده حيات به بخش حقيقي اقتصاد است و منظور از توسعه مالي، توسعه سيستم يا بخش مالي يعني بازارها، نهادها و ابزارهاي مالي مي باشد.
کارکردهای بازار مالی
جذب و تجهیز پس اندازها و تخصیص بهینه منابع (انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی)
انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی نقش اساسی بخش مالی اقتصاد است. واحدهای اقتصادی به طور کلی شامل واحدهای دارای پس انداز و واحدهای سرمایه پوشش کامل بازارهای مالی گذاری هستند. نقش بازارهای مالی این است که این دو گروه مزبور را به یکدیگر نزدیک کند و راهکاری فراهم نمایند که وجوه از واحدهای دارای مازاد پس انداز به واحدهای مواجه با کمبود منابع یا کسری پس انداز انتقال یابد. بدیهی است که تأثیر این نقل و انتقال وجوه فراهم آوردن امکانات سرمایه گذاری مولد است. بنابراین ملاحظه می شود که در صورت عدم وجود یا ضعف بازارهای مالی، امکان تحقق سرمایه گذاری های مولد در سطح وسیع وجود نخواهد داشت.
تعیین قیمت وجوه و سرمایه
قیمت وجوه و سرمایه نیز در بازارهای مالی تعیین می شود. بنابراین بازارهای مالی با تعیین قیمت سرمایه و وجوه، بنگاه ها را در تصمیم گیری های سرمایه گذاری و برنامه ریزی های مالی کمک می کنند. به طوری که پوشش کامل بازارهای مالی قیمت بازاری سرمایه توسط بنگاه می تواند با بازده انتظاری ناشی از آن مورد مقایسه قرار گیرد و بدین ترتیب بنگاه ها سرمایة خود را به سرمایه گذاری هایی که بازدة آن ها بالاتر یا مساوی هزینه سرمایه آن هاست اختصاص دهند. همچنین با استفاده از هزینة سرمایه که در بازار مالی تعیین می شود، امکان مقایسه و ترجیح سرمایه گذاری های کوتاه مدت و بلند مدت فراهم می شود. اما فرآیند کشف قیمت در بازارهای مالی زمانی به درستی و به شکل عادلانه انجام می گیرد که شرایط رقابتی بر بازار حاکم باشد. در این شرایط عرضه و تقاضای وجوه و سرمایه، قیمت را تعیین می کند و قیمت تعیین شده توسط بازار بهترین راهنما برای عرضه کنندگان وجوه یعنی پس اندازکنندگان و سرمایه گذاران و تقاضاکنندگان وجوه یا سپرده پذیران خواهد بود. بدین وسیله تصمیم گیری برای هر دو گروه آسان خواهد شد و منابع سرمایه ای به بهترین نحو تخصیص خواهد یافت.
انتشار و تحلیل اطلاعات
بازارهای مالی، اطلاعات را گردآوری می نمایند و از طریق قیمت های منتشر شده منعکس می نمایند. حتی افرادی که فرآیند پرهزینه ارزیابی بنگاه ها و مدیران و شرایط بازار سهام را پوشش کامل بازارهای مالی طی نکرده اند، می توانند قیمت های سهام را که منعکس کنندة اطلاعاتی است که دیگران به دست آورده اند، مشاهده کنند. انتشار و تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط بازارهای مالی باعث می شود تا جامعه منابع ناچیزی را به منظور به دست آوردن اطلاعات هزینه کند. اقتصادی شدن کسب اطلاعات دربارة فرصت های سرمایه گذاری، می تواند به تخصیص بهتر منابع منجر گردد.
تسهیل دادوستدها
سیستم های مالی که هزینه های مبادلاتی را کاهش می دهند، می توانند موجب تخصصی تر شدن فعالیت ها، نوآوری تکنولوژی و رشد اقتصادی شوند. همان طور که آدام اسمیت (1779) نیز ادعا می کند، هزینة مبادلاتی کمتر باعث تخصصی تر شدن کارها می شود. وجود واسطه ای همانند پول، باعث می شود تا هزینه های مبادله کالا تا حد زیادی کاهش یابد و امر مبادله ساده تر و روان تر گردد. وجود نهادهای واسطه ای نیز خود باعث کاهش این هزینه ها، تقسیم کار بهتر و در نتیجه کارآیی و رشد بالاتر می شود.
توزیع خطر و مدیریت ریسک
بازارهای مالی علاوه بر تخصیص سرمایة پولی، خطرات اقتصادی را نیز توزیع می کنند. در واقع ریسک اشتغال به فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری، از طریق ایجاد و توزیع اوراق بهادار از هم تفکیک و توزیع می شود. به عبارت دیگر بازارهای مالی (بازار پول و سرمایه) در ابعاد وسیع ریسک افرادی را که در فعالیت های اقتصادی بزرگ و پرمخاطره اشتغال دارند به پس انداز کنندگان که حاضر به پذیرش ریسک یک بازدة غیرمطمئن هستند، منتقل و بین آن ها توزیع می کنند.
بازارهای مالی علاوه بر تفکیک ریسک اشتغال و سرمایه گذاری، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایه گذاری می کنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک می شود. کل ریسک به این علت کاهش می یابد که زیان در بعضی از سرمایه گذاری ها توسط منافع ناشی از سایر سرمایه گذاری ها جبران می شود. بازارهای مالی همچنین ریسک عدم نقدشوندگی را کاهش می دهند. نقدشوندگی، عبارت از سهولت تبدیل دارایی ها به قدرت خرید در قیمت های مورد توافق است. هزینه های مبادلاتی و عدم تقارن اطلاعاتی باعث کاهش نقدشوندگی شده و ریسک را افزایش می دهد. بازارهای مالی از طریق انتشار و تحلیل اطلاعات و تسهیل دادوستدها به کاهش ریسک عدم نقدشوندگی کمک می کنند.
طبقه بندی انواع بازارهای مالی در ایران
بازارهاي مالي بر پايه معيارهاي متفاوتي قابل طبقه بندي هستند:
- طبقه بندي بر اساس نوع دارايي
- طبقه بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
- طبقه بندي بر اساس سررسيد تعهدات مالي
انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارايي
الف) بازار سهام
در اين بازار، سهام شركت ها كه نشانگر مالكيت دارنده آن در شركت است، دادوستد مي شود.
ب) بازار اوراق بدهی
بازاري است كه در آن ابزارهاي با درآمد ثابت (اوراق قرضه) دادوستد مي شوند.
ج) بازار ابزارهای مشتق
بازاري است براي معاملات ابزارهايي مبتني بر دارايي هاي مالي يا فيزيكي از كه آن جمله مي توان به اختيار معامله و قرارداد آتي اشاره كرد.
طبقه بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
بازار دست اول (اولیه)
شرکت ها، مؤسسات و بنگاه های اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند كه اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، به دست می آورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام می شود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می شوند. براین اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است.
بازار دست دوم (ثانویه)
پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن که این اوراق بتوانند مورد دادوستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته می شود. در این بازار، اوراق قابلیت دادوستد پيدا مي كنند. وجود بازار دست دوم، صرفاً به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگي اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست اول را افزایش دهد، ضمن این که شرایطی فراهم می آورد که قرض دهندگان و قرض گیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایه گذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام نمایند.
دادوستد در بازار دست دوم به دفعات نامحدود انجام می شود و بنابراین با جابجا شدن مالکیت ابزارهای مالی قابل دادوستد در آن بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد می شود. در این حالت، از نقد شدن پیش از سررسید بدهی واحدهای متقاضی سرمایه یا ناشران اوراق بهادار جلوگیری می شود و در نتیجه ضربه های کمبود نقدینگی تأثیر محدودتری بر واحدهای سرمایه گذار خواهد داشت.
طبقه بندي بر اساس سررسید تعهدات مالی
الف ) بازار پول ( Money market )
بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یک سال دارند. همچنین می توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه های تجاری این امکان را می دهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.
ب ) بازار سرمایه ( Capital market )
برپایه طبقه بندی بازار مالی با نگرش به سررسید دارایی ها، بازار سرمایه به بازار دادوستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی های بدون سررسید اطلاق می شود. این بخش از بازار مالی نقش مهمتری در گردآوری منابع پس اندازی و تأمین نیازهای سرمایه گذاری واحدهای تولیدی دارد. بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گسترده تر است و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.
مهمترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست.
بازار پول (Money Market)
این بازار یکی از بزرگترین بازارهای مالی و سرمایه جهان است که بانک ها و شرکت های دولتی و خصوصی و همچنین سهامداران در آن فعال می باشند. این بازار به چهار دسته بزرگ و اصلی اوراق قرضه دولتی، شرکتی، شهرداری، اوراق خزانه بانکی، اسناد بانکی و گواهی اسناد سپرده تقسیم می شود. به صورت کلی این بازارها در راستای جذب سرمایه برای راه اندازی پروژه های شرکت های خصوصی و دولتی و انتشار اوراق برای سرمایه گذاران فعالیت می کند که البته در مقالات بعدی به صورت کامل راجع به هر بخش توضیحات کامل خواهیم داد. در حالت کلی این بازارها بیشتر برای افرادی که به دنبال سرمایه گذاری هایی با ریسک و همچنین سود کم هستند مناسب می باشد.
بازار ارز (Currency Market)
آخرین گروه از دسته بندی بازار های مالی و سرمایه بازار ارز (Currency Market) می باشد که شامل بازار مالی فارکس (Forex Market) یا foreign exchange market می باشد. این بازار یکی از بزرگترین بازارهای مالی بین المللی می باشد که گردش مالی روزانه آن حدود ۷۰۰۰ میلیارد دلار می باشد و جزو پر طرفدارترین بازارهای مالی آنلاین دنیا می باشد که تعداد زیادی از تحلیلگران، معامله گران، شرکت ها، بانک ها و موسسات از سرتاسر دنیا در آن فعالیت می کنند.
ریسکهای موجود در بازار مالی ایران
ریسک دولتی
این ریسک که بر اساس پایین بودن قدرت اعتبار کشور و دولت ایران در تأمین منابع مالی از طریق قرض از بانک بر ؟ یا بازار بین المللی میباشد بر اساس قیمت اخیر پایین نفت و رشد متوسط اقتصادی و منفی بودن سطح تجاری کشور به وجود آمده است. به دنبال برداشته شدن تدریجی تحریمهای اقتصادی از ژانویه سال ۲۰۱۶، اعتبار ایران نسبتاً با رشد کمی به دلیل افزایش صادرات نفتی ایران به حد قبل تحریمها و وارد شدن سرمایه های خارجی مواجه شده است سطح پایین بدهیها بین تمامی و همچنین افزایش دسترسی کشور ایران به بازارهای تأمین مالی به کم شدن این ریسک کمک خواهد کرد.
ریسک نرخ ارز
این ریسک با توجه به برداشته شدن تحریمهای اقتصادی به دلیل فعالیتهای اتمی ایران و افزایش دیدگاه مثبت نسبت به آینده اقتصاد ایران کمتر میشود. ولی با این وجود، عدم اطمینان به دلیل یکی نبودن برنامه های رسمی دولتی و بازار ارز که به سال ۲۰۱۸ موکول شده است به همراه نگرانی هایی که از اجمال تحریمهای جدید توسط دولت آمریکا، هنوز به آرایش نرسیده و دارای تحولات زیادی میباشد.
ریسک بخش بانکها
ضعف بانکها به دلیل کمبود منابع، بالا بودن نرخ وامهای بیپایه و اساس، تغییرات در سیاستهایی که موجب تفاوت در پروسه ارائه تسهیلات بوجود آمده است باعث افزایش این ریسک شده است با وجود این که ایران در صدد شکستن مسأله تحریمهای اقتصادی از جانب دولت آمریکا در خصوص دلار آمریکا که به عنوان ارز رسمی در مبادلات استفاده میشود، بیشتر بانکهای غربی با اطاعت از آمریکا با مبادله با دولت و بانکهای ایران سرباز میزنند.
ریسک سیاسی
با توجه به اینکه انتظار میرود با روی کار آمدن آقای روحانی، رئیس جمهور جدید در سال 2017، این ریسک کاهش یابد، ولی متأسفانه صحنه سیاسی هنوز دارای تزلزل بسیار بوده است به طوری که جناح راست در صدد … علاوه بر آن شده است که بر سر راه آقای روحانی وجود دارد، دولت جدید آمریکا نیز با به کارگیری سیاست مخالف ایران که با همکاری کشور اسرائیل و چند کشور حوزه خلیج فارس همراه است.
ریسک بخش اقتصادی
وابستگی ایران در بخش هیدروکربن موجب تزلزل اقتصادی ایران و افزایش یا کاهش قیمت و صادرات نفی شده است بعد از برطرف شدن مشکلات تحریمهای اتمی، ایران میتواند از نمای رقبای خود در حوزة خلیج فارس پیشی بگیرد ولی افزایش ریسک به دلیل افزایش تحمیل تحریمهای جدید از طرف کشور آمریکا باعث تنزل در اعتماد در اقتصاد داخلی و خارجی ایران میشود، تراز این ریسک را بالا میبرد.
دیدگاه شما